Hiperkalsemi (Kalsiyum Yüksekliği) Nedir?

İnsan vücudunda bulunan önemli minerallerden biri olan kalsiyum, genellikle kemiklerde depolanan bununla birlikte kan ve kaslarda da belirli miktarlarda bulunan bir mineraldir. Çeşitli metabolik olaylarda görev alan kalsiyum, eksikliği veya fazlalığı halinde vücutta çeşitli belirtiler açığa çıkabilir. Kanda bulunan kalsiyum miktarındaki yüksekliği simgelemek üzere kullanılan hiperkalsemi terimi dikkate alınması gereken önemli bir başlıktır. Çeşitli faktörler nedeniyle kandaki kalsiyum seviyelerinin yükselmesi beraberinde bazı semptomları getirebileceği gibi uzun vadede ciddi hastalıklara neden olabilir. Vücuda ihtiyaç duyulan kadar kalsiyum alımı son derece önemli olurken kanda bulunan kalsiyum seviyeleri de önemlidir.

Hiperkalsemi Nedir?

Kalsiyum yüksekliği bir diğer adıyla hiperkalsemi, kan plazmasındaki kalsiyum seviyesinin normalden yüksek olması durumudur. Kalsiyum, kemiklerin güçlenmesi, kasların kasılması, sinir iletimi ve birçok biyokimyasal süreç için hayati öneme sahip bir mineraldir. Kan plazmasındaki kalsiyum miktarı sıkı bir denge içerisinde olmalıdır. Çeşitli nedenler doğrultusunda kandaki kalsiyum seviyeleri yükselebilir ve vücutta hiperkalsemi gelişebilir. Hiperkalsemide vücutta fazla kalsiyum birikebilir veya kalsiyum normalden daha fazla serbest bırakılarak kandaki yoğunluğu artabilir. Malignite, kemik hastalıkları veya hiperparatiroidizm gibi hastalıklar nedeniyle hiperkalsemi oluşabilir.

Hiperkalsemi Belirtileri Nelerdir?

Hiperkalsemi nedeniyle çeşitli semptomlar açığa çıkabilir. Açığa çıkan semptomların şiddeti ve ciddiyeti kalsiyum seviyesinin yükselme derecesine bağlı olarak değişkenlik gösterir. Hafif hiperkalsemi girişiminde semptomlar belirli olmayabilir. Ancak kalsiyum seviyesinin ciddi derecelerde yükseldiği durumlarda ani müdahalelere ihtiyaç duyulabilir. Hiperkalsemi belirtileri aşağıdaki gibidir.

• Yorgunluk ve halsizlik
• İştah ve kilo kaybı
• Bulantı ve kusma
• Kabızlık
• İdrar sıklığında artış
• Kemik ağrıları ve kas ağrıları
• İdrarda kalsiyum kristalleri
• Sık sık su içme isteği
• Zihinsel bulanıklık
• Konsantrasyon güçlüğü

Hiperkalsemi Neden Olur?

Hiperkalsemi, farklı sağlık durumları veya hastalıklar nedeniyle gelişebilir. Kalsiyum yüksekliği nedenleri aşağıdaki şekilde açıklanabilir.

• Hiperparatiroidizm: Paratiroid bezlerinden kaynaklanan bir durumdur. Normalde, paratiroid bezleri parathormon adı verilen bir hormon salgılar ve kalsiyum seviyelerini düzenler. Hiperparatiroidizmde, paratiroid bezleri aşırı parathormon salgılar ve bu da kalsiyum seviyelerinin artmasına yol açar.
• Maligniteler: Bazı kanser türleri, vücutta kalsiyum seviyelerini artıran bazı maddelerin salınmasına neden olabilir. Bu duruma “paraneoplastik sendrom” denir. Akciğer kanseri, meme kanseri, böbrek kanseri, lenfoma gibi kanserler, hiperkalsemiye neden olabilen kanser türleridir.
• Sarkoidoz: Bu, vücutta doku ve organlarda iltihaplanma oluşturan multisistemik bir hastalıktır. Sarkoidozda, vücutta aktive edilen makrofajlar, D vitamini üretimi ve kalsiyum seviyelerinde artışa neden olabilir.
• Tiroid Hormonu İçeren İlaçlar:   hormonu içeren ilaçlar, kalsiyum emilimini artırabilir ve böylece kan kalsiyum seviyelerini yükseltebilir.
• Hipervitaminoz D: Aşırı miktarda D vitamini almak, kalsiyum emilimini artırabilir ve hiperkalsemiye yol açabilir.
• Granülomatoz hastalıklar: Sistemik granülomatoz hastalıklar, vücutta granülomlar olarak adlandırılan inflamatuar lezyonlara neden olabilir ve kalsiyum seviyelerini etkileyebilir.
• İdrar yolu taşları: Böbreklerde veya idrar yollarında kalsiyum taşları oluşması, kalsiyum seviyelerinin artmasına neden olabilir.
• Kemikle ilgili hastalıklar: Osteoporoz, kemik kanseri ve diğer bazı kemik hastalıkları, kemiklerden kalsiyumun serbest bırakılmasına neden olarak kalsiyum seviyelerini artırabilir.

Hiperkalsemi Tehlikeli Midir?

Hiperkalsemi kontrol altına alınması gereken uzun vadede hayati risklere yol açabilen olumsuz bir sağlık durumudur. Kan plazmasındaki kalsiyum seviyesinin normalden yüksek olması, vücuttaki birçok fizyolojik süreci olumsuz yönde etkileyebilir ve organ ve sistemler üzerinde istenmeyen etkiler yaratabilir. Semptomlar şiddetli veya hafif olsa bile uzun süre boyunca hiperkalsemi problemi yaşamak ciddi komplikasyonlar yaratabilir. Bu nedenle hiperkalsemi tespit edilmesi halinde aksatılmadan tedavisi sağlanmalıdır.

Hiperkalsemi böbrek sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Yüksek kalsiyum seviyeleri böbreklerde taş oluşumuna ve böbrek fonksiyonlarında bozulmalara yol açabilir. Sindirim sistemi de bu durumdan olumsuz yönde etkilenir. Hiperkalsemi nedeniyle mide bulantısı, kusma veya kabız gibi sindirim problemleri gelişebilir.

Hiperkalseminin uzun sürmesi kas ve kemik kayıpları ile sonuçlanabilir. Bu durum osteoporoz riskini artırabilir. Kan plazmasındaki kalsiyum yükselişi sinir sistemini de olumsuz yönde etkileyebilir. Kişiler, zihinsel bulanıklık, huzursuzluk veya konsantrasyon güçlüğü gibi sorunlar ile karşılaşabilir.

Hiperkalsemi nedeniyle gelişebilecek en ciddi komplikasyon ise kalp ritminde meydana gelebilecek olan değişimlerdir. Uzun vadede kalp kısmını zayıflamasına yol açan yüksek kalsiyum seviyeleri kalp durması riskini arttırabilir.

Hiperkalsemi Hangi Durumlarda Görülür?

Hiperkalsemi çeşitli hastalıkların varlığı neticesinde açığa çıkabilir. Hastalıklar nedeniyle kalsiyumun daha fazla sindirilmesi, depolanan kalsiyumun kana karışması gibi fizyolojik süreçler ardından hiperkalsemi gelişebilir. Hiperparatiroidizm, sarkoidoz, kemik hastalıkları, tiroit hormonu içeren ilaçların kullanımı gibi eylemler sonucunda hiperkalsemi ile karşılaşma oranı yüksektir. Bazı kanser çeşitleri, granülomatöz hastalıklar, idrar yolu taşları gibi sağlık problemlerine sahip olan bireylerde de hiperkalsemi gelişebilir.

Hiperkalsemi Hangi Yaş Aralığında Görülür?

Hiperkalsemi, tüm yaş gruplarında görülebilen bir durumdur. Her yaşta insan hiperkalsemi geliştirebilir, ancak bazı nedenler ve risk faktörleri belirli yaş gruplarında daha yaygın olabilir. Örneğin, hiperparatiroidizm gibi nedenlerle oluşan hiperkalsemi genellikle yetişkinlerde daha sık görülür. Hiperparatiroidizm, paratiroid bezlerinin aşırı parathormon salgılaması sonucu kalsiyum seviyelerinin arttığı bir durumdur. Diğer yandan, bazı nadir genetik hastalıklar veya doğuştan gelen metabolik bozukluklar, çocukluk çağında hiperkalsemiye neden olabilir. Bu durumlar genellikle çocuklukta veya ergenlik döneminde teşhis edilir.

Hiperkalsemi Hamilelikte Görülür Mü?

Hiperkalsemi hamilelik sırasında nadir de olsa görülebilir. Hamilelik döneminde vücutta gelişen hormonsal değişiklikler nedeniyle kanda bulunan kalsiyum seviyeleri yükselebilir. Amirlik döneminde genellikle hiperparatiroidizm nedeniyle hiperkalsemi geliştiği gözlemlenmiştir. Bazı durumlarda ise gebeliklerde kalsiyumun idrarla atılımının azalması sonucu hiperkalsemi açığa çıkabilir. Bu tür durumlarda annenin böbreklerinden yeterince karşıyım atılamaz ve kandaki kalsiyum seviyeleri yükselir.

Hamilelikte hiperkalsemi, annenin ve bebeğin sağlığı için önemli bir risk oluşturabilir. Yüksek kalsiyum seviyeleri, böbrek taşı oluşumuna, böbrek fonksiyon bozukluğuna ve diğer komplikasyonlara yol açabilir. Bebeğin gelişimi de uzun vadede olumsuz yönde etkilenebilir. 

Hiperkalsemi Beslenme ile İlişkili Midir?

Hiperkalsemi bazı beslenme faktörleriyle ilişkilendirilebilir. Günlük tüketilen kalsiyum miktarının yüksek olması kanda kalsiyum birikmesine neden olabilir. Günlük kalsiyum alımı kemik sağlığı ve diğer biyolojik süreçler için önemli olsa da fazla alınması halinde hiperkalsemi problemini yaratabilir.

Kişilerin takviye olarak ihtiyaç duymamalarına rağmen D vitamini alması halinde D vitamini zehirlenmesi gelişebilir. D vitaminleri vücuttaki kalsiyum emilimini arttırır ve kemik sağlığını destekler. Ancak D vitamininin aşırı miktarda olması kalsiyum emilimini artıracağından hiperkalsemi ile de sonuçlanabilir.

Süt, yoğurt, peynir gibi süt ve süt ürünleri yüksek kalsiyum içerir. Aşırı miktarda bu ürünleri tüketmek, kalsiyum alımını artırabilir ve hiperkalsemi riskini artırabilir.

Hiperkalsemi riskini azaltmak için dengeli bir beslenme planı uygulanmalıdır. Kalsiyum takviyeleri ve D vitamini takviyeleri alınmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışılması gerekir.

Hiperkalsemi Komplikasyonları Nelerdir?

Hiperkalsemi tedavi edilmemesi halinde ciddi komplikasyonlara yol açabilen olumsuz bir sağlık durumudur. Kandaki kalsiyum seviyelerinde artış birçok organ ve sistem üzerinde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu durumun sonucunda ise aşağıdaki komplikasyonlar gelişebilir.

• Böbrek taşı
• Böbrek yetmezliği
• Sindirim sistemi sorunları
• Kas zayıflığı ve ağrılar
• Zihinsel ve nörolojik problemler
• Osteoporoz
• Kalp sorunları
• Elektronik dengesizliği nedeniyle gelişebilecek olan diğer komplikasyonlar

Hiperkalsemi Kas Ağrılarına Yol Açar Mı?

Hiperkalsemi nedeniyle gelişen semptomlardan biri kas ağrılarıdır. Kemiklerde ve kaslarda ağrıya neden olabilen hiperkalseminin tedavi edilmesiyle kas ağrısı semptomlarının şiddeti zaman içerisinde azalabilir.

Hiperkalsemi Hangi Yaş Aralığında Daha Sık Görülür?

Hiperkalsemi her yaş grubunda görülebilen bir sağlık problemidir. Genellikle altta yatan bir hastalığın belirtisi olarak açığa çıkan bu durum yaş grubuyla ilişkili değildir. Ancak hiperkalsemiye neden olan hastalıkların genellikle yetişkinlik döneminde gözlemlenmesi hiperkalseminin de bu dönemde daha yoğun gözlenmesi ile sonuçlanır. Hiperparatiroidizm gibi hastalıklar 30 yaş ve üstü yetişkinlerde daha yaygın görülür. Bu nedenle hiperkalsemi gelişimi de bu yaş grubunda daha yaygın görülebileceği düşünülebilir. Osteoporoz riski taşıyan yaşlı hastalarda ise yine hiperkalsemi gelişebilir. Kalsiyumun kemiklerden kana serbest bırakılması neticesinde hiperkalsemi gözlemlenebilir.

Genetik hastalıklar nedeniyle hiperkalsemi gelişmesi söz konusu ise bu tür durumlarda çocuklar ve gençler daha çok etkilenir.

Hamilelik sırasında gelişen hormonsal değişimler nedeniyle hiperkalsemi gelişebilir ancak bu durum ile daha nadir karşılaşılır.

Hiperkalsemi Teşhisi Nasıl Konulur?

Hiperkalsemi belirtileriyle bir sağlık kuruluşuna başvuran kişiler öncelikle hekim tarafından klinik muayene altına alınır. Hastanın gösterdiği belirtileri öğrenmeye yönelik sorular yönelten hekim ön bulgulara rastlayabilir. Yapılan kan testleri ile kanda bulunan kalsiyum değeri ölçülür. Normal kan kalsiyum düzeyi 8.5 – 10.2 mg/dL arasındadır. Hiperkalsemi, kan kalsiyum seviyesinin 10.2 mg/dL üzerine çıktığı durumları ifade eder. Bu değer sonucunda kişiler hiperkalsemi teşhisi alır.

Hiperkalsemiye Neyin sebep olduğunun tespit edilmesi üzerine ise farklı tetkiklere başvurulur. Yapılacak olan idrar testleri, parathormon testi, D vitamini seviyelerinin ölçülmesi gibi tetkikler ile sorunun temelinde yer alan ana neden öğrenilebilir. Hiperkalseminin altta yatan nedenini belirlemek için tümör belirteçleri, kemik yapısını değerlendiren röntgen veya kemik yoğunluğu taramaları gibi diğer testler de yapılabilir.

Hiperkalsemiyi Önlemek İçin Neler Yapılmalıdır?

Yüksek kalsiyum seviyelerini önlemek için bazı önlemler alınabilir. Günlük ihtiyaç duyulan kadar kalsiyum alımı genel sağlık durumu için son derece önemlidir. Bu nedenle dengeli beslenilmesi gerekir. Günlük kalsiyum ihtiyacını karşılamak için dengeli bir beslenme planını takip etmeye ve kalsiyum içeriği yüksek gıdaları belirli ölçülerde günlük beslenmeye eklemeye özen gösterilmelidir.

Kalsiyum takviyesi alınması gereken durumlarda mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır. Benzer bir şekilde D vitamini kullanılmadan öncesinde de doktor ile konuşulmalıdır.

İlaç kullanımı sırasında ilacın yan etkileri değerlendirilmelidir. Hali hazırda hiperkalsemi riski taşıyan bir birey yan etki olarak hiperkalsemiye neden olabilecek bir ilaç kullanması halinde doktoruna danışarak farklı bir ilaç kullanımına yönelik değerlendirmeler alabilir.

Yeterli miktarda su içmek kalsiyumun böbreklerden idrar yoluyla atılmasına yardımcı olabilir. İhtiyaç duyulan kadar su tüketiminin sağlanmasıyla böbrek taşı riski azaltılabilir ve hiperkalsemi önlenebilir.

Hiperkalsemi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hiperkalsemi tedavisi, altta yatan nedenin belirlenmesine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi, hiperkalsemiye yol açan durumun tipine, şiddetine ve hastanın genel sağlık durumuna göre planlanır. Tedavi kapsamında kalsiyum seviyelerini normal aralıklara getirmek ve hiperkalseminin altında yatan nedeni düzeltmek amaçlanır.

Hiperkalsemi tedavisinde hidrasyon son derece önemlidir. Günlük ihtiyaç duyulan kadar su tüketilmesi böbrek fonksiyonlarının verimli bir şekilde çalışmasını destekleyerek vücutta yeterli miktarda kalsiyum atılmasını sağlar.

Hiperkalsemi bir hastalığın belirtisi ise öncelikle hastalığın tedavisi sağlanmalıdır. Örneğin hiperparatiroidizm gibi bir tiroit hormonu hastalığı söz konusu ise paratiroid bezlerinin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Hiperkalsemiye neden olan duruma bağlı olarak kalsiyum seviyelerini düşürmeye bağlı ilaçlar kullanılabilir. Kullanılan ilaçlar ile kalsiyum emilimi azaltılabilir ve kalsiyumun böbreklerden atılımı artırılabilir. Bazı ilaçlar paratiroid bezlerinin fonksiyonlarını düzenleyerek daha bütüncül bir tedavi oluşturabilir. Ancak ilaçların her biri doktor tarafından planlanmalıdır. Kalsiyumun yükselmesi nedeniyle elektrolit dengesizliği oluşması halinde de yine ilaçlardan destek alınabilir.

Kansere bağlı gelişen hiperkalsemide ise kanser tedavisiyle beraber kandaki kalsiyum seviyelerinde azalış gözlemlenebilir.

Hiperkalsemi tedavisi tamamıyla kişiye özel planlanır. Doğru tetkik ve sağlık probleminin temelinde yer alan hastalığın doğru tespiti ile ideal tedavi sağlanabilir.