Sarılık Nedir?

Sarılık Nedir?

Yetişkinlerde ve yeni doğanlarda altta yatan farklı sebeplere bağlı olarak sarılık görülebilir. Sarılık (İkter) tam olarak bir hastalık değil, başka hastalıkların gelişmesi sonucunda oluşan bir bulgudur. Oksijenin taşınmasında görev yapan alyuvarlar bu sorumluluklarını, yapısında bulundurduğu hemoglobin molekülü sayesinde gerçekleştirmektedirler. Vadesini tamamlayan alyuvarlar ve içindeki hemoglobinler dalakta ve karaciğer parçalanır.

Bilirubin maddesi de hemoglobin molekülünün parçalanması sonucunda oluşur. Sarılık, kandaki bilirubin seviyesinin artması sonucunda vücut dokularının sararması durumudur. Karaciğer, bilirubinin vücuttan uzaklaştırılmasında görev alır ancak bilirubin herhangi bir sebeple vücuttan gerektiği kadar uzaklaştırılamazsa kan dolaşımına katılır. Bu durumda cildin ve göz aklarının sararmasına neden olur.

Sarılık Nedenleri Nelerdir?

İkter, kendi başına bir hastalık sayılmazken altında yatan pek çok rahatsızlığın bir göstergesidir. Sarılığa neden olan bazı durumlar;

• Hemolitik anemiler,
• Aşırı alkol alımı,
• Hepatit A, B, C,
• Safra kesesi taşları,
• Safra kesesi inflamasyonu,
• Safra kesesi kanserleri,
• Pankreas tümörleri,
• Otoimmün hastalıklar,
• Bazı ilaçlar,
• Karaciğer rahatsızlıklarıdır.

Sarılık Belirtileri Nelerdir?

İkter bir anda ortaya çıkabileceği gibi, zaman içinde de gelişebilir. Peki ikter belirtileri nelerdir?

• Ciltte ve göz aklarında sarılık,
• Ateş,
• Kaşıntı,
• Yorgunluk ve halsizlik,
• Titreme,
• İştah kaybı,
• Mide bulantısı ve kusma,
• Karın ağrısı,
• Koyu renk idrar,
• Açık renk dışkı.

Sarılık Tanısı Nasıl Konur?

İkter teşhisi fizik muayene ve kan testi sonuçlarıyla konulur. Kan testlerinde, kanda ve idrarda bulunan bilirubin seviyelerine, karaciğer fonksiyonlarında oluşan sorunlar gibi altta yatan olası hastalıklara yönelik araştırmalar yapılır. Sarılığa sebep olan hastalığın teşhisi için batın ultrasonu, bilgisayarlı tomografi benzeri ileri radyolojik görüntülemeler istenmektedir. Altta yatan sorunun hangi organ sistemine ait olduğu bulunarak tedavi aşamasına geçilir.

Yetişkinler ve çocuklarda kandaki bilirubin seviyeleri 0,3 ile 0,6 mg/dL aralığında olmalıyken 37. haftadan sonra yenidoğan bebeklerin yaklaşık yüzde 97’si 13 mg/dL’den daha az seviyelerde bilirubine sahiptir. Bu aralıktan daha yüksek seviyelerde sonuçları olan hastalar araştırma için ilgili birimlere yönlendirilmektedir.

Sarılık Tedavisi Nasıl Yapılır?

İkter tedavisi buna sebep olan hastalığın türüne göre değişmektedir. İkter için yapılan neredeyse tüm tedavi şekilleri sarılıktan daha çok altta yatan nedene odaklanır. Ancak sarılığa sebep olan yüksek bilirubin düzeyinin uygun bir tedaviyle düşürülmesi ve vücuttan uzaklaştırılması büyük önem arz etmektedir. İkter tedavisi için yapılabilecekler;

• Hemolitik İkter Tedavisi: Sağlıklı miktarda alyuvar hücrelerinin üretimine engel olan diğer koşullar düzeltilerek tedavi gerçekleştirilmektedir. Bu tedavilerin içinde; orak hücreli anemide folik asit takviyesi ve dalak ameliyatı, demir depoları doldurularak kansızlığın düzeltilmesi ve gereğinde kemik iliği replasmanı sayılabilir.
• Tıkanıklık Sarılığı Tedavisi: Safranın bağırsağa iletimine engel olan durumlar tıkanıklıkla sonuçlanır. Koledokolitiazis olarak isimlendirilen safra kesesinde taş oluşumu, tıkanıklığın en çok karşılaşılan nedenlerindendir. Tıkanıklıkların sebep olduğu ikter vakalarında cerrahi yöntemler kullanılır.

• Hepatosellüler İkter Tedavisi: Karaciğer hasarından meydana gelen bu sarılığın tedavisinde ilk olarak hasara neden olan sorun tespit edilir. Enfeksiyonların sebep olduğu karaciğer hasarlarında, enfeksiyonun yayılmasını önlemek için ilaçlar kullanılabilir.

Siroz nedeniyle oluşmuş karaciğer hasarı için hekimler genellikle düşük protein diyeti verirler ve hastanın alkolden tamamen uzaklaşmasını tavsiye ederler. Karaciğer kanseri de ikter oluşumunun önemli nedenlerinden birisidir. Bu durumda radyoterapi ve kemoterapi gibi tedavi yöntemleri hastalığın ilerleyişine bağlı olarak tercih edilmektedir. Karaciğer hasarının ağır vakalarında, tedavi seçeneği olarak hastaya karaciğer nakli yapılması gerekebilir.

Sarılık Türleri Nelerdir?

Sarılık, çeşitli sebeplerden meydana gelebildiği için üç farklı kategoride sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırma, karaciğerin hangi kısmının hatalı çalıştığına ve bilirubinin atılımının nasıl etkilendiğine göre yapılmaktadır. İkter türleri; hepatoselüler, tıkanma sarılığı ve hemolitik olarak üçe ayrılır. Bunlar şu şekildedir:

• Hepatosellüler Sarılık: Karaciğerde meydana gelen hasar nedeniyle oluşan bir ikter türüdür. Hasarlar farklı nedenlerden dolayı oluşabilirler.
• Hemolitik Sarılık: Kan dolaşımındaki alyuvarların hücrelerinin normale oranla daha hızlı bir şekilde parçalanması sonucunda ortaya çıkar. Bu durumda karaciğer yüksek düzeydeki bilirubin ile başa çıkmakta zorlanır. Hemoliz olarak adlandırılan bu durum ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir.
• Tıkanma Sarılığı: Safra kesesini ve bağırsağı birbirlerine bağlayan kanallar arasında oluşmuş tıkanmalardan kaynaklanmaktadır. Tıkanma sarılığı, pek çok hastalık sebebiyle ortaya çıkabilir. Safra kesesi taşları ya da büyümüş lenf bezleri kanalda tıkanmaları meydana getiren şeylerdendir.

Sarılık Ne Zaman Ortaya Çıkar?

Sarılığın ortaya çıkması için kandaki bilirubin seviyesinin belirli bir düzeye ulaşması gerekmektedir. Bilirubin miktarı arttıkça ilk olarak baş ve boyun bölgesinde, ardından vücudun geri kalan kısımları sarı renk alır.

Cildinizde veya göz aklarınızda ikter gördüğünüzde bir doktora başvurmanızda yarar vardır. Bu sarılığı yanında diğer belirtilerde izliyorsa altta yatan başka sebepleri erken teşhis etmek hayati önem taşır.

Sarılık Tehlikeli Midir?

Sarılık, belli düzeye kadar hayati tehdit oluşturacak bir durum olmasa bile, ciddi rahatsızlıkların habercisi olabilmektedir. Çok yüksek seviyelerdeki bilirubin miktarı, yaşamı tehdit edebilecek veya kalıcı hasar bırakabilecek sorunlara neden olabilir.

Örneğin, Bilirubin seviyesi çok yükselir ise, kan beyin bariyerlerini aşarak beyindeki farklı bölgelerde birikmeye başlar ve beyin dokusuna hasar verir. Bunun sonucunda kernikterus ismi verilen, çeşitli hareket bozukluklarının görüldüğü nadir bir nörolojik rahatsızlık meydana gelebilir. Bundan dolayı, bilirubin seviyesinin erken teşhis ile kontrol altına alınması oldukça önemlidir.

Sarılık Neden Olur?

Sarılık, kandaki bilirubin seviyesinin artması sonucunda vücut dokularının sararması durumudur. Karaciğer, bilirubinin vücuttan uzaklaştırılmasında görev alır ancak bilirubin herhangi bir sebeple vücuttan gerektiği kadar uzaklaştırılamazsa kan dolaşımına katılır. Bu durumda cildin ve göz aklarının sararmasına neden olur.

Sarılık; bilirubin metabolizmasında rol oynayan bir bölgeyi ilgilendiren çok farklı hastalıkların gelişiminde karşılaşılabilen bir bulgudur. Bu sebeple, ikter tanısı konulan bir hastada, altta yatabilecek çok çeşitli rahatsızlıklar olduğundan, teşhise uygun tedaviler büyük önem kazanır.

Sarılık Öldürür Mü?

Sarılığın neden olduğu hastalıklar ölümcül sonuçlar doğurabilmektedir. Ancak siz erken teşhis ve doğru tedavi ile önleminizi alırsanız oldukça yüksek bir oranda iyileşme mümkündür.

Bebeklerde Sarılık Nedir?

Yenidoğan sarılığı, bebeklerin üçte ikisinde rastlanmakta olup, kendiliğinden geçen ancak yine de ciddi durumlara dönüşme ihtimali taşıyan bir durumdur. İkter şiddetlendikçe vücut renk değişimi kafadan ayaklara doğru başlıyor. İyileşme ise tam tersine ayaktan kafaya doğru oluyor ve en sonda göz aklarındaki sarılıklar düzeliyor.

Erken doğan bebeklerde ikter daha çok görülmektedir. Yenidoğan bebeklerde görülen sarılık rahatsızlığı, çoğunlukla herhangi bir hastalığa bağlı olmadığından fizyolojik sarılık olarak isimlendirilir. Genellikle birkaç hafta içinde kendi kendine ve anne sütüyle iyileşir.

Mikrobik Sarılık Nedir?

Yenidoğanlarda görülen sarılık, safra kesesi taşı sebebiyle olan ikter ve karaciğer bozukluğuna bağlı olarak görülen sarılıklar ‘Viral hepatit’tir. Hepatit, karaciğerin mikrobik, toksik ya da diğer nedenlerle örneğin safra taşı tıkanmasıyla oluşmuş iltihabi reaksiyonudur.

Örnek verilecek olursa; B tipi ikter mikrobu, kişiden kişiye kan yoluyla; gebe kadınlardan bebeğine doğum esnasında bulaşabildiği gibi cinsel ilişki sırasında korunulmadığında da bulaşmaktadır. Bunların dışında ortak kullanılan jilet, manikür-pedikür aleti veya diş fırçası yoluyla da bulaşabilir.