Metabolik Cerrahi Nedir? Hangi Durumlarda Uygulanır?

Metabolik cerrahi şeker ve diyabet ameliyatı olarak da bilinen birçok metabolik hastalığın tedavisi için tercih edilen bir yöntemdir. Tip 2 diyabet, hipertansiyon ve obezite gibi hastalıklarla da mücadeleyi sağlayan bu yöntem ile hastalıkların ilerlemesi ve yaşamı tehdit edici bir duruma gelmesinin önüne geçilir. Metabolik cerrahi olarak adlandırılmasının sebebi metabolik sendrom dahilinde yer alan hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla uygulanıyor olmasıdır. Her geçen yıl popülerliği artan bu cerrahi yöntemlerin özellikle hastalığın erken döneminde uygulanması ile hastalıkların ilerlemesinin önüne geçilebilir.

Metabolik Cerrahi Nedir?

Metabolik cerrahi tedavisi, bariyatrik cerrahi yöntemleriyle benzer şekilde uygulanan başta tip 2 diyabet ve insülin direnci olmak üzere birçok metabolik hastalığın durdurulması üzerine tercih edilen bir yöntemdir. Metabolik cerrahi farklı tekniklerden oluşabilir. Hastanın durumuna göre belirlenen bu teknikler sayesinde hastanın hastalığına yönelik spesifik bir tedavi uygulaması gerçekleştirilebilir. Metabolik cerrahinin temel amacı vücuda alınan besinlerin safra ve pankreas sıvıları ile genç bir araya gelmesini sağlamaktır. Bu süre içerisinde pankreas daha fazla insülin üretme şansına sahip olabilir.

Metabolik Cerrahi Tedavisi Nedir?

Metabolik cerrahi tedavisi, başta tip 2 diyabet hastalığı olmak üzere çeşitli metabolik hastalıkların tedavi edilmesi amacıyla uygulanan cerrahi yöntemlerdir. Kişilerde besin alımını azaltarak veya çeşitli besin emilimini sınırlandırarak kişilerin daha sağlıklı kan şekeri değerlerine sahip olması sağlanır. Metabolik cerrahi tedavisi içerisinde bariyatrik cerrahi tedavisini barındırdığından kişilerin kilo vermesini de destekler.

Metabolik Cerrahi Neden Yapılır?

Metabolik cerrahi genellikle kilo veya diyabet nedeniyle çeşitli metabolik hastalık riskine sahip olan kişiler için uygulanır. Etkisi kanıtlanmış bir yöntemdir. Tedavi yöntemleriyle kişilerin kısa süre içerisinde yüksek başarılı sonuçlar elde etmesi sağlanır. Özellikle tip 2 diyabet tedavisinde tercih edilen bir yöntem olan metabolik cerrahide kişilerin sağlıklı bir şekilde kilo vermesi, insülin direncinin kırılması ve kan şekeri seviyelerinin dengeli aralıklarda olması hedeflenir. Metabolik cerrahi ardından kişiler genellikle insülin takviyesi gibi çeşitli ilaçları kullanmaktan kurtulabilir. Bazı kişiler ise sadece düşük dozlarda ilaç kullanarak sağlıklı bir yaşam sürdürebilirler. 

Metabolik Cerrahi Kimlere Uygundur?

Metabolik cerrahi, tip 2 diyabet cerrahisi olarak da adlandırılır. Diyabet hastalığının tedavisinde etkili olması tip 1 diyabette de uygulanabilir olduğu anlamına gelmemektedir. Metabolik cerrahi ameliyatlarının tip 1 diyabet tedavisinde herhangi bir etkisi yoktur. Metabolik cerrahi ameliyatından verimli bir şekilde yararlanabilmesi için vücudun insülin üretimine ihtiyacı vardır. Tip 1 diyabette insülin üretilmediğinden ameliyat bu tür diyabetli hastalar için uygun bulunmamaktadır.

Tip 2 diyabet hastaları ise metabolik cerrahi ameliyatı için en uygun olan adaylar olarak düşünülür. Ancak bu noktada da kişinin kaç yıldır tip 2 diyabetli bir hasta olduğu değerlendirilir. 10 yıldan fazladır tip 2 diyabet hastalığıyla karşı karşıya olan kişilerin insülin üretimi azalmış olabileceğinden yine metabolik cerrahisi bu tür kişilere önerilmeyebilir. Ancak yeterli miktarda insülin üretimine devam eden kişiler için metabolik cerrahi uygulanabilir.

Tip 2 diyabet, insülin direnci gibi hastalıklar günümüzde genellikle fazla kilodan kaynaklı gelişir. Yapılan çalışmalarda, aşırı kilolu insanların %90’ına yakınında tip 2 diyabet görüldüğü gözlemlenmiştir. Metabolik cerrahi kapsamında bariyatrik cerrahi uygulamaları yer aldığından metabolik cerrahi olacak kişinin vücut kitle indeksinin 35 kg/m2’nin üzerinde olması sınırı konulmuştur. Hipertansiyon, hiperlipidemi gibi farklı metabolik hastalıklara sahip olan kişiler için de vücut kitle indeksi kriteri 30 kg/m2  olarak belirlenmiştir. Doktor ile yapılacak olan ön görüşmede hastanın ameliyat için uygunluğuna karar verilir.

Metabolik Cerrahi Nasıl Uygulanır?

Metabolik cerrahi tedavisinde kapalı ameliyat teknikleri uygulanır. Laparoskopik yöntemlerle yapılan bu ameliyatta herhangi bir kesi açılmaz. Kişinin karın çevresinden açılacak olan 4 ya da 5 küçük delik ile abdominal bölgeye giriş sağlanır. Ameliyat süresi hasta için tercih edilen yönteme göre değişkenlik gösterir. Ancak ameliyatlar genellikle 1 veya 3 saat içerisinde tamamlanır. Bu yöntemler ardından kişinin geçirdiği metabolik cerrahi tedavisine uygun bir şekilde beslenmesi gerekir. Bazı hastaların 4 veya 5 gün kadar hastanede yatması gerekebilir. Metabolik cerrahi tedavisinde başta Sleeve gastrektomi olmak üzere minigastrik bypass ve duodenal switch türevlerine başvurulur. Gastrik baypas, transit bipartisyon, ileal transpozisyon gibi yöntemler de uygulanmaktadır. Ameliyatların hedefi kişilerin yemek yemesini kısıtlamak ve besinlerin bağırsaktan emilimini azaltmaktır. Bu sayede kişiler besinlerden daha az kalori alarak kilo verebilir ve metabolik sendroma sebebiyet verebilecek olan kan değerlerinde iyileşmeler gözlemlenebilir.

Metabolik cerrahi kapsamında yapılan ameliyatların her biri genel anestezi altında ameliyathane ortamında uygulanan ameliyatlardır. Laparoskopik yöntemlerle yapılan ameliyatlarda kişilerin mide hacmi küçültülebilir, bağırsakların bir kısmı devre dışı bırakılabilir. Belirlenen yöntem ile ameliyat sırasında yapılacak olan uygulamalar değişir. Her bir ameliyatın amacı kişilerin iştahını azalmasını ve gıdalardan alacağı kalorinin düşmesidir. Bağırsakların baypas edildiği ameliyat çeşitlerinde yemeklerin direkt olarak ince bağırsağın son kısmına ulaşması sağlanır. Böylece besinlerden alınacak olan gıda alımı kısıtlanabilir.

Metabolik Cerrahi Ameliyatlarının Riskleri Nelerdir?

Her ameliyatta olduğu gibi metabolik cerrahi ameliyatında da bazı riskler vardır. Öncelikle ameliyat standart anestezi almaya yönelik risklere sahiptir. Metabolik cerrahi riskleri ise genellikle tedavi edilen hastalıkların risklerine kıyasla çok daha düşük orandadır. Ameliyat ardından özellikle de gastrik bypass gibi bağırsak emilimini engelleyen ve mideyi yeniden bağırsağa sabitleyen yöntemlerde besin kaçağı oluşması en büyük riskler arasında yer alır. Ancak profesyonel bir hekim tarafından uygulanması ile başarılı bir operasyon atlatılması ardından bu risk oldukça minimum seviyededir. Ameliyat ardından ilk birkaç gün kişilerin ağrısı olabilir. Ancak kullanılacak olan ağrı kesici ilaç takviyeleri ile tüm semptomlar kontrol altına alınabilir. Sağlıklı bir iyileşme süreci ardından kişiler metabolik hastalıklarında iyileşmeler elde etmeye başlayabilir.

Metabolik Cerrahinin Obezite Cerrahisi ve Tüp Mideden Farkı Nedir?

Metabolik cerrahi ve obezite cerrahisi yöntemlerinden biri olan tüp mide ameliyatının uygulanma şekilleri birbirleriyle benzerdir. Ancak tedavilerin uygulanma amaçları birbirinden farklıdır. Metabolik cerrahi uygulamasının ana nedeni kişilerin kan şekeri dengesini sağlayarak şeker hastalığının tedavisinin sağlanmasıdır. Ancak obezite cerrahisi olarak uygulanan tüp mide ameliyatında ilk hedef kişilerin kilo vermesidir. Kilo vermeyle bağlantılı olarak diyabet, yüksek tansiyon, karaciğer yağlanması ve uyku apnesi gibi hastalıkların da tedavisi sağlanır.