Prebiyotik ve Probiyotikler

Prebiyotik, insan vücudunun öğütemeyeceği bir lif türüdür. Bakteri ve maya gibi küçük mikroorganizmalar olan probiyotikler için yiyecek işlevi görürler. Hem prebiyotik hem de probiyotik, bağırsakta bulunan bağırsak dostu bakteriler ile diğer organizmaları destekleyebilir.

Diğer bir deyişle prebiyotik ve probiyotikler, bağırsağa ve hazmetmeye yardımcı olan sağlıklı bakteri veya mikroorganizmaların korunmasında ve gelişmesinde vücuda destek çıkar. Bu gıda bileşenleri, mikroorganizmalara büyüyecekleri bir ortam yaratarak ve yiyecek sağlayarak bağırsak dostu bakterileri düzenler.

Prebiyotikler; meyve, sebze ve tam tahıllı yiyecekler gibi lifçe zengin besinlerde bulunur. Probiyotikler ise yoğurt, lahana turşusu ve soya fasulyesi gibi fermente gıdaların birçoğunda bulunur.

Prebiyotik ve Probiyotik Nedir?

Prebiyotikler, gelişmiş bitki lifleridir. Bağırsak dostu bakteriler ve onların gelişimi için gübre görevi görürler. Birçok meyve ve sebzede, özellikle lif ve dirençli nişasta gibi kompleks karbonhidratlarda yer alırlar. Vücudunuzun bu karbonhidratları öğütmesi mümkün değildir. O nedenle bakteri ve diğer mikroplara besin olmak için sindirim sisteminden geçerler.

Prebiyotik takviyelerinin listesi, kuşkonmazdan tatlı patatese kadar uzayıp gider. Tedarikçi şirketler, kullandıkları içeriklerin belirli bakterilerin üretimine katkı sağlayacağını iddia eder ve kemik sağlığı ile kilo yönetimi gibi çeşitli konuları öne sürüp ürünlerini pazarlarlar.

Probiyotikler ise içerdikleri canlı organizmalar bakımından farklıdır. Çoğunlukla bunlar, bağırsağınızdaki sağlıklı mikrop popülasyonunu doğrudan artıran belirli bakteri türleridir. Prebiyotikler gibi probiyotikleri de besin veya takviye yoluyla alabilirsiniz. Muhtemelen en bilinen ve en çok tüketilen probiyotik gıda yoğurttur.

Yoğurt, üretimin en son aşamasında bırakılan farklı bir bakteriyle birlikte fermente edilmiş sütten yapılır. Lahana turşusu, kombu çayı ve geleneksel bir Kore turşusu olan kimchi gibi bakteriyle mayalanmış yiyecekler probiyotik için akla gelen örneklerden bazılardır.

Prebiyotik ve Probiyotik Ne İşe Yarar?

Yediğiniz ne ise siz de osunuz. Daha farklı bir bakış açısından bakacak olursak bağırsağınızda yaşayan trilyonlarca küçük yaratığı neyle besliyorsanız siz de osunuz.

Bedeninizdeki her yüzey gibi bağırsak duvarınız, bilhassa bakteri olan mikroskobik canlılarla kaplıdır. Bu canlı oluşumlar, mikrobiyom olarak adlandırılan mikro-ekosistemini oluşturur. Her ne kadar siz onların orada olduğunu fark etmeseniz de bu canlı varlıklar sağlığınızda çok büyük bir rol oynar ve ruh hâlinizden davranış biçiminize kadar birçok şeyi etkileyebilir.

Tahmin edileceği üzere mikrobiyomu ne ile beslediğiniz önemlidir ve bunun sağlıktaki etkisi de son derece büyüktür. Mikrobiyom ne kadar sağlıklıysa siz de o kadar sağlıklı olursunuz. Sağlıklı bir mikrobiyomun anahtarı ise bağırsağınızda yer alan neredeyse 1000 farklı bakteri çeşidi arasındaki dengeyi canlı tutmaktır. Bu dengeyi korumanın iki yolu vardır:

•   Prebiyotik: Zaten orada olan mikroplara hoşlandıkları yiyecekleri vererek büyümelerini sağlamak.
•   Probiyotik: Canlı mikropları doğrudan sisteminize dâhil etmek.

Probiyotikler, vücudunuzdaki bağırsak dostu bakterileri korumayı veya geliştirmeyi hedefleyen canlı mikroorganizmaları içeren besin veya takviyelerdir. Prebiyotikler ise genelde lif anlamında zengin ve insan mikroflorası için yiyecek olarak bulunan besinlerdir. Prebiyotik besinler, bu mikroorganizmalardaki dengeyi sağlamak amacıyla kullanılır.

Prebiyotik Hangi Besinlerde Vardır?

Prebiyotikler, başlıca karbonhidrat içeren yiyeceklerde bulunabilir.

Bazı prebiyotik besinler ise aşağıdaki gibidir:

•   Enginar
•   Kuşkonmaz
•   Muz
•   Pırasa
•   Soğan
•   Baklagiller (nohut, fasulye, mercimek, soya fasulyesi)
•   Rezene
•   Kabuklu yemişler (kaju, antep fıstığı)
•   Taze soğan
•   Yulaf
•   Elma (kabuğuyla beraber)

Prebiyotiklerin aynı zamanda inulin formunda protein barlara eklendiğini görebiliriz.

Prebiyotik besinler için alışveriş yapıyorsanız muhtemelen etikette prebiyotik kelimesini görmeyeceksiniz. Bunun yerine şu kelimeleri bulmaya çalışın:

•   Galaktooligosakkarit
•   Frukto-oligosakkaritler
•   Oligofruktoz
•   Hindiba lifi
•   İnulin

Protein barlarda olduğu gibi prebiyotikleri besin takviyesi biçiminde de bulabilirsiniz. Bebekler içinse en iyi prebiyotik şüphesiz ki anne sütüdür.

Prebiyotik ve Probiyotik Arasındaki Fark Nedir?

Prebiyotik, probiyotik nüfusunu beslemede yardımcı yiyeceklerin sindirilemeyen kısımlarıdır. İnsanlar, hazmetmek için bu kısımları yıkan enzimlere sahip değildir. Bunun yerine bağırsaktaki bakteriler, potansiyel olarak sağlığa yararlı olan ikincil bir ürünü üretir, çoğalmayı teşvik ederek enerji için bu sindirilemeyen kısımları yıkar ve sindirimi sağlar.

Oldukça fazla yarara sahip kısa zincirli yağ asitlerini üretmek için prebiyotikler bağırsakta mayalanır. Fruktan olan inulin ile oligofruktozun ise probiyotik türlerinin birçoğunun artırılmasında etkin olduğuna inanılır.

Probiyotikler, öncelikle ince bağırsakta; sonrasında ise ağızda, idrar yolunda, vajinada, akciğerlerde ve ciltte yaşayan canlı bakteri ve maya türüdür. Probiyotik türlerinin birçoğu vücudunuzun farklı bölgelerinde yaşar. En yaygını, bacterias lactobacillus ile saccharomyces boulardii’dir.

Probiyotikler, bağırsak floranızın sağlığında bir dereceye kadar sorumludur. Bu yaşayan organizmalar, iyi veya kötü de olsa her zaman vardır. Yararlı bakteriler ve mayalar, probiyotik olarak adlandırılır ve sindirim sisteminizin düzgün şekilde çalışması için zararlı bakteri ve mayayı vücudunuzdan atmaya yarar.

Prebiyotiğin Faydaları Nelerdir?

Prebiyotikler, bağırsak dostu bakteriler ile mayaların bağırsağınızda beslenmesine yardımcı olur ve yararlı organizmaların yaşaması için sağlıklı bir ortam hazırlar. Prebiyotiklerin bağırsaklardaki fermente süreci, hastalık mikrobu olan patojenlerle mücadele etmede bağışıklık sistemini uyarır.

Prebiyotiklerin faydaları, probiyotiklerin faydalarıyla ilişkilidir. Prebiyotikler, daha iyi bir sindirim sağlığı sunar ve antibiyotik nedenli sağlık sorunlarını azaltarak bağırsağı destekler.

Araştırmalar, prebiyotiklerin vücuda sağladığı gözle görülür yararlara dikkat çekiyor:

•   Kalsiyum emilimini geliştirmek
•   Bedenin ne kadar hızlı bir biçimde karbonhidratları işleyebileceğini değiştirmek
•   Hazmı ve metabolizmayı iyileştirerek bağırsak bakterilerine ve probiyotik gelişimine yardımcı olmak

Prebiyotikler, birçok yiyecekte doğal olarak bulunduğundan dolayı bazı durumlarda prebiyotik takviyesi almanıza gerek kalmayabilir.

Probiyotiğin Faydaları Nelerdir?

Probiyotikler canlı organizmaları içlerinde barındırırlar. Tek bir probiyotik dozu dahi belirli bir mikrop türünü veya farklı mikroplar karışımını içerebilir. Prebiyotik besinlerde olduğu gibi probiyotik besinler üreten şirketler de huzursuz bağırsak sendromu gibi durumları kullanarak ürünlerini pazarlar.

Probiyotik besinler, belirtilen şu alanlarda faydalı olabilir:

Sindirim sağlığı

Sayısız çalışma, probiyotiklerin bazı insanlarda sindirim sağlığını geliştirdiği sonucuna varmıştır. Öyle ki antibiyotik kullanırken probiyotik almak, antibiyotik nedenli gelişen ishal riskini %60 oranına kadar azaltabilir.

Zihinsel sağlık

Probiyotiklerin ruh sağlığını olumlu etkileyeceği de bazı çalışmalarda saptanmıştır. Probiyotik besinler, depresyon semptomlarını hafifletme etkisine sahip olabilir, ancak şu anki bulgularla bunu kesin olarak söylemek mümkün değildir.

Probiyotiğin depresyon üzerindeki olumlu etkisi, bağırsak ve beyin sağlığı arasındaki ilişkiye bağlı olarak açıklanabilir.

Gastrointestinal sağlık

Probiyotik üzerine yapılan araştırma sonuçları, mideyi ve bağırsakları huzursuz eden belirli rahatsızlıklara sahip insanların probiyotikler ile daha fazla gelişme gösterdiğini öne sürüyor.

Bunların dışında probiyotiklerin şunları da azalttığı düşünülüyor:

•   Antibiyotiklere duyulan ihtiyaç
•   Soğuk algınlığı
•   Klima kaynaklı zatürre
•   Gebelik şekeri
•   Maya mantarı enfeksiyonu gibi vajinal enfeksiyonlar
•   Egzama

Prebiyotik Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Sağlığınız için önemli bir yere sahip prebiyotikler, beslenme kaynaklı birçok hastalığın önlenmesinde veya ertelenmesinde rol oynar. Bunlar arasında;

•   Kandaki kolesterol yüksekliğiyle meydana gelmiş kalp ve damar hastalıkları,
•   Osteoporoz denilen kemik erimesi hastalığı,
•   Şeker hastalığı,
•   Gastrointestinal kanal enfeksiyonu,
•   Bağırsak iltihabı gibi hastalıklar vardır.

Prebiyotiklerin bağırsak ve sindirim sağlığındaki etkisi de göz ardı edilemez. Aynı zamanda bağışıklık sistemi ve kemik sağlığı gelişimine de katkısı büyüktür.