Vitamin Nedir? Vitamin Ne İşe Yarar?

Gıdalar, vücut için önemli olan besin maddelerini içermesi halinde bir besine dönüşürler. Bir besinin tüketilmesiyle vücuda başta vitaminler olmak üzere mineraller de dahil çeşitli organik ve organik bileşikler alınabilir. Vitaminler, kısmen vücut tarafından üretilebilen genellikle besin yoluyla alınan organik yapıya sahip bileşiklerdir. Vücutta çok sayıda rol üstlenen vitaminler hücresel işlevlerin desteklenmesinden, göz ve cilt sağlığına kadar her bir doku üzerinde önemli rollere sahiptir. İhtiyaç duyulan kadar vitamin alınması sağlıklı bir vücut işleyişinin temellerinden biridir.

Vitamin Nedir?

Vitaminler, vücutta gerçekleşen fizyolojik süreçlerin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi için ihtiyaç duyulan organik bileşiklerdir. Vücut tarafından üretilemeyen bu bileşikler vücudun normal işleyişi için gerekli önemli besin maddeleridir. Dengeli ve sağlıklı bir beslenme düzeni uygulamak ihtiyaç duyulan vitaminlerin besin yolu ile alınmasını destekleyebilir. Vitamin eksikliği gelişmesi halinde ise vitamin takviyelerine başvurulabilir.

Vitaminler genellikle iki ana kategoriye ayrılır. Bu kategoriler yağda çözünen vitaminler ve suda çözünen vitaminler şeklindedir. A, D, E ve K vitaminleri yağda çözünen vitamin grubuna girer. Bu vitaminler yağ içeren besinler ile alınması halinde vücut tarafından emilebilir ve depolanabilirler. Yağda çözünen vitaminler depolanabildiği için tüketilen miktarlarına dikkat edilmesi gerekir. Aksi takdirde vücutta fazla depolandıkları için toksik etki yaratabilirler.

Suda çözünen vitaminler ise C vitamini ve B vitaminleridir. Bu vitaminler suda çözünebilirler ve vücutta depolanmazlar. Alınan vitaminlerin fazlası idrar yolu ile vücuttan atılırlar. Bu nedenle C ve B vitaminlerinin günlük beslenme ile düzenli olarak vücuda alınması gerekir. Aksi takdirde vücutta eksiklikleri gelişebilir.

Her vitaminin belirli bir görevi vardır ve eksikliği gelişmesi halinde vücutta bazı sağlık sorunları açığa çıkabilir. A vitamini göz sağlığını etkilerken, D vitamini kemik sağlığı için önemlidir. C vitamini bağışıklık fonksiyonunu artırmada görev alır ve B vitaminleri enerji üretimine katkı sağlayabilir. Bu nedenle suda çözünen vitaminlerin eksik alınması halinde etkiledikleri sisteme veya dokuya yönelik sağlık problemleri gelişebilir.

Kaç Çeşit Vitamin Vardır?

Vitaminler yağda çözünen ve suda çözünen vitaminler olmak üzere 2 ana gruba ayrılır. Yağda çözünen vitaminler vücutta depolanabilirken suda çözünenler ise idrar yolu ile vücuttan atılırlar. Her 2 grupta yer alan farklı vitamin çeşitleri bulunur. Bazı vitaminler ise kendi adlandırmaları altında farklı türlere ayrılırlar. Tüm vitaminler ait olduğu gruplara göre aşağıdaki şekilde listelenebilir.

Yağda Çözünen Vitaminler:

1. A Vitamini (Retinol)
2. D Vitamini (Kalsiferol)
3. E Vitamini (Tokoferol)
4. K Vitamini (Filoquinon, Menaquinon)

Suda Çözünen Vitaminler:

1. C Vitamini (Askorbik Asit)
2. B Vitaminleri:

• B1 Vitamini (Tiamin)
• B2 Vitamini (Riboflavin)
• B3 Vitamini (Niasin)
• B5 Vitamini (Pantotenik Asit)
• B6 Vitamini (Piridoksin)
• B7 Vitamini (Biyotin)
• B9 Vitamini (Folik Asit)
• B12 Vitamini (Kobalamin)

Vitamin Ne İşe Yarar?

Vücutta gelişen fizyolojik süreçlerde her bir vitaminin farklı bir rolü bulunur. Vitaminler, vücudun sağlığını sürdürebilmesi ve normal işlevlerini yerine getirebilmesi için gereklidir. Vitaminler bazı durumlarda koordineli çalışabilirken bazı durumlarda ise birçok rolü tek başına üstlenebilirler ve spesifik olarak belirli doku veya organ üzerinde etki gösterebilirler. Vitaminler ve bazı görevleri aşağıdaki şekilde örneklendirilebilir.

• A vitamini: Göz sağlığını destekler ve cilt sağlığını korumada etkilidir. Bağışıklık sistemi işlevlerinin verimli bir şekilde çalışmasını destekler ve büyüme ve gelişmeyi teşvik eder.
• D vitamini: Kalsiyum ve fosfor emilimini artırarak kemik gelişimini destekler ve sağlığını koruma üzerine çalışır. Bağışıklık sistemi fonksiyonlarının düzenlenmesini sağlar.
• E vitamini: Antioksidan özelliğe sahip olan e vitamini hücrelere zarar veren serbest radikalleri nötralize eder. Cilt sağlığını destekler ve bağışıklık sistemi işlevini arttırabilir.
• K vitamini: Kan pıhtılaşmasını düzenleyerek kardiyovasküler sistemin verimli bir şekilde çalışmasını destekler, yaraların iyileşmesine yardımcı olur ve kemik sağlığı için çeşitli roller üstlenir.
• C vitamini: Antioksidan özelliğe sahip c vitamini bağışıklık sistemini güçlendirmede etkilidir. Kolajen üretimini destekleyerek cilt elastikiyetinin korunmasını destekler. Demir emilimini artırarak kan üretimini destekleyebilir.
• B vitaminleri: enerji metabolizmasına katkıda bulunan B vitaminleri, sinir sistemi sağlığını desteklerler. Kırmızı kan hücrelerinin üretiminde rol alarak vücudun kan üretmesini sağlarlar. Her B vitamininin işlevinin birbirine göre değişkenlik gösterebileceği unutulmamalıdır.

Hangi Vitaminler Vücutta Üretilir? 

Vitaminler genellikle vücut tarafından üretilemezler ve besin yoluyla vücuda alınmaları gerekir. Ancak bazı vitaminler istisnai durumlarda vücut tarafından sınırlı miktarda üretilebilir veya vitamin formunda dönüştürülebilirler. Bu vitaminlerden ilki D vitaminidir. Cilt güneş ışığına maruz kaldığında deri altında bulunan kolesterolün etkisiyle D vitamini üretebilir. Ancak vitamin üretilme miktarı güneş ışığına maruz kalma ve cilt tipine bağlı olarak değişebilir.

K vitamini, bazı bakteriler tarafından bağırsaklarda üretilen bir vitamindir. Bağırsak florasında K vitamini sentezinde rol alan bakteriler bulunur. Biotin ise yine bağırsaklarda bazı mikroorganizmalar tarafından üretilebilen bir diğer vitamindir. Ancak B7 vitamini olarak da adlandırılan biotin vücut tarafından yeterli miktarda üretilemeyebilir. Bu nedenle besin yolu ile de vücuda alınmalıdır.

Vitaminlerin Vücut İçin Önemi Nelerdir? 

Vitaminlerin vücut için çok sayıda önemi mevcuttur. Önemli besin maddeleri olan vitaminler vücutta farklı işlevlere sahiptir. Her bir vitaminin rol aldığı sistem değişiklik gösterebilir. Ancak vitaminlerin vücut için önemli olan bazı başlı görevleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Vitaminler hücresel işlevlerin düzgün çalışmasını sağlar. Özellikle B vitaminleri enerji ve metabolizma süreçlerinde önemli rollere sahiptir.
• C vitamini başta olmak üzere vitaminler bağışıklık sistemini desteklerler.
• Vitaminler göz ve cilt sağlığını koruyabilir ve yapılarını güçlendirebilirler. A vitamini ve göz sağlığı arasında yakın bir ilişki bulunur.
• Bazı vitaminler antioksidan özelliklere sahiptir ve vücudun serbest radikallere karşı korunmasını sağlarlar.
• Kırmızı kan hücre üretimini desteklerler.
• Sinir sistemi sağlığı ve fonksiyonlarının verimli bir şekilde çalışmasında görev alırlar.

Vücutta Vitamin Eksikliği Belirtileri Nelerdir? 

Vücuda günlük ihtiyaç duyulan kadar vitamin alınmaması halinde vitamin yetersizliği nedeniyle çeşitli sağlık problemleri gelişebilir. Vitamin eksikliği genellikle sağlıksız beslenme alışkanlıklarına sahip olma veya yetersiz beslenmeden kaynaklı oluşur. Bazı durumlarda sindirim sistemi hastalıkları nedeniyle de vitamin eksikliği geliştiği görülebilir. 

Meydana gelen vitamin eksikliği çeşidine bağlı olarak açığa çıkabilecek olan belirtiler değişkenlik gösterir. 

A vitamini eksikliği gelişmesi halinde kişilerde; gece körlüğü, cilt kuruluğu, kornea iltihabı ve bağışıklık sistemi zayıflığı gelişebilir.

D vitamini eksikliğinde; kemiklerde zayıflık, kemik yapısında incelme, kas güçsüzlüğü veya depresyon gibi problemler gelişebilir.

E vitamini eksikliğinde; cilt kuruluğu, ciltte döküntüler, gözde retinal hasar, kas zayıflığı ve sinir sistemi problemleri açığa çıkabilir.

K vitamini eksikliğinde; yara iyileşmesinde gecikme, kemiklerde anormal kireç birikimi ve kanamalara eğilim görülebilir.

C vitamini eksikliğinde ise diş eti kanaması, halsizlik, kas ağrıları ve bağışıklık sistemi zayıflığı görülebilir.

B vitaminleri eksikliğinde ise deri döküntüleri, ishal, sinir sistemi sorunları, hafıza kaybı, halsizlik ve unutkanlık gibi belirtiler açığa çıkabilir.

Vücudun En Çok Hangi Vitamine İhtiyacı Vardır?

Vücudun fizyolojik yapısının sağlıklı bir şekilde ilerleyebilmesi için tüm vitaminlere ihtiyacı vardır. Ancak bazı vitaminler günlük alınması gereken miktarları veya daha fazla kullanılmaları nedeniyle daha fazla ön plana çıkarlar. Bu vitaminler A, C ve D vitaminleridir. C vitamini bağışıklık sistemini desteklemesiyle bilinir. Vücuttaki oksidatif stresi azaltarak serbest radikallerin hücrelerde oluşturabileceği zararın önüne geçer.

D vitamini, kalsiyum ve fosforun emilimini artırarak kemik sağlığını destekler. Bağışıklık sistemi fonksiyonları üzerinde de etkilidir.

A vitamini ise göz sağlığını destekler ve cilt sağlığını korur. Bağışıklık sistemi üzerinde de etkileri bulunan A vitamini en çok ihtiyaç duyulan vitaminler arasındadır.

Vitamin Eksikliğinden Görülen Hastalıklar? 

Vitamin eksikliğinin ciddi boyutlara ulaşması halinde eksiklikler bazı hastalıklara neden olabilir. Gelişen vitamin eksikliği çeşidine göre açığa çıkabilecek olan hastalıklar farklılık gösterir. Genelleme yapılması gerekirse vitamin eksikliği nedeniyle gelişebilecek olan hastalıklar aşağıdaki gibidir:

• Beriberi hastalığı (B1 vitamini eksikliği)
• Anemi (B9 veya B12 vitamini eksikliği)
• Pellagra hastalığı (B3 vitamini eksikliği)
• Skorbüt (C vitamini eksikliği)
• Osteoporoz (D vitamini eksikliği)
• Depresyon

Vitamin İçeren Besinler Nelerdir?

Her vitamin türünün bulunduğu farklı besinler vardır. Bazı vitaminler hayvansal kaynaklı gıdalardan elde edilebilirken bazı vitaminler ise sebze ve meyvelerden elde edilebilir. Besin çeşitliliği bu açıdan önemlidir. Her besin grubundan tüketilen bir beslenme planı uygulaması tüm vitaminlerin besin yoluyla alınmasını destekler. Bazı besinler birden fazla vitamin içermesiyle de dikkat çeker. Özellikle taze sebze ve meyveler vitamin çeşitliliği bakımından oldukça zengindir. Vitamin içeriği bakımından zengin besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

• A vitamini bakımından zengin besinler; havuç, ıspanak, kayısı, karaciğer gibi sakatatlar, balık yağı
• C vitamini bakımından zengin besinler; turunçgiller, çilek, kivi, kuşburnu, brokoli
• D vitamini bakımından zengin besinler; somon, sardalya, süt ve süt ürünleri
• E vitamini bakımından zengin besinler; badem, fındık, ayçiçeği tohumu, ıspanak, brokoli, buğday tohumu yağı
• K vitamini bakımından zengin besinler; ıspanak, lahana, brokoli, Brüksel lahanası, kıvırcık marul, karaciğer gibi sakatatlar
• B vitaminleri içeren besinler; fasulye, mercimek gibi kuru baklagiller, süt ve süt ürünleri, kırmızı et, ton balığı, muz, patates, yeşil yapraklı sebzeler ve yağlı tohumlar

Sıkça Sorulan Sorular 

Vücutta Vitamin Fazla Olursa Ne Olur? 

Vücuda fazla vitamin alınması çeşitli sağlık problemlerini beraberinde getirebilir. Özellikle A, D, E ve K vitaminleri vücutta depolanabildiğinden fazla olmaları toksik etki yaratabilir. Suda çözünen vitaminlerin fazla alınması ise böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir veya karaciğer ve dalak büyümesine neden olabilir.

Vitamin Gıda Mıdır? 

Vitaminler, gıda yolu ile vücuda alınabilen organik bileşiklerdir. Vitaminler bir gıda değil gıdaların içerisinde bulunan önemli besin maddeleridir.

Bir Günde En Fazla Kaç Vitamin İçilebilir? 

Çok sayıda vitamin kullanmak ve ihtiyaç duyulan dozdan fazlasını almak vücut için yarardan çok zarara dönüşebilir. Bu nedenle bir sağlık uzmanına danışılmadan vitamin takviyesi alımından kaçınılmalıdır. Alınabilecek maksimum vitamin sayısı kişiden kişiye değişiklik gösterebileceği gibi birçok uzman aynı anda günde 5 adetten fazla vitamin çeşidinin alınmamasını önerir.

Hangi Vitamin Enerji Verir? 

Vücutta enerji metabolizmasında görev alması ile ön plana çıkan vitaminler B vitaminleridir. B vitaminleri karbonhidrat, yağ ve protein metabolizmasına katkıda bulunarak vücudun enerji üretimini destekleyen özelliklere sahiptir.