Safra Kesesi Taşı Nedir?

Safra Kesesi Taşı Nedir?

Safra kesesi, karnın sağ üst kısmında karaciğerin ise hemen altında bulunan bir organdır. Görevi sindirim için gerekli miktarda olan mide asidini (safra) gerektiğinde salgılamaktır. Safra, her şey optimal seviyedeyken akışkan bir kıvamdadır. Bu akışkanlığın korunması için belli maddelerin belirli oranlarda birleşmesi gereklidir ancak bu maddelerden birindeki artış veya azalış safranın akışkanlığını etkiler. Akışkanlığı etkilenen safra artık eskisi kadar akışkan değil katıdır ve “tortu bırakıcı” bir hal almıştır. Safranın bu hali almasıyla safra kesesi taşları oluşur. Buna ek olarak çok uzun süre aç kalan veya serumla beslenen kişilerde oluşan safra çamuru da safra kesesi taşı oluşumunda etkilidir. Safra kesesi taşlarının görülme sıklığı kadınlarda erkeklere oranla çok daha fazladır.

Safra Kesesi Taşları Neden Oluşur?

Safra kesesi taşlarının oluşum nedenleri temel olarak üç başlık altında toplanabilir:

• Safrada aşırı kolesterol: Optimal şartlarda safra kesesinde bulunan safra karaciğerden gelen kolesterolün çözünmesi için yeterli bir güce sahiptir. Ancak bazı kişilerde karaciğerden safraya gönderilen kolesterol safranın çözebileceği miktarın çok üstündedir. Böyle bir durumda fazla olan kolesterol zamanla kristalleşir ve sonunda safra kesesi taşı oluşumuna sebep olur.
• Safrada bilirubin fazlalığı: Bilirubin, solunum gazlarını taşınmasında önemli rol alan hemoglobinin ömrünü tamamlamasıyla oluşur. Hemoglobin ömrünü tamamladığında bazı biyokimyasal tepkimelere girer ve bilirubin oluşur. Çeşitli kan hastalıkları ve safra kesesi enfeksiyonu varlığında vücutta bilirubin aşırı birikir. Bilirubin safra kesesinde birikmesi ise zamanla kristalleşerek safra kesesi taşının oluşmasına sebep olur.
• Safra kesesinin tam olarak boşalamaması: Safra kesesi bazı durumlarda tam olarak boşalamaz. Böyle durumlarda safra kesesindeki sıvı birikir, zamanla yoğun bir hal alır ve taş oluşumuna sebep olur.

Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir ?

Safra kesesi taşları oluştukları ilk anda belirti göstermezler hatta çoğu zaman check up gibi tetkikler yapılırken veya ameliyat sırasında tesadüfen fark edilirler. Genelde safra taşlarının gösterdiği ilk belirti safra kesesinin çıkışını tıkayıp boşaltımı engellediğinde görülür. Taşlardan biri ana safra kanalına düşerse daha zor bir süreç başlar. Buna tıkanma sarılığı denir. Tıkanma sarılığında hastada sarılık, bulantı, kusma, karın ağrısı, idrar renginde değişme ve ateş gibi belirtiler gözlenebilir. Bu belirtiler göz önüne alınıp doktora başvurulmazsa zaman geçtikçe aşağıdaki belirtiler ortaya çıkar:

• İshal,
• Kusma,
• Aşırı sindirim ve gaz sorunları,
• Karnın sağ üst bölgesinde aniden başlayan ve gittikçe ağırlaşan ağrı hissi.

Safra Kesesi Taşı Nasıl Tedavi Edilir ?

Safra kesesi taşlarının tedavisinde kullanılan en yaygın yöntem laparoskopik (kapalı) ameliyatlardır. Bu ameliyatta genelde kişinin safra kesesi tamamen alınır. Bu ameliyata kolesistektomi adı verilir. Karın bölgesine üç dört kesi açılarak bu kesilerden içeriye ışıklı ameliyat aletleri sokulur. Böylece safra kesesi çıkartılır. Hastalar ameliyat sonrası komplikasyon riskine karşı bir gün gözlem altında tutulur, eğer bir sorun yoksa taburcu edilirler.

Safra Kesesi Taşı Nasıl Düşer ?

Safra kesesi taşı düşürmek için başvurulabilecek birçok yöntem vardır. Bu yöntemler genel olarak iki türdür: cerrahi ve doğal. Doğal yöntemlerle taş düşürmek mümkündür. Bunun için bazı kürler vardır. Bu kürlerin düzenli tüketiminde ufak olan safra taşları düşecektir.

Safra Kesesi Taşı Başka Hastalıklara Neden Olabilir Mi ?

Safra kesesi taşları zamanında tedavi edilmezse safra kesesi iltihaplanması, tıkanma sarılığı, safra kanalları ve pankreas iltihaplanması başta olmak üzere birçok ciddi hastalığa sebep olabilir. Nadir de olsa bazen safra kesesindeki taşlar kesenin duvarını delerek bağırsağa geçer ve ince bağırsakta tıkanıklığa neden olabilir. Bunların yanında üç farklı önemli hastalıktan söz edilebilir:

• Ortak Safra Kanalı Tıkanması: Safra kesesi taşları ince bağırsağa giden safra yollarında tıkanıklığa neden olabilir. Bu kanalın tıkanma sonucunda kişide yoğun ağrı, kanal iltihaplanması ve sarılık gibi komplikasyonlar olabilir.
• Pankreatik Kanal Tıkanması: Pankreatik kanalın görevi pankreastaki enzimlerin oniki parmak bağırsağına gitmesini sağlamaktır. Bazı durumlarda safra kesesi taşları pankreatik kanalı tıkayarak bu kanalda tıkanıklık oluşturabilir. Bu tıkanıklık pankreatit olarak bilinen pankreas iltihaplanması ile sonuçlanabilir.
• Safra Kesesi Kanseri: Safra kesesinde taş olan kişilerde bu taşlara zamanında müdahale edilmediğinde safra kesesi tahriş olur. Bu tahriş sonucunda da safra kesesi kanseri görülme riski artar. Safra kesesi kanseri çok yaygın bir komplikasyon olmasa da görülme ihtimali vardır.

Safra Kesesi Taşı Risk Faktörleri Nelerdir?

İstatistiklere göre safra kesesi taşlarına kadınlarda daha sık rastlanır. Taşların oluşumuna etki eden birçok faktör vardır:

• Cinsiyet,
• Aşırı kilolu olmak/ obezite,
• Gebelik,
• Hareketsiz yaşamak,
• Çok yağ ve kolesterol içeren gıdalar tüketmek,
• Diyabet,
• Hızlı kilo verme,
• Hormon tedavisi görmek,
• Karaciğer hastalıkları,
• Liften fakir beslenme düzeni,
• Orak hücreli anemi, akdeniz anemisi, lösemi gibi kan hastalıkları,
• Genetik faktörler.

Safra Kesesi Taşı Ameliyatı

Safra kesesi taşı ameliyatlarında genel olarak izlenen yol safra kesesinin alınmasıdır. Bu ameliyat kolesistektomi olarak adlandırılır. Kolesistektomi ameliyatı sırasında açılan kesilerden içeriye laparoskop adı verilen ışık kaynağına sahip cerrahi bir alet gönderilir. Bu alet aracılığıyla doktorlar karın içini tamamen görüntüleyebilir. Karın içinin görüntüsü büyük video ekranlarına aktarılır. Bu ekran yardımıyla ameliyat gerçekleşir. Ameliyatta diğer dokulara zarar vermeden safra kesesi çıkartılır.

Bazı durumlarda kişiye kapalı ameliyat yapılamayabilir. Bu durumlarda açık kolesistektomi adı verilen ameliyat uygulanır. Açık kolesistektomi ile kapalı kolesistektomi arasında amaç olarak bir farklılık yoktur. İki ameliyatta da amaç aynıdır (safra kesesinin çıkartılması) ancak açık kolesistektomide kişinin vücudunda kapalı kolesistektomiye kıyasla daha çok iz kalır ve hastalar günlük hayata daha zor dönerler.

Safra Kesesi Taşı Olanlar Neler Yemeli ?

Safra kesesi taşı sorunu olan kişilerde beslenme önemli rol oynar. Ameliyat kesin bir çözüm gibi görünse de ameliyat sonrası süreç ameliyat sürecinden bile daha önemlidir. Bu süreçte sağlıklı beslenme alışkanlığı edinilmeli ve bu alışkanlık sürdürülmelidir. Peki safra kesesi taşı olan kişiler neler yemelidir? Dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde listelenebilir:

• Yumurta safra kesesinin en büyük düşmanıdır. Bu nedenle yumurtadan uzak durulması gerekir, kişi eğer yumurta yemek isterse yumurtanın beyazını yiyebilir.
• Bitkisel yağlardan uzak durulmalı, hayvansal yağlara yönelinmelidir.
• Sebzeler asla çiğ tüketilmemelidir, tüketilmeden önce ya haşlanmalı ya da pişirilmelidir.
• Yağlı et, sakatat, şarküteri ürünleri ve kızartmalardan uzak durulmalı yenecekse de etlerin yağsız kısımları yenmeli ve etlerin iyi piştiğinden emin olunmalıdır.
• Kuru baklagiller lif açısından çok zengindir bu sebeple bol miktarda kuru baklagil tüketilmelidir.
• Gaz yapan yiyecekler tüketmekten kaçınılmalı eğer tüketilecekse bulgur ile beraber yenmelidir.
• Doktor kontrolüne gitmeden önce ve kontrolden sonraki birkaç gün yoğurt ve süt tüketilmemelidir.