Raşitizm Nedir? Belirtileri Nelerdir?

D vitamini, vücudun kalsiyum ve fosfat gibi mineralleri emmesi ve kemik sağlığı için gerekli olan mineralizasyonu sağlaması açısından önemlidir. D vitamini eksikliği gelişmesi ile vücutta bazı sağlık problemleri ve hastalıklar meydana gelir. Bu hastalıklardan biri raşitizmdir. Raşitizm, kemiklerin normal şekilde büyüyemediği ve mineralizasyonun (kemiklerin sertleşmesi) yetersiz olduğu bir kemik hastalığıdır. Genellikle çocukluk döneminde açığa çıkan bu hastalık; yetersiz kemik büyümesi, kemik deformiteleri ve diş problemleri başta olmak üzere çeşitli belirtiler açığa çıkarır. Raşitizm gelişimini önlemek veya gelişmesi halinde derhal tedavisini sağlamak son derece önemlidir. 

Raşitizm Nedir?

Raşitizm, kemiklerin normal şekilde büyüyemediği ve mineralizasyonun (kemiklerin sertleşmesi) yetersiz olduğu bir kemik hastalığıdır. Raşitizm genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkar ve D vitamini eksikliği nedeniyle kalsiyum ve fosfat emiliminin bozulması sonucu gelişir. D vitamini eksikliği, genellikle yeterli güneş ışığına maruz kalmama, yetersiz beslenme veya D vitamini emilimini etkileyen sağlık sorunları nedeniyle oluşabilir.

Raşitizm, kemiklerin yeterli mineralizasyon yapamaması sonucu çeşitli belirtilerle kendini gösterir. Bunlar arasında yetersiz kemik büyümesi, kemik deformiteleri, bacaklarda eğrilikler, kamburluk, raket göğüs (göğüs kemiğinin çıkıntılı olması), makrosefali (kafa büyüklüğünün artması), diş problemleri, kas zayıflığı, yorgunluk, iştahsızlık ve kilo alamama gibi belirtiler bulunur.

Raşitizm, erken teşhis edilip tedavi edilmediğinde ilerleyebilir ve ciddi kemik deformitelerine, kırıklara ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir. Tedavide genellikle D vitamini takviyeleri, kalsiyum ve fosfat desteği, doğru ve düzenli güneş ışığına maruz kalma ve uygun beslenme önlemlerine yer verilir. 

Raşitizmin Belirtileri Nelerdir? 

Raşitizm nedeniyle çeşitli belirtiler açığa çıkabilir. Hastalık genellikle çocukluk çağında meydana geldiğinden belirtiler ebeveynler tarafından fark edilir. Aşağıda bahsedilecek olan belirtilerden bir veya birkaçının fark edilmesi halinde mutlaka çocuk doktoruna başvurulmalıdır. 

• Yetersiz kemik büyümesi: Raşitizmde, kemikler normalden daha yavaş büyür ve gelişir. Bu durum, çocuğun boy uzamasının yavaş olmasına ve kısa boylu olmasına neden olabilir.
• Kemik deformiteleri: Raşitizm, kemiklerin yetersiz mineralizasyonu nedeniyle şekil bozukluklarına yol açabilir. En sık görülen deformiteler arasında bacaklarda eğrilikler, kamburluk (kifoz), göğüs kemiğinin çıkıntılı olması (raket göğüs) ve kafa büyüklüğünün artması (makrosefali) yer alır.
• Diş problemleri: Raşitizmde, dişlerin geç çıkması veya diş minelerinde zayıflık görülebilir. Çocuklarda çürük ve diş eti problemleri daha sık ortaya çıkabilir.
• Kas zayıflığı: Hastalık nedeniyle kas gücü azalabilir ve çocuklar güçsüz hissedebilir.
• Yorgunluk ve halsizlik: Raşitizmli çocuklarda enerji eksikliği, yorgunluk ve halsizlik görülebilir.
• İnce cilt ve kolay morarma: Raşitizmli çocuklarda cilt daha ince olabilir ve kolaylıkla morarabilir.
• İştahsızlık ve kilo alamama: Çocuklarda iştahsızlık, kilo alamama ve büyüme geriliği görülebilir.

Raşitizmin Nedenleri Nelerdir? 

Raşitizm genellikle D vitamini eksikliğiyle açığa çıkan bir hastalıktır. Aşağıda raşitizme neden olabilecek başlıklar maddelenmiştir:

• D vitamini eksikliği
• Yetersiz güneş ışığı alımı
• Yetersiz ve dengesiz beslenme
• Sindirim sorunları
• Genetik faktörler

Raşitizm Ne Zaman Belli Olur?

Raşitizmin belirtileri genellikle kemik büyüme ve gelişme sürecinde ortaya çıkar, bu nedenle çocuğun kemiklerinin büyüdüğü dönemde belirgin hale gelir. Bebeklerde ve küçük çocuklarda raşitizm belirtileri genellikle 6 ila 24 ay arasında ortaya çıkar, ancak bazen daha erken veya daha geç yaşlarda da görülebilir.

Raşitizm belirtileri, hastanın bulunduğu yaş grubuna göre değişkenlik gösterebilir. Bebeklerde raşitizm gelişmesi halinde; ilerlemeyen veya yavaş kemik büyümesi, kol ve bacaklarda zayıflık veya incelme, kafa büyüklüğünde artış ve geç diş çıkarma gibi belirtiler gözlemlenebilir. Küçük çocuklarda gelişmesi halindeyse; bacaklarda eğrilik, kamburluk, göğüs kemiğinde çıkıntılık, ayaklarda ve bileklerde şekil bozuklukları, dişlerin geç çıkması veya diş yapısında bozukluk gibi belirtiler gözlemlenebilir.

Çocuğun bu belirtilerden bir veya birkaçını göstermesi halinde mutlaka bir doktora başvurulması gerekir. Raşitizm erken teşhis ve tedavi ile yönetilebilen ve ilerlemesi önlenebilen bir hastalıktır. Bu nedenle tedavisi kesinlikle aksatılmamalıdır.

Raşitizm Hangi Yaş Gruplarında Daha Sık Görülür?

Raşitizm, genellikle bebeklik ve çocukluk döneminde daha sık görülür. Raşitizm, çocukların hızla büyüdüğü ve kemiklerin yoğun şekilde geliştiği dönemlerde ortaya çıkar. En yaygın olarak 6 ila 24 ay arasında, yani bebeklik ve küçük çocukluk döneminde görülür.

Bununla birlikte, raşitizm bazen daha erken veya daha geç yaşlarda da görülebilir. D vitamini eksikliği ve yetersiz beslenme gibi faktörlerin yanı sıra genetik faktörler de raşitizm riskini etkileyebilir. Örneğin, kalıtsal raşitizm gibi nadir genetik hastalıklar, raşitizm belirtilerine neden olabilir ve farklı yaş gruplarında ortaya çıkabilir.

Raşitizm ile Osteoporoz Arasında Bir İlişki Var Mı?

Raşitizm ve osteoporoz arasında bir ilişki vardır, ancak farklı durumları ifade ederler ve genellikle farklı yaş gruplarında ortaya çıkarlar.

Raşitizm, genellikle çocukluk döneminde kemiklerin yetersiz mineralizasyonu ve büyüme bozukluklarıyla karakterize bir hastalıktır. Raşitizm D vitamini eksikliği nedeniyle gelişir. D vitamini eksikliği, kalsiyum ve fosfat emiliminin bozulmasına yol açar, bu da kemiklerin normal şekilde sertleşmesini ve büyümesini engeller. Raşitizm, çocuklarda kemik deformitelerine, kamburluğa, zayıf kas tonusuna ve diğer sağlık sorunlarına neden olabilir.

Osteoporoz ise, kemiklerin yoğunluğunun ve kalitesinin azaldığı bir durumdur. Osteoporoz genellikle ilerleyen yaşlarda ortaya çıkar ve kemiklerin kırılgan hale gelmesine ve kolayca kırılmasına yol açar. Osteoporoz, genellikle yaşlanma sürecine bağlı olarak kemik kütlesinde azalma, hormonsal değişiklikler, yetersiz beslenme, hareketsizlik ve genetik faktörler gibi birçok faktörün birleşimiyle oluşur.

İlişki olarak, raşitizm çocukluk döneminde kemik sağlığını etkileyen bir durumdur ve yetersiz mineralizasyon ve büyüme bozukluklarına yol açar. Osteoporoz ise genellikle yetişkinlik döneminde ortaya çıkar ve kemik yoğunluğunun azalmasıyla karakterizedir. Ancak, kronik raşitizm yaşayan çocuklar, yetişkinlik dönemlerinde osteoporoz riski altında olabilirler. Çünkü raşitizm, kemiklerin normal gelişimini etkileyerek daha zayıf kemiklere ve düşük kemik yoğunluğuna yol açabilir. Bu nedenle, raşitizm geçmişi olan bireylerde osteoporoz gelişimi riski artabilir.

Raşitizm Nasıl Önlenir?

Raşitizm önlemede yeterli miktarda D vitamini alımı büyük bir öneme sahiptir. Yeterli miktarda D vitamini alımı için ise düzenli güneş ışığına maruz kalınması gerekir. Güneş ışığı vücudun D vitamini sentezlenmesi için en önemli kaynaktır. Besinlerden alımı yeterli olmayıp, vücut güneş ışığına maruz kalarak ihtiyaç duyduğu D vitamini üretebilir. Somon, sardalye, uskumru, karaciğer, süt ürünleri ve yumurta sarısı gibi besinler D vitamini içeriğiyle zengindir. Bebeklerin ve çocukların bu tür besinleri tüketmesi sağlanarak D vitamini alımı yine desteklenebilir.

D vitamini eksikliğinin teşhis edilmesi halinde mutlaka D vitamini takviyesi alınmalıdır. Güneşe maruz kalmak veya D vitamini kaynağı içeren besinlere günlük beslenmede yer vermek ihtiyaç duyulan D vitamini alınması için yeterli olmayabilir. Bu durumlarda doktor tarafından önerilen D vitamini takviyeleri kullanılmalıdır.

Prematüre bebeklerin, düşük sosyoekonomik düzeydeki ailelerin çocuklarının, koyu tenli bireylerin ve yetersiz beslenen çocukların raşitizme yakalanma riski daha yüksektir. Çocuğun bu gruplardan birinde yer alması halinde D vitamini eksikliğini önlemek adına doktor kontrolünde D vitamini kullanılabilir. 

Raşitizm Nasıl Teşhis Edilir?

Raşitizm teşhisi genellikle çocuk doktoru tarafından fiziki muayene, tıbbi öykü ve bazı laboratuvar testleri kullanılarak konulur. Fiziksel muayene sırasında doktor çocuğun fiziksel belirtilerini değerlendirir kemikli deformiteleri, eğrilikler, kamburluk veya zayıf kas tonusu olup olmadığı kontrol edilir. Büyüme geriliği de detaylı bir şekilde incelenir. Çocuğun tıbbi öyküsü değerlendirilir. Doktorunuz çocuğun tıbbi geçmişi ve semptomların süresine yönelik sorular yönelterek çocuğun tıbbi öyküsünü öğrenir. Ailede raşitizm öyküsü olup olmadığına yönelik sorular yöneltilir. Muayenenin ardından kan testlerine başvurulur. D vitamini düzeylerini incelemek üzere kandaki D vitamini miktarına bakılır. Kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz gibi diğer kan parametreleri de incelenebilir.

Laboratuvar tetkiklerinin ardından görüntüleme tetkiklerine de başvurulabilir. Röntgen çekimleri ile kemik deformiteleri veya kemik büyüme bölgelerindeki anormallikler tespit edilebilir. Röntgen sayesinde eğrilikler, kemiklerde incelme veya genişleme olup olmadığı anlaşılabilir. Tüm tetkik sonuçları ve klinik muayeneden elde edilen veriler doğrultusunda ise raşitizm teşhisi konulabilir.

Raşitizm Nasıl Tedavi Edilir?

Raşitizm tedavisi, genellikle D vitamini takviyesi ve uygun beslenme önlemleri üzerine odaklanır. Doktor, çocuğun ihtiyaçları ve yaşına bağlı olarak uygun D vitamini dozunu belirleyerek buna uygun bir D vitamini takviyesi reçete eder. Genellikle günlük olarak D vitamini takviyesi alınması önerilir. Takviyenin ne kadar kullanılacağı ise yine doktor tarafından belirlenir. Takviye tedavisini desteklemek ve vücudun kendiliğinden D vitamini üretimini sağlayabilmesi için güneşe maruz kalmanın da verimli bir şekilde sağlanması gerekir. Ancak bebeklerde ve çocuklar için güneşe maruz kalma süresi sınırlanmalıdır. Bu sayede bebek ve çocukların hassas cildi güneşin zararlı etkilerinden korunabilir. Yine doktor, güneşe maruz kalma süresi ve güvenli önlemler konusunda çeşitli tavsiyeler verecektir.

Raşitizm tedavisinde dengeli ve sağlıklı bir beslenme planı uygulanmalıdır. D vitamini açısından zengin besinlere günlük beslenmede yer verilmeli, kalsiyum ve fosfor gibi kemik sağlığı üzerinde etkili mineral alımı da yeterli miktarda sağlanmalıdır. Yine yeterli kalsiyum alımını sağlamak üzere bazı vakalarda D vitamini takviyesiyle beraber kalsiyum takviyesinin de alınması önerilir.

Raşitizmin kemik deformitesi veya duruş bozukluğu yaratması halinde ise fizik tedaviye başvurulur. Fizik tedavi yöntemleri sayesinde kas gücü ve esnekliği artırılabilir ve kemik deformiteleri düzeltilebilir. Kemik yapısında ciddi deformiteler gelişmesi halindeyse bazı vakalarda ameliyat yöntemlerine başvurulabilir.

Raşitizm tedavisi hastanın sağlık durumuna göre kişisel olarak planlanır. Doktorunuz çocuğunuz için özelleştirilmiş tedavi önerileri sunacaktır.

Raşitizm Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Raşitizm tedavi edilmezse, ciddi komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Raşitizm, vücutta D vitamini eksikliği nedeniyle kemiklerin sağlıklı bir şekilde mineralize olamamasıyla karakterize bir hastalıktır. Bu durum, kemiklerin zayıf ve yumuşak olmasına neden olur. Kemik yapısında ihtiyaç duyulan mineralizasyonun sağlanamaması nedeniyle kemik deformiteleri gözlemlenir. Tedavinin aksatılması halinde gelişen kemik deformiteleri kalıcı olabilir.

Raşitizm kemik sağlığı üzerinde olumsuz etkisi olduğundan tedavi edilmemesi noktasında büyüme ve gelişme geriliği gözlemlenebilir. Kısa boy, kilo alımında zorlanma ve gecikmiş diş çıkarma gibi sağlık problemleri gelişebilir.

Kaslarda zayıflık ve düşük kas tonusu gelişmesi halinde çocuğun hareket kabiliyeti olumsuz yönde etkilenebilir. Raşitizm nedeniyle dişler sağlıklı bir şekilde gelişemeyebilir. Gecikmiş diş çıkarma ve dişlerin mine yapısının zayıf olması diş çürükleri gibi ağız sorunlarına neden olabilir.

Çocukluk döneminde raşitizm tedavi edilmemesi halinde bu durum hastanın yetişkinlik döneminde osteomalazi ile karşı karşıya kalmasına neden olabilir. Osteomalazi kemiklerin mineral kaybına uğradığı ve zayıfladığı bir sağlık durumudur. Kemik ağrıları, kemiklerin kolay bir şekilde kırılması ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler açığa çıkararak hastanın yaşamını ciddi ölçüde etkiler.

Tüm bu sağlık problemlerini önlemek adına raşitizm belirtisi gözlemlenmesi halinde doktora başvurulması ve çocuğun düzenli doktor kontrollerinin sağlanması oldukça önemlidir.

Raşitizm Hastalığına Hangi Bölüm Bakar?

Raşitizm şüphesi duyulması halinde aile, çocuk sağlığı ve hastalıkları bölümüne başvurulabilir. Raşitizm hastalığı genellikle çocuk doktorları veya aile doktorları tarafından teşhis edilebilir. Teşhis edilmesi ardından ise yine aynı doktor tarafından tedavisi sağlanabilir. Raşitizmin şiddetli ve karmaşık bir duruma evrilmesi noktasında ise endokrinolog, ortopedist ve pediyatrik romatologlardan destek alınması gerekebilir.