İstemsiz Kilo Kaybı Neden Olur?

İstemsiz kilo kaybı bir hastalığın belirtisi veya sonucu olarak gözlemlenebilen bir durumdur. Genellikle farklı semptomlarla beraber gelişen kilo kaybı psikolojik veya kronik bir hastalığın belirtisi olabilir. Her yaş aralığında görülebilen istemsiz kilo kaybı ihmal edilmemelidir. Ciddi hastalıkların da habercisi olabileceğinden istemsiz kilo kaybı gözlemlenmesi halinde mutlaka bir sağlık uzmanından destek alınmalıdır. Altta yatan ana nedenin tedavi edilmesi halinde istemsiz kilo kaybı problemi de ortadan kalkabilir.

İstemsiz Kilo Kaybı Nedir?

İstemsiz kilo kaybı, kişinin istekli olarak kilo verme amacı gütmediği ancak vücut ağırlığının belirli bir şekilde azalmasıdır. Genellikle sağlık sorunları sonucu açığa çıkan bu durum ilerlemesi halinde bağışıklık sisteminde düşüş gibi ciddi problemleri beraberinde getirebilir. İstemsiz kilo kaybının temelinde yatan ana problem tespit edilmeli ve tedavi edilmelidir.

İstemsiz kilo kaybı farklı başlıklar dahilinde incelenebilir. En sık görülen sebepleri arasında tıbbi sorunlar yer alır. Kanser, bağırsak hastalıkları, tiroid problemleri veya diyabet gibi kronik hastalıkların beraberinde istemsiz kilo kaybı gelişebilir.

Ruhsal sağlık sorunları da iştahı ve beslenme alışkanlıklarını etkileyebileceğinden istemsiz kilo kaybına neden olabilir. Diğer sağlık problemleri veya çevresel faktörler de bu durumla sonuçlanabilir.

İstemsiz Kilo Kaybının Belirtileri Nelerdir?

İstemsiz kilo kaybı ile görülen belirtiler genellikle altta yatan sağlık problemine göre değişkenlik gösterir. Kilo vermek için bir çaba sarfetmeden kilo verilmeye başlaması halihazırda bir semptomdur. Bu semptoma aşağıdaki diğer değişimler de dahil olabilir.

• İştah azalması
• Halsizlik
• Yorgunluk
• Kas kaybı
• Yüksek ateş
• Gastrointestinal sorunlar
• Bölgesel ağrı 
• Şişlik hissi

İstemsiz Kilo Kaybının Nedenleri Nedir?

İstemsiz kilo kaybı birçok farklı nedenden dolayı gelişebilir. Ana nedeni belirlemek için bir sağlık profesyoneli tarafından değerlendirme altına alınmak büyük bir öneme sahiptir. Kilo kaybıyla gelen diğer belirtiler de göz önünde bulundurularak bu durumun neden kaynaklı olduğuna yönelik daha spesifik değerlendirmeler yapılabilir. İstemsiz kilo kaybının temelinde yer alabilecek, değerlendirilmesi gereken başlıklar aşağıdaki gibidir:

• Kanser: Kanser türleri, vücutta metabolizma değişiklikleri ve iştah kaybı yaratabilir. İstemsiz kilo kaybının en ciddi nedenlerinden biri kanserdir.
• Bağırsak hastalıkları: Ülseratif kolit veya Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıkları besin emilimini etkileyebilir ve uzun vadede kilo kaybına neden olabilir.
• Diyabet: İnsülin miktarının yeterli olmadığı durumlarda tüketilen glikoz hücrelere giremez ve metabolize edilemez. Bu durumun sonucunda kişiler de istemsiz kilo kaybı gelişebilir.
• Tiroit sorunları: Tiroit bezinin aşırı veya yetersiz çalışması metabolizma hızını etkiler. Tiroit bezinin ihtiyaç duyulandan fazla çalışması (hiperparatiroidizm) istemsiz kilo kaybı ile sonuçlanabilir.
• Yeme bozuklukları: Anoreksiya nervoza veya bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları kilo kaybedilmesine neden olabilir.
• Ruhsal sağlık problemleri: Depresyon ve anksiyete gibi sorunlar neticesinde iştah kaybı gelişebilir ve kişiler kilo kaybedebilir.
• Kronik enfeksiyonlar: HIV, tüberküloz gibi kronik enfeksiyonlar kilo kaybı gibi belirtiler açığa çıkarabilir.
• Kullanılan ilaçlar: İştahı baskılayan veya metabolizmayı etkileyen ilaçların kullanılması halinde istemsiz kilo kaybı gelişebilir.

Metabolizma Hızı ve İstemsiz Kilo Kaybı Arasındaki İlişki Nedir?

Metabolizma hızı ve istemsiz kilo kaybı arasında bir ilişki bulunabilir, ancak bu ilişki karmaşık ve genellikle birçok faktörün etkileşimine dayanır. Metabolizma hızının yüksek olması kişilerin daha kolay bir şekilde kilo kaybı yaşamasına neden olabilir. Bazı kişiler doğuştan hızlı bir metabolizmaya sahiptir. Metabolizma hızının yüksek olması sayesinde kişiler daha fazla kalori yakarlar ve daha kolay bir şekilde kilo verebilirler. Ancak hızlı metabolizma yalnızca genetik faktörler nedeniyle gelişen bir durum değildir. Sonrasında yaşanılacak olan kronik hastalıklar veya hormonsal değişimler metabolizma hızını etkileyebilir ve kilo kaybı semptomu geliştirebilir.

Bazı kişilerde metabolizma hızı iştah üzerinde de etkilidir. Hızlı bir metabolizmaya sahip kişiler genellikle daha fazla yemek yeme ihtiyacı hissederken bu durumun tam tersi olduğu senaryolar ile de karşılaşmak mümkün olabilir.

İstemsiz kilo kaybının altında yatan nedenler genellikle sağlık problemleriyle ilişkilidir. 

Sindirim Sistemi Hastalıkları ve İstemsiz Kilo Kaybı Arasındaki İlişki Nedir?

Sindirim sistemi hastalıkları gelişmesi halinde istemsiz kilo kaybıyla karşılaşılması yaygın bir durumdur. Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak hastalığı veya bağırsak enfeksiyonları gibi sindirim sistemi hastalıkları malabsorbsiyon yaratabilir. Bağırsaklardaki besin emilim düzeyini ciddi ölçüde etkileyen bu tür hastalıklar kilo kaybı belirtisi açığa çıkarabilir.

Sindirim sistemi hastalıkları mide bulantısı, kusma veya karın bölgesinde ağrı semptomları açığa çıkararak iştah kaybı yaratabilir. İştah kaybı uzun vadede istemsiz kilo kaybı ile sonuçlanabilir.

Bazı sindirim hastalıkları nedeniyle bağırsaklarda iltihaplanmalar gelişebilir. İltihaplanma vücuttaki enerji tüketimini artırabilir. Yeterli miktarda besin alınamadığında ise bu durum beraberinde istemsiz kilo kaybı görülebilir.

Sindirim sistemi hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçlar iştah üzerinde etkili olabilir. Kullanılan ilaçlar nedeniyle iştah kaybı yaşanabilir ve hasta kilo kaybedebilir.

Sindirim sistemi kanserleri, özellikle mide, bağırsak ve pankreas kanserleri, istemsiz kilo kaybının ciddi nedenlerinden biridir. Kanser, vücutta metabolizma değişikliklerine neden olabilir ve iştah kaybına yol açabilir.

Psikolojik Faktörlerin İstemsiz Kilo Kaybına Etkisi Nedir?

Psikolojik faktörler nedeniyle kişiler iştah kaybı yaşayabilir ve besin tüketimin azalması sonucunda kilo kaybı gelişebilir. Stres, depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal sağlık problemleri kişilerde iştah kaybı yaratabilir. Bu durumun beraberinde yeme isteği azalacağından günlük kalori açığı oluşur ve kişiler zaman içerisinde kilo kaybetmeye başlar.

Psikolojik faktörlerden bir diğeri yeme bozukluklarıdır. Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza gibi yeme bozuklukları psikolojik faktörler nedeniyle tetiklenir ve bu psikolojik faktörlerin beraberinde kilo kaybı görülebilir.

Psikolojik nedenler sonucunda sosyal izolasyon yaşayan kişilerde yemek yeme düzeninde bozulma gelişebilir. Genellikle yaşlı bireylerde görülen bu durum kişilerin istemsiz kilo kaybetmesine neden olabilir.

İstemsiz Kilo Kaybının Teşhisi Nasıl Konulur?

İstemsiz kilo kaybı teşhisi için bir sağlık uzmanına danışılması gerekir. Doktor yapacağı klinik muayenede hastanın tıbbi geçmişi hakkında detaylı bilgi toplar. Kilo kaybının ne zaman başladığına, kilo kaybı ile görülen diğer semptomlara yönelik doktor sorular yöneltir. Ardından fiziki muayene gerçekleştirilir. Muayene sırasında vücut kitle indeksi gibi parametreler değerlendirilir.

İstemsiz kilo kaybının altında yatan ana nedeni bulmak üzere çeşitli kan testlerine başvurulabilir. Yapılacak olan testlerde; tiroid hormonu değerleri, kan şekeri seviyeleri ve vitamin mineral değerleri gibi faktörler incelenir. Enfeksiyon belirteçleri ve diğer biyokimyasal testler de bu süreçte uygulanabilir.

İstemsiz kilo kaybının temelinde bir hastalık şüphesi doğması halinde bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme gibi tetkiklere başvurulabilir. Bazı durumlarda endoskopi ve kolonoskopi gibi tetkikler de uygulanır.

İstemsiz kilo kaybının temelinde herhangi bir sağlık problemi tespit edilmemesi halinde hasta bir psikiyatriste yönlendirilir. Psikolojik faktörlerin değerlendirilmesi üzerine gerçekleştirilecek olan seansta istemsiz kilo kaybının psikolojik etkenlerden kaynaklanıp kaynaklanmadığı incelenir.

Yapılan tüm değerlendirmeler ardından istemsiz kilo kaybının temelinde yer alan ana problem belirlenebilir. 

İstemsiz Kilo Kaybının Yol Açabileceği Hastalıklar Nelerdir?

İstemsiz kilo kaybı çeşitli hastalıkların neticesinde açığa çıkabilecek bir semptom olarak düşünülebilir. Ancak bazı durumlarda bu kilo kaybına müdahale edilmemesi halinde istemsiz kilo kaybı da bir sağlık problemi gelişmesine neden olabilir. Özellikle psikolojik etkenler nedeniyle istemsiz kilo kaybı yaşanması semptomun direkt olarak bir hastalık faktörüne dönüşmesi ile sonuçlanabilir. İstemsiz kilo kaybı nedeniyle gelişebilecek olan hastalıkları aşağıdaki gibidir:

• Vitamin mineral eksiklikleri nedeniyle gelişebilecek olan; osteoporoz gibi kemik hastalıkları
• Bağışıklık sisteminde düşüş nedeniyle; influenza gibi viral veya bakteriyel hastalıklar
• Depresyon
• Görme bozukluğu
• Kansızlık
• Sinir hastalıkları

İstemsiz Kilo Kaybının Tedavisi Nasıl Yapılır?

İstemsiz kilo kaybının tedavisi, bu durumun altında yatan ana nedene göre belirlenir. Kişiden kişiye değişebilecek olan tedavi süreci ile ana sağlık probleminin tedavi edilmesi, gelişen vitamin mineral eksikliklerinin giderilmesi ve gerekli durumlarda hastanın tekrar kilo alması hedeflenir.

Kanser sonucunda kilo kaybı görülmesi halinde kansere yönelik cerrahi girişimlerde bulunulabilir veya kemoterapi ve radyasyon tedavisi gibi tedavilere başvurulabilir. Enfeksiyonel bir durumun söz konusu olması halinde antibiyotik gibi ilaçlara başvurulabilir. Diyabet veya tiroid problemleri gibi hormonsal değişiklik yaratan hastalıklar ise uygun ilaçlarla tedavi edilir.

İstemsiz kilo kaybı yaşayan kişilerin beslenme alışkanlıkları değerlendirilmelidir. Gerekli durumlarda bir diyetisyen desteği alınarak ideal beslenme planının uygulanması sağlanabilir.

Psikolojik faktörler nedeniyle kilo kaybı yaşanan durumlarda ise hastalar psikolojik destek almaya yönlendirilir. Ruhsal sağlık sorunlarının ele alındığı terapiler ile hastanın psikolojik sağlığı iyileştirilebilir.