Çocuklarda Kabızlık

Kabızlık yaşamın her döneminde görülebildiği gibi çocukluk döneminde de sıkça karşılaşılabilen problemlerden biridir. Bağırsak hareketliliğinin yeteri kadar olmaması, tüketilen besinler, su tüketiminin az olması veya çeşitli hastalıklara bağlı olarak kabızlık oluşabilir. Çocuklarda görülme nedenleri arasında genellikle beslenme alışkanlıkları ve kullanılan ilaçlar etkilidir. Kabızlığın uzun süreli olması halinde bir çocuk hastalıkları uzmanına danışılması önerilir. Kabızlık, uzun vadede bağırsak sağlığını olumsuz yönde etkileyebilen ve kontrol altına alınması gereken bir sağlık problemidir. 

Kabızlık, katı gaitanın zor bir şekilde veya seyrek olarak dışkılanması olarak tanımlanabilir. Kabızlığın temelinde bulunan nedenin bulunması ve tedavi sağlanması gerekir. Genellikle hayat tarzı değişiklikleri yapılması tedavide atılan ilk adımdır. Dışkılıma seyrekliğinin düzenlenmesi için doktor kontrolünde ilaç tedavilerine de başvurulabilir. 

Kabızlık nedeni ile rektal kanama bir diğer adıyla anal fissür gibi sağlık problemleri gelişebilir. Ancak bu durumda endişe duyulmasına gerek yoktur. Dışkılama sırasında gelişen zorlanmaya bağlı kanama oluşumu normal karşılanabilir. Ancak kanama nedeninden emin olunması için yine çocuk hastalıkları uzmanına danışılması önerilir. Hekim fiziki muayene ile inceleme yaparak kanama hakkında teşhis koyabilir.

Çocuklarda Kabızlık Neden Olur?

Çocuklarda kabızlığın farklı nedenleri bulunabilir. Çocukluk ve bebeklik döneminde bulunan nedenler değişkenlik gösterebilir. Genellikle, anne sütünün kesilmesi ve yerine farklı besinler konulması kabızlığın en temel nedenlerinden biridir. Yeni besinlere uyum sağlama aşamasında bağırsak hareketlerinde de değişimler gözlemlenebilir. Tuvalet eğitimi verilmeye başlandığı dönemde de kabızlık oluşabilir. Nadir durumlarda anne sütüne ek olarak yeni besinlerle tanışılmaya başlanıldığı dönemlerde de kabızlık oluşabildiği görülebilir. 

Besinlerle tanışma döneminde tanışma önceliğinin hangi besine verildiği de dışkılama seyrekliğini etkileyebilir. Bebeğin veya çocuğun yeni besinlere karşı bünyesel özelliklerinin bilinmediği bu dönemde bebekler kabızlık etkisi bulunmayan besinlere karşı da hassas yanıtlar verebilir. 

Bebeklerde ve çocuklarda kabızlık nedenleri farklı başlıklarla incelenmelidir. Her iki dönemin farklı etkenleri şu şekilde sıralanabilir.

Bebeklerde Kabızlık Nedenleri;

• Anne sütü ile beslenen bir bebek için annenin kabız olması bebeğin de kabız olması

• Mama konsantrasyonunda değişimler yapılması veya katı gıdaya geçiş dönemleri

• Anne sütü yerine inek sütü tüketilmeye başlanması ve inek sütüne direkt olarak çok daha fazla yer verilmesi

• Diş çıkarma dönemlerinde beslenme şekli

• Emekleme dönemlerinde beslenme şekli

• Bebeğin kullandığı demir ilaçları

Çocuklarda Kabızlık Nedenleri;

• Katı gıdadan yoğun beslenmek, posalı ve sulu yemekler tüketmemek

• Genellikle posasız karbonhidrat kaynakları tüketmek

• Su tüketiminde yetersizlik

• Fast-food ve abur cubur gıda tüketimi

• Tuvalete gitmemek veya ertelemek (okulda tuvalete gitmekten çekinmek veya oyun oynarken tuvalete gitmeyi ertelemek vb.)

• Dışkılama esnasında ağrı oluşması nedeni ile tuvalete gitmemeye çalışmak

• Hipotiroidi

• Doğumsal nedenlerden kaynaklı olarak kalın bağırsak sinir sisteminin gelişmemesi

• Bağırsak genişliği ve yavaşlığı gibi doğumsal sorunlar

• Anüsün konumlanmasında yanlışlıklar olması

• Makat darlığı

• Psikolojik etkenler 

• Kullanılan ilaçlar

Çocuklarda Kabızlık Belirtileri Nelerdir?

Bebeklik ve çocukluk döneminde dışkılama sayısında farklılıklar görülür. Bebeklerde günde 2- 3 minimum olacak şekilde dışkılama ile karşılaşılabilir. Çocuklarda ise bu sayı günde 1 veya 2 şeklinde görülebilir. Ancak yukarıda bahsi geçen nedenlere bağlı olarak bu sıklıkta değişimler olabilir ve bebek ve çocuklarda bazı belirtiler açığa çıkabilir. Bebeklerde kabızlık belirtilerini gözlemlemek aileler için daha kolaydır ancak çocukluk döneminde çocuk bu sorunu paylaşmayabilir. Bebeklerde, 2- 3 günde bir dışkılama olması halinde ve dışkılama sırasında bebeğin zorlandığının gözlemlenmesi durumunda kabızlık durumu olabilir. Ağlama nöbeti, uykusuzluk veya sürekli huzursuzluk da diğer belirtiler arasında yer alabilir. Makat bölümünde çatlak veya karın ağrısı da belirtiler arasındadır.

Çocukluk döneminde ise birkaç gün boyunca tuvalete çıkmama, katı dışkı, tuvalet yaparken zorlanma, karın bölgesinde şişlik oluşması, karın ağrısı, bağırsak hareketini tutmak için parmak uçlarında durma veya dans eder gibi hareketlerde bulunma, iç çamaşırında kirlilik, idrar kaçırma, huysuzluk, makattan kan gelme ve iştahsızlık belirtileri yer alır.

Çocuklarda Kabızlık Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuklarda kabızlık genellikle yaşamsal değişiklikler yapılarak tedavi edilir. Kabızlığa bağlı gelişen belirtiler kapsamında tedavi planlaması yapılır ve tedaviler evde yapılan tedaviler veya doktor gözetiminde yapılan tedaviler olmak üzere ikiye ayrılır. Evde yapılan müdahaleler ilerlememiş kabızlık vakalarında uygulanan ve yaşamsal değişiklikleri kapsayan tedavilerdir. Bebeklik döneminde doktor ekstra püre veya sıvı takviyesi alımı önerebilir. Sulu ve yumuşak gıdaların beslenmeye eklenmesi sağlanır. Tuvalet eğitimi verilirken ne tür tutumlar sergilenmesi gerektiği aileye gösterilir. Çocuk gastroenteroloji uzmanı ile görüşme sağlanması bu süreç içerisindeki doğru tutumun sergilenmesinde son derece önemlidir. Kabızlığa neden olabilecek gıdaların beslenmeden uzaklaştırılması gerekir. Bazı durumlarda bağırsak hareketliliğini arttırması üzerine ilaç tedavisine de başvurulması gerekebilir. Anal fissür oluşmuş durumlarda ise kabızlığı gidermenin yanı sıra buradaki yaranın da iyileşmesi sağlanmalıdır. Ağrı kesici kremler ve ılık oturma banyoları ile bölgenin rahatlatılması hedeflenir. Çocuklar daha rahat bir şekilde tuvalete çıkma evresine gelene kadar bu yöntemlere devam edilir.

Uzun süreli kabızlık problemlerinde makat sarkması gibi daha ciddi sağlık problemleri ile karşılaşılabilir. Bu gibi durumlarda hekim manuel olarak rektumu geri iter. Genellikle bağırsak hareketlerini düzenlemek üzere ilaçlara başvurulur. Gliserin fitili kullanılabilir.

Dışkı kaçırma gibi bir problem olması halinde psikolojik destek alınması, dışkı yumuşatıcı ilaçlar ve beslenme düzenlemeleri yapılması önerilir.

Çocuklarda Kabızlık Neden Önemlidir?

Çocuklarda kabızlık önüne geçilmemesi halinde kabızlık, çeşitli sağlık problemlerine sebebiyet verebilir. İştahsızlık yaratması halinde çocuklar yeteri kadar besin tüketmeyerek besin yetersizliği ile karşılaşılmasına neden olabilir. Sürekli karın ağrısı veya şişkinlik çekmeleri nedeniyle çocukların gün içerisinde huzursuz ve huysuz olmasına sebebiyet verebilir. Tuvalet tutma alışkanlığı geliştirerek bağırsak tembelliği gelişimi gibi gelecekteki ciddi sağlık problemlerinin öncüsü olabilir. Hemoroit gibi fissür çatlaklarının daha ciddi versiyonları ile karşılaşılabilir. 

Çocuklarda Kabızlık Hangi Sorunlara Yol Açar?

Çocuklarda kabızlık hem fiziksel hem de psikolojik sorunlara yol açabilir. Her tuvalete çıkıldığında ağrı veya acı hissetmek çocukların tuvalet yapmalarına karşı çekingenlik hissetmesine neden olabilir. Bu durum tuvaletin daha çok tutulmasına ve kabızlığın daha da tetiklenmesine neden olabilir. İç basıncın artmasına bağlı olarak iştahsızlık gelişebilir ve çocuklar yemek yemek istemeyebilir. Bu durum besin yetersizliklerine ve besin yetersizlikleri ise çeşitli sağlık problemlerine neden olabilir. Yeteri kadar protein tüketilmemesine veya vitamin mineral alınmamasına bağlı olarak büyüme ve gelişmede sorunlar açığa çıkabilir.

Bir Çocuğun Kaç Gün Kaka Yapmaması Normal?

Çocuklarda dışkılama seyrekliğinin iki günde bir veya bir günde iki dışkılama şeklinde olması normal olarak tanımlanır. Anne sütü ile beslenen bebeklerde dışkılama sayısı daha fazla olabilir. Dışkılama süresinin iki günde birden daha uzun sürede olması halinde kabızlıktan şüphelenilebilir. 

Çocuklarda Kabızlık Nasıl Önlenir?

Çocuklarda kabızlığın önlenebilmesi için yaşamsal değişiklikler yapılması ve yapılan her değişikliğin kontrol altında olması gerekir. Besinler ile tanıştırılan bebekler için ilk porsiyonlar özenle seçilmeli ve her bir tüketilen besin ardından bebeğin reaksiyonu gözlemlenmelidir. Posalı yiyecekler tercih edilmeli, meyve pürelerinde kullanılacak olan meyveler soyularak çocuklara verilmelidir. Sıvı tüketimi ihmal edilmemeli ve bulundukları yaş grubuna göre ideal olan su tüketimini gerçekleştirdiklerinden emin olunmalıdır.