Dizanteri Nedir?

Dizanteri Nedir?

Dizanteri halk arasında kanlı ishal olarak bilinir. Dizanteri; amip, bakteri ve virüslerin neden olduğu bir bağırsak enfeksiyonudur ve yüksek bulaşıcılığa sahiptir. Özellikle hijyenik olmayan ortamlarda, su ve gıdaların dışkı ile teması sonucunda ortaya çıkar. Kanlı ishal ilk evrede hafif belirtiler gösterir ancak ileriki evrelerde bu belirtiler şiddetlenir. Bu hastalıkta ishal, ateş ve yüksek su kaybı görülür. Dizanteriye neden olan enfeksiyonlarının kan dolaşımı yoluyla iç organlara yayılması da olasıdır.

Enfeksiyonun iç organlara yayılması durumunda çok ciddi komplikasyonlar oluşabilir ve ölümle sonuçlanabilir.  Kanlı ishal hastalığında çocuklar yüksek riskli grup olarak görülür. Özellikle bakımevlerinde, okullarda ve huzurevlerinde bu hastalığın daha yaygın olarak görüldüğü bilinir. Dizanterinin basilli ve amipli kanlı ishal tipleri bulunur. Bu iki tipin en büyük farkı hastanın ateşli olup olmamasıdır.

Dizanteri Neden Olur?

Kanlı ishal genellikle amip, bakteri, ve virüslerin enfeksiyonundan dolayı ortaya çıkan bir hastalıktır. Dizanteriye neden olan en yaygın enfeksiyon Shigella basilidir. Entamoeba histolytica amipi nedeniyle amipli kanlı ishal de ortaya çıkabilir. Çok nadirde olsa bağırsaklarda oluşan kurt enfeksiyonları da dizanteriye neden olabilir.

Dizanteri Nasıl Önlenir?

Dizanterinin önlenebilmesinin ilk adımı temizlik ve hijyene dikkat etmektir. Özellikle tuvalet sonrasında, yemek öncesinde ve sonrasında eller mutlaka sabun ile yıkanmalıdır. Elleri sık sık yıkayarak dizanterinin bulaşıcılığını yaklaşık %35 oranında düşürebilirsiniz.

Hijyen ve temizliğin yanı sıra kanlı ishal açısından riski ülkelere seyahat eden kişilerin şişelenmiş, koruma kapaklı ve kaynağı bilinen suları içmesi, tüketilen gıdaların iyice pişmiş olmasına dikkat edilmesi dizanterinin bulaşma riskini düşürür. Diş fırçalama sırasında kullanılan suyun temizliğinden emin olmak ve dışarıda buz tüketirken temiz sulardan yapıldığından emin olmak gerekir. Buzların temiz sulardan yapıldığından emin olunamıyorsa tüketilmemelidir.

Suların temizliğinden emin olunmadığı durumlarda sular kaynatılarak kullanılmalıdır. Dizanteriye yakalanmış kişilerin kişisel eşyalarının kullanılmaması hastalığın bulaşmaması açısından önemlidir. Dizanteriye yakalanan kişi kendini izole etmeli, diğer insanlarla temas etmemelidir. Dizanteriye yakalanan kişi semptomlar kaybolsa bile en az 2 gün izolasyonu devam ettirmelidir.

Dizanteriye yakalanan kişinin giysileri, çarşaf ve havluları 90 derece sıcaklıkta yıkanmalıdır. Ev içerisinde dizanteriye yakalanan biri var ise tuvalet ve banyo, kapı kolları, musluklar çamaşır suyu gibi enfeksiyonları öldürücü etkisi bulunan temizlik maddeleri ile temizlenmelidir.

Dizanteri Belirtileri Nelerdir?

Kanlı ishal özellikle yaz aylarında, her yaş ve cinsiyette görülebilen bir enfeksiyondur. Dizanteriye yakalanan kişide yaklaşık olarak 1 günde 100’den fazla dışkılama görülür. Hastalık bulaştıktan sonra basilli dizanterinin belirtileri 1 hafta içinde, amipli dizanterinin belirtileri 10 gün sonra ortaya çıkar. Kanlı ishal belirtileri hastalığın bulaştığı bölgeye göre hafif veya şiddetli belirtiler gösterebilir. Dizanterinin belirtileri şunlardır:

• Şiddetli, kanlı ve mukuslu ishal,
• Yüksek ateş,
• Mide bulantısı,
• Ani kusma,
• Ani mide krampları,
• Titreme, halsizlik,
• Baş ağrısı,
• Gaz hissi,
• Aşırı susama ve ağızda kuruluk,
• Gözlerde çökme,
• Bebek ve çocuklarda ağlarken gözyaşı gelmemesi.

Dizanteri Nasıl Teşhis Edilir?

Dizanteri tanısının ilk adımı doktorun belirti ve semptomları öğrenmek için hastaya yönelteceği sorulardır. Daha sonra hastaya fiziki muayene yapılır. Özellikle tropikal bölgelere seyahat etmiş hastalardan dışkı testi istenebilir.

Dışkı testi ile enfeksiyonun kanlı ishal olup olmadığı anlaşılır. Kanamalı ishal belirtileri olan hastalara ise ultrason taraması ve endoskopi ile görüntüleme yapılabilir. Tüm bu testler ve tetkikler sonucunda hastalık teşhis edilmiş olur. Hastalık tanısı konulduktan sonra ciddi semptomlar gösteren kişilere damar yolu açılarak sıvı takviyesi yapılabilir.

Dizanteri Tipleri Nelerdir?

Dizanterinin iki temel tipi bulunur. Bunlar basilli dizanteri ve amipli dizanteridir.

• Basilli dizanteri: Bu tipi Shigella bakterilerinin yol açtığı enfeksiyon nedeniyle ortaya çıkar. Basilli dizanteri, hastalık bulaştıktan sonra 1-3 gün içerisinde belirti göstermeye başlar.
• Amipli dizanteri: Bu tipi Entamoeba histolytica parazitleri nedeniyle ortaya çıkar. Amipli dizanteri, hastalığın bulaşmasından 10 gün sonra belirti göstermeye başlar.

Dizanteri Nasıl Bulaşır?

Özellikle hijyen koşullarının kötü olması, temizlik alışkanlıklarına önem verilmemesi ve bozuk yiyeceklerin tüketilmesi dizanterinin bulaşmasına yol açar. Hijyenik olmayan alanlarda yaşamak, yemek yemek, su içmek, meyve ve sebze yetiştirmek, avlanmak dizanterinin bulaşma riskini arttırır.

Tuvalet sonrasında, yemek öncesinde ve sonrasında el hijyenine dikkat etmeyen kişilere dizanteri bulaşma olasılığı daha yüksektir. Kirli sularda yüzmek dizanterinin bulaşmasına neden olabilir. Özellikle tropikal bölgelerde kanlı ishal bulaşma olasılığı daha yüksektir. Karasinekler dizanterinin taşınmasına ve bulaşmasına neden olurlar.

Basilli Dizanteri Nedir?

Basilli dizanteri Shigella bakterilerinin yol açtığı enfeksiyon olarak ortaya çıkar. Basilli dizanteri tipinde belirtiler veya semptomlar hastalık bulaştıktan sonra ilk 1 hafta içerisinde ortaya çıkabilir. Basilli dizanteride mide ağrısı ve ishal şikayetleri görülür ancak dışkıda kan veya mukus söz konusu değildir.

Özellikle hastalığın ilk evrelerinde şiddetli ishal, yoğun karın ağrısı, yüksek ateş ve kusma görülebilir. Ancak hastada hafif semptomlar görülüyor ise sıvı alımına dikkat edilerek ve doktora başvurmadan hastalık atlatılabilir. Bu hastalık türü özellikle gelişmiş ülkelerde yaygın olarak görülür. Basilli dizanteri anemiye, düşük trombosite, titreme nöbetlerine ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.

Amipli Dizanteri Nedir?

Amipli tipi Entamoeba histolytica amipinden kaynaklanır. Amipli dizanteri kişiye bulaştıktan yaklaşık 10 gün sonra belirtiler ve semptomlar ortaya çıkabilir. Amipli dizanteride zamanında ve doğru tedavi çok önemlidir. Eğer tedavi süresi geciktirilirse ve doğru tedavi planı uygulanmazsa hayati tehlike söz konusu olabilir. Amipli dizanteriye yakalanan kişilerde ishal ve kabızlık, ateş ve üşüme, titreme, dışkılama sırasında ağrı, kanlı ishal, karın ağrısı ve mide bulantısı, kusma, yorgunluk belirtileri görülebilir.

Hastalığa yol açan amipler kan dolaşımına yayılarak organların enfekte olmasına neden olabilirler. Amipler ülser oluşumuna da neden olabilirler. Amipli dizanterinin karaciğere yayılım göstermesi durumunda karaciğer apnesi oluşabilir. Enfeksiyon sonrasında eklem ağrıları gelişebilir.  Amipli dizanterinin semptomlarının iyileşme süresi birkaç hafta sürebilir. İyileştikten sonra vücutta varlıklarını sürdürmeye devam eden amipler bağışıklık sisteminin zayıflaması durumunda tekrar ortaya çıkabilir.

Dizanteri Hastalığında Ne Yenmeli?

Dizanteriye yakalanan kişilerin vücudun kaybettiği sıvıyı geri alabilmesi için bol su ve sıvı tüketmesi çok önemlidir. Bu süreçte tüketilecek besinler doktor tarafından kontrol altına alınmalıdır. Sindirimi daha kolay olan yoğurt, püre, lapa, taze meyve suları gibi besinlerin tüketilmesi gerekir. Özellikle tahıllı gıdalar tüketilerek boşaltım sisteminde meydana gelen sorunların azalması sağlanabilir. Bu süreçte yüksek kalorili ve yağlı gıdaların tüketiminden uzak durulmalıdır. Hastalık sürecinde özellikle yüksek lif içeren gıdalar, süt, baharatlı yiyecekler, işlem görmüş ve paketli gıdalar, kafeinli içecekler tüketilmemelidir.

Dizanteri Öldürür Mü?

Kanlı ishal genellikle kendi kendine iyileşebilen bir hastalıktır. Ancak şiddetli semptomlar gösteren kanlı ishal hastalığında zamanında ve doğru tedavi uygulanmaması ölümcül sonuçlara yol açabilir. Dizanteriye yakalanan bebeklerde ve çocuklarda ölüm oranı çok daha yüksektir.

Dizanteri Aşısı Var Mı?

Kanlı ishalin aşısı yoktur, bu sebeple dizanteriden korunmak için hijyene önem vermek çok önemlidir. Gerekli hijyen koşullarının sağlanmadığı yerlerde içilen ve kullanılan sulara, tüketilen yiyeceklere çok dikkat edilmelidir. Kirli deniz, göl, havuz gibi sularda yüzülmemelidir. Dizanterinin bulaşabileceği ülkelere seyahat sonrasında mutlaka doktor kontrolünden geçilmelidir.