Emilim Bozukluğu Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Emilim bozukluğu, malabsorbsiyon olarak adlandırılan, farklı hastalıklara bağlı gelişebilen bir sağlık problemidir. Sindirim sisteminin önemli basamaklarından biri olan emilim, besinlerin sindirilmesini ve besinlerin içerisindeki bileşenlerden vücudun yararlanabilmesini sağlar. Ancak kişide emilim bozukluğu gelişmesi halinde sindirim sistemi düzenli olarak çalışamaz ve kişilerde çeşitli semptomlar beraberinde gelişir. Semptomların ilerlemesi halinde ise ciddi sağlık problemleri açığa çıkabilir. Emilim bozukluğu olan kişilerin sağlık kuruluşuna danışması ve bu problemin temelinde yatan ana nedenin tespit edilmesi büyük bir öneme sahiptir. 

Emilim Bozukluğu Nedir?

Emilim bozukluğu, ince bağırsakta gelişen bağırsak emilimi problemleri nedeniyle gelişir. Genellikle bir hastalık komplikasyonu olarak açığa çıkar. Bağırsak yapısında meydana gelen değişimler veya sindirimde yer alan enzimlerin yetersizliği nedeniyle açığa çıkan emilim bozukluğunda, besinler bağırsak dokusundan geçemez ve kullanılmadan vücuttan atılırlar. Alınan besinlerin yeteri kadar vücut tarafından kullanılmaması ise beraberinde sağlık problemleri getirir. Malabsorbsiyon durumunda genellikle ince bağırsağın mukoza yapısı zarar görür. Malabsorbsiyon nedeniyle vitamin, mineraller ve eser elementler bağırsak tarafından tam olarak emilemez.

Malabsorbsiyon birçok farklı hastalığın sonucu olarak açığa çıkabilir. Uzun vadede tüketilen besinlerin yeteri kadar emilememesine bağlı olarak kişilerde malnütrisyon gelişebilir. Malnütrisyon beraberinde ise hayati tehlike oluşturabilecek hastalıklar ile karşı karşıya kalınabilir. Bundan dolayı emilim bozukluğu, açığa çıkma nedeninin belirlenerek tedavi edilmesi gereken bir sağlık problemidir. 

Emilim bozukluğu farklı hastalıklara sahip olan kişilerde karşılaşılabilen bir durumdur. Çölyak hastalığı olan bireylerde emilim bozukluğu ile karşılaşma sıklığı yüksektir. Crohn hastalığı gibi iltihabi bağırsak hastalıklarında, radyoterapi tedavisi alan kişilerde, Whipple hastalığı sonucunda da emilim bozukluğu açığa çıkabilir. Alkole bağlı pankreas yetmezliği, pankreas travması, kistik fibrozis veya parazit ya da bağırsak kurdu nedeniyle gelişen enfeksiyonlar gibi durumlarla karşı karşıya olan kişilerde emilim bozukluğu görülme oranı daha yüksektir. Ana hastalığın tedavisinin sağlanmasıyla birlikte emilim bozukluğu problemi de ortadan kaldırılabilir veya kontrol altına alınabilir.

Emilim bozukluklarının farklı çeşitleri bulunur. Karbonhidrat malabsorbsiyonu, yağ emilim bozukluğu, safra asidi ve protein malabsorbsiyonu gibi farklı emilim bozukluğu çeşitleri vardır. Her bir emilim bozukluğu farklı nedenlerden kaynaklı olarak açığa çıkabileceği gibi kişide meydana gelen emilim bozukluğuna yönelik tedavi uygulanır.

Emilim Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?

Emilim bozukluğunun başlangıç aşamasında ilk karşılaşılan semptomlar arasında hazımsızlık ve karın ağrısı yer alır. Karın bölgesinde şişkinlik, gaz oluşumu, mide bulantısı, kusma, ishal ve yağlı dışkılama gibi semptomlar gözlemlenebilir.

Emilim bozukluğu farklı belirtiler ile varlığını hissettirebilir. Uzun süreli emilim bozukluğu olması halinde en sık karşılaşılan belirtilerden biri kontrolsüz kilo kaybı gelişimidir. Kişiler, tükettikleri besinleri yeteri kadar sindiremediğinden ve içerisindeki besinlerden yararlanamadığından kilo kaybederler. Bu tür durumlarda kişilerde çeşitli vitamin ve mineral eksikliğine bağlı farklı semptomlar da gözlemlenebilir. A vitamini eksikliği gibi vitamin ve mineral eksiklikleri ile karşılaşılması emilim bozukluğunda sık görülen tablolardır. Bunların yanı sıra yine yeteri kadar besin alınamamasına bağlı olarak kas erimesi, sıkça enfeksiyon hastalıklarına yakalanma, vücutta morarmalar oluşması da gözlemlenebilir. Aynı zamanda kuru cilt lezyonları, saç dökülmesi, baş dönmesi, A vitamini eksikliği nedeniyle gece körlüğü, unutkanlık ve B12 vitamini eksikliğinden kaynaklı olarak ağız çevresinde yaralar gelişebilir.

Emilim Bozukluğu Neden Olur? 

Emilim bozukluğu farklı sebeplerden kaynaklı gelişebilir. Ancak bazı bağırsak sağlığını etkileyen hastalıklara bağlı olarak malabsorbsiyon gelişme sıklığı yükselir. Emilim bozukluğuna sebep olabilecek nedenler şu şekildedir.

• Çölyak hastalığı
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• Kullanılan ilaçlar
• Kanser
• Kanser tedavisi sırasında kullanılan ilaçlar
• Geçirilen bağırsak ameliyatları
• Kronik karaciğer hastalığı
• Crohn hastalığı
• Kronik pankreatit
• Parazit enfeksiyonları

Emilim Bozukluğu Nelere Yol Açar? 

Kişilerde emilim bozukluğu gelişmesiyle açığa çıkan semptomlar nedeniyle  günlük yaşam kalitesi olumsuz yönde etkilenebilir. Uzun süreli emilim bozukluğu gelişmesi halinde malnütrisyon sebebiyle farklı semptomlar açığa çıkabilir. Emilim bozukluğu tedavisinin aksatılması veya tedavi için geç kalınması halinde ise daha ciddi hastalıklar ile karşılaşılabilir. Emilim bozukluğunun sebep olabileceği hastalıklar şu şekilde sıralanabilir.

• Kısa bağırsak sendromu
• Enflamatuvar bağırsak hastalığı
• Pankreas yetmezliği

Emilim Bozukluğu için Hangi Doktora Gidilir?

Emilim bozukluğuna yönelik bir semptom gelişmesi halinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna danışılması gerekir. Emilim bozukluklarında erken teşhis ve doğru tedavi bu bozukluğun ciddi sonuçlara sebebiyet vermesini önlemek adına büyük bir adımdır. Sağlık kuruluşuna danışılması halinde kişiler genel cerrahi veya gastroenteroloji bölümüne başvurulabilir. Genel cerrahın veya gastroenteroloğun yapacağı klinik muayene ve isteyeceği çeşitli laboratuvar tetkikleri ile emilim bozukluğu olup olmadığı tespit edilebilir. Bağırsak dokusunda meydana gelen hasarı tespit edebilmek üzere MR veya tomografi gibi görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Bazı durumlarda kolonoskopi veya endoskopi yapılarak bölgeden doku örneği alınması gerekebilir. Tüm tetkikler ardından doktor doğru teşhisi koyabilir ve kişiye özel bir tedavi planlaması yapılır.

Emilim Bozukluğu Tedavisi Nasıl Yapılır?

Emilim bozukluğu tedavisinde bozukluğun neden kaynaklı oluştuğunun tespit edilmesi son derece önemlidir. Kişinin hastalığına göre tedavi planlaması yapılırken ana tedaviye ek olarak meydana gelmiş olan besin açıklığının kapatılması da önemlidir. Vücutta eksilmeye başlamış olan besin grubunun veya vitamin- minerallerin mutlaka tamamlanması gerekir. Çölyak hastalığı veya iltihabi bağırsak hastalığı gibi mukozal bozukluklarda hastalığa yönelik özgün tedaviler uygulanır. Enfeksiyonel bir durum söz konusu ise antibiyotiklere başvurulur. Tüm durumlarda hastanın özel sağlık durumuna göre bir beslenme planı uygulanmaktadır.

Gelişim nedenine bağlı olarak emilim bozukluğu, kontrol altına alınması ardından yaşam boyu tekrarlanmaması adına dikkat edilmesi gereken bir sağlık problemi olabilir. Bazı hastalıkların iyileşmesi ardından emilim bozukluğu geçerken çölyak hastalığı gibi bir hastalıkta kişinin her daim hastalığına uygun beslenmesi gerekir. Aksi takdirde tekrar belirli semptomlar gelişim gösterebilir.

Bağırsak Dostu Yiyecekler Nelerdir? 

Malabsorbsiyon durumunda her bireyin rahat bir şekilde sindirebileceği besin grubu farklılaşır. Çölyak hastası bir bireyin glutensiz beslenmesi gerekirken, Crohn hastalığına sahip olan bireylerin günlük beslenmede tüketmesi gereken yağ miktarında kısıtlamalar yapılması gerekebilir. Bağırsak emilim bozukluğu gösteren kişilerin bireysel bir beslenme planına uyum sağlaması oldukça önemlidir. Ancak bazı besinlerin bağırsak dostu yiyecek olduğu kabul edilmiştir. Kişilerin bağırsak hareketlerini destekleyen ve ihtiyaç duyduğu besinlerin almasının sağlayan bu besinler günlük beslenmeye eklenebilir. Bu besinlerle emilim bozukluğuna bağlı gelişebilecek olan sağlık problemlerinin önüne geçilmesi desteklenebilir. Bağırsak dostu yiyecekler şu şekilde sıralanabilir.

• Yoğurt
• Kefir
• Kepekli ekmek
• Hindistan cevizi
• Lahana turşusu
• Brüksel lahanası
• Zencefil
• Somon
• Yulaf
• Armut
• Tatlı patates
• Ispanak
• Elma
• Çiğ badem

Bağırsak Sağlığı için Hangi Vitaminler Kullanılabilir? 

Bağırsak sağlığının desteklenmesi için günlük alınması gereken lif miktarına dikkat edilmesi gerekirken bazı vitamin ve minerallerin kullanımına da özen gösterilebilir. Vitamin ve mineral grubuna girmeyen probiyotik takviyeleri suplement olarak alınabilir. İyi huylu bağırsak bakterilerinin gelişimini sağlayan probiyotikler sayesinde bağırsak sağlığı geliştirilip desteklenebilir. Probiyotiklerin yanı sıra Omega 3 takviyelerinin de bağırsak sağlığını desteklediğine yönelik çalışmalar mevcuttur. Bağırsak sağlığı için dost vitaminleri ise şu şekilde sıralanabilir.

• D vitamini
• B3 vitamini
• K2 vitamini