Huzursuz Bağırsak Sendromu Nedir? Kimlerde Görülür?

Huzursuz bağırsak sendromu bir diğer adıyla irrite bağırsak sendromu (IBS) her geçen gün görülme sıklığı artan bir bağırsak hastalığıdır. Kalın bağırsağı etkileyen bu hastalık, günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyebilecek semptomları beraberinde getirir. İrrite bağırsak sendromu kronik bir rahatsızlık olup genellikle yaşam değişiklikleriyle beraber belirli ilaç takviyeleri ile tedavi edilebilen bir hastalıktır. Hastalık ile gelişen belirtiler genellikle hafif düzeydedir. Bazı vakalarda mide krampları, şişkinlik veya gaz gibi semptomlar daha şiddetli bir şekilde hissedilebilir. Huzursuz bağırsak sendromuna uygun bir diyetle beslenilerek sendroma bağlı gelişebilecek olan birçok belirtinin önüne geçilebilir. İrrite bağırsak sendromu bağırsak dokusunda değişikliğe neden olmayacağından veya kolorektal kanser riski taşımadığından yaşamsal risk oluşturabilecek bir hastalık değildir.

Huzursuz Bağırsak (İrritabl Bağırsak) Sendromu Nedir?

İrritabl bağırsak sendromu fonksiyonel bir bağırsak hastalığı olup gastrointestinal bozukluktur. Bağırsak işlevlerinde anormallik gelişmesi halinde oluşan bu sendrom genellikle 45 yaş altı bireylerde görülür. Günümüzde toplumun yaklaşık olarak %15’inin sahip olduğu bir sendromdur. Çeşitli yaşamsal değişiklikler ile huzursuz bağırsak sendromuna uygun beslenme ve ilaç tedavileriyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Huzursuz bağırsak sendromu kronik bir hastalık olduğundan yaşamın çeşitli dönemlerinde tekrar belirti açığa çıkartabilir. Stres gibi faktörlerden de etkilenmesinden kaynaklı olarak irrite bağırsak sendromuna sahip bireylerin hayatlarının her alanında IBS’ye uygun bir şekilde yaşaması önerilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Belirtileri Nelerdir? 

İrrite bağırsak sendromunun belirtileri çeşitli hastalıkların belirtileriyle karıştırılabilir. Her hastada farklı bir semptom gözlemlenirken hastaların gösterdiği semptom şiddeti de birbirinden farklıdır. İrrite bağırsak sendromuyla ilişkilendirilmiş en yaygın belirtiler arasında aşağıdakiler yer alır.

• Aşırı gaz
• Hazımsızlık
• İshal
• Kabız
• Dışkıda mukus
• Dışkılama ardından geçen karın ağrısı veya şişkinlik

Huzursuz Bağırsak Sendromu Neden Olur?

İrrite bağırsak sendromunun neden geliştiği tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı durumların IBS’yi tetikleyebileceğini yönelik bulgular vardır. Örneğin; bağırsak kaslarındaki anormal kasılmalar irritabl bağırsak sendromuna bağlı semptomların gelişmesiyle sonuçlanabilir. Bağırsaklardaki kaslar sindirilen besinlerin vücuttan atılması üzere çalışır. Ancak bazı durumlarda bu kasılmalar normalden daha fazla veya uzun olabilir. Bu tür durumlarda ise gaz, şişkinlik veya ishal gibi semptomlar gelişebilir. Zayıf kasılmalara bağlıysa sert ve kuru dışkılama gözlemlenebilir. Bunların her biri irrite bağırsak sendromu semptomları arasında yer alır.

İrrite bağırsak sendromu sinir sistemi anormalliklerinden kaynaklı da gelişebilir. Sindirim sistemindeki sinir iletiminde normalin dışında bir durum gelişmesi halinde karın bölgesinde meydana gelen gazdan ve dışkıya bağlı olarak bağırsaklarda gelişen gerilmeden daha büyük bir rahatsızlık duyulabilir. Beyin ve bağırsaklar arasında zayıf bir koordinasyon söz konusu ise ishal veya kabızlık gibi şikayetlere açığa çıkabilir.

İrrite bağırsak sendromu bazı durumlarda bağırsaklarda iltihaplanmadan kaynaklı da gelişebilmektedir. Aşırı bağışıklık sistemi gelişmesi halinde bağırsak dokusunda iltihaplanmalar gelişebilir ve çeşitli semptomlar oluşabilir. Ağır bir enfeksiyon durumunda da yine huzursuz bağırsak sendromu belirtileri gözlemlenebilir. Bağırsaklardaki bakteri florasında bozulmalardan dolayı da yine IBS gözlemlenebilir. Mikroflora yapısındaki değişiklikler bağırsak sağlığını etkiler. Yapılan çalışmalar bozuk bir bağırsak florasına sahip bireylerin birçoğunun huzursuz bağırsak sendromlu olduğunu gösterir.

Aşırı stres, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik durumların da IBS’yi tetiklediği düşünülmektedir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Kimlerde Görülür?

Huzursuz bağırsak sendromu yaşamın hemen hemen her döneminde gelişebilen ve belirli aralıklarla tekrarlayabilen bir hastalıktır. Bazı durumlarda huzursuz bağırsak sendromu görülme oranı daha yüksektir. İrrite bağırsak sendromu genellikle 45 yaş altındaki kişileri etkiler. 45 yaş üzerinde de görülmesi mümkün olduğu gibi genellikle ergenlik döneminden itibaren daha sık karşılaşılan bir hastalıktır. Kadınlarda irrite bağırsak sendromu gelişme oranı erkeklere göre daha yüksektir. Aile geçmişinde spastik kolon gibi bir bağırsak hastalığı bulunan kişilerin genetik faktörler nedeniyle irritabl bağırsak sendromuna yatkın olduğu düşünülür. 

İrritabl bağırsak sendromu stresten ve ruhsal değişimlerden etkilenen bir sendromdur. Anksiyete, depresyon gibi psikiyatrik problemlere sahip bireylerin IBS’ye sahip olma oranı yüksektir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Nasıl Teşhis Edilir?

İrrite bağırsak sendromu için tam bir tanı testi yoktur. Ancak doktora başvurulması halinde hastanın şikayetlerini dinleyerek ve fiziki muayene yaparak tanı konulabilir. Bazı durumlarda hastalığın semptomları diğer bağırsak hastalıklarının semptomları ile benzediğinden kolonoskopi ya da endoskopi gibi görüntüleme tekniklerine ihtiyaç duyulabilir. Kolonoskopi ardından hastaya net bir huzursuz bağırsak sendromu teşhisi konulması mümkündür.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Tedavisi Nasıldır?

Huzursuz bağırsak sendromu tedavi yöntemleri sayesinde kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Ancak hastalığın klasik bir tedavi yöntemi bulunmamaktadır. Kişinin açığa çıkardığı semptomlara ve şikayetlere göre hastaya uygun bir tedavi planlaması ve beslenme programı belirlenir. Sağlıklı ve düzenli bir beslenme oluşturmak huzursuz bağırsak sendromunun tedavisinde en önemli noktalardan biridir. Beslenmeye ek olarak antispazmodik ilaçlar, müshil ilaçları, ishal için bağırsak kaslarının kasılmasını yavaşlatın ilaçlar ile yaşamsal değişiklikler desteklenir. Bazı durumlarda trisiklik antidepresan içeriğine sahip ilaçlar da karın ağrısı ve krampları azaltmak için tercih edilir. Bazı durumlarda hastalara psikoterapi yöntemleri de önerilmektedir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu İçin Hangi Doktora Gidilir?

Huzursuz bağırsak sendromunun ilerlemesi halinde bazı ciddi semptomlar açığa çıkabilir. Kontrolsüz kilo kaybı, geceleri ishal olma, yutkunmada zorluk veya demir eksikliği anemisi gibi durumların oluşması halinde kişiler mutlaka doktora danışmalıdır. Huzursuz bağırsak sendromu için gastroenteroloji bölümüne başvurulmalıdır. Gastroenterolog tarafından yapılacak olan muayene sırasında kişilere huzursuz bağırsak sendromu teşhisi konulabilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Kilo Aldırır mı?

Huzursuz bağırsak sendromu, genellikle kilo ile yakından ilişkili bir sendrom değildir. Ancak bazı kişiler rahatsız olacakları besinleri günlük beslenmesinden çıkararak farkında olmadan kalori kısıtlamasına gidebilirler. Bu tür durumlarda kişiler kilo verebilir. Bazı durumlarda ise kendilerine iyi geldiğini düşündüğü besinlerin fazla tüketimine yönelerek kişiler kilo alabilir. İrrite bağırsak sendromu bağırsak dokusunda bir değişiklik yaratmayacağından kişilerin herhangi bir emilim problemi gerçekleşmez. Ancak kişilerin beslenmesinde yaptığı besin değişiklikleri ve aldıkları kalori miktarlarına bağlı kilo değişimleri gözlemlenebilir.

Huzursuz Bağırsak Sendromu Olan Kişiler Nasıl Beslenmelidir?

Huzursuz bağırsak sendromunun tedavisinde beslenme şeklinde yapılan değişimler altın değerindedir. Hastalıkla beraber uygulanması gereken diyet planı kişiye özel belirlenmelidir. Bundan dolayı İBS hastalarının genellikle bir diyetisyenle çalışması önerilir. Ancak bazı genel kurallar her huzursuz bağırsak sendromu hastası için ortak düşünülebilir. Bu kurallar aşağıdaki şekilde maddelenebilir.

• Taze yiyeceklerden oluşan yemekler pişirilmeli donmuş gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Hastalar beslenme şekillerini gözlemleyerek kendilerine ekstradan rahatsızlık veren besinleri beslenme programından çıkarmalıdır. Örneğin; süt ve süt ürünleri ve glutenli gıdalar genellikle huzursuz bağırsak sendromunu tetikleyen gıdalardır.
• Huzursuz bağırsak sendromunda probiyotik kaynağı olan besinlere günlük beslenmede yer verilmelidir. Lahana turşusu, ev yoğurdu ve tarhana probiyotik içeriğiyle zengin besinler olup günlük beslenmeye eklenebilir.
• İrritabl bağırsak sendromuna sahip bireylerin hızlı değil yavaş bir şekilde yemek yemesi ve besinleri iyice çiğnemesi gerekir. Bu sayede sindirim sırasında gelişebilecek olan gaz veya şişkinlik hissiyatı önlenebilir.
• İrritabl bağırsak sendromlu bireylerin günlük ihtiyaç duyduğu kadar lif alması önemlidir. Yulaf, kuru baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler gibi lifli besinler günlük beslenmeye eklenebilir.
• Lahana, karnabahar, brokoli, fasulye, soğan ve sarımsak İrritabl bağırsak sendromu hastası için zor sindirilebilir besinler olabilir. Bu tür besinlerin tüketim miktarı azaltılmalıdır.
• Tatlandırıcı içeren paketli gıdalar veya gazlı içecekler tüketilmemelidir.
• Hastanın ishal sendromunu daha sık göstermesi halinde ise lifli gıda tüketimi sınırlandırılmalıdır. Yüksek lifli gıdalardan olan kahverengi pirinç, fındık, baklagiller, armut, elma gibi besinler sınırlı miktarlarda günlük beslenmeye eklenmelidir.
• İrritabl bağırsak sendromu hastalarının su tüketimini ihmal etmemesi gerekir.