Hirsutizm Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Hirsutizm, genellikle ergenlik dönemindeki kız çocuklarında görülen erkek tipi kıllanma problemidir. Dudak üstü, meme başları, çene, omuz başları gibi bölgelerde kıllanma açığa çıkması ile karakterizedir. Özellikle ergenlik dönemindeki bir çocuk için psikolojik olarak ciddi problemlere yol açabilecek bu durum gerekli tedaviler ile kontrol altına alınabilir. Hirsutizm, polikistik over sendromu (PKOS) ile yakından ilişkili olurken hormonal dengesizlikler yaratan farklı rahatsızlıklar nedeniyle de gelişebilir.

Hirsutizm Nedir?

Hirsutizm, ergenlik dönemindeki kız çocuklarında veya kadınlarda görülen normalden daha fazla ve aşırı miktarda vücut kıllarının büyümesi durumudur. Genellikle kadınlarda yüz, göğüs, sırt, karın ve bacaklarda tipik olarak bulunmayan erkek tipi kıllanma olarak tanımlanır. Yani, vücut bölgelerinde normalde ince ve açık renkli olan kılların daha kalın ve koyu renkte çıkmasıdır. Yaygın görülen bir durum olan hirsutizm genellikle androjen hormonu olarak adlandırılan erkeklik hormonlarının seviyelerinin yükselmesinden kaynaklı gelişir. Androjenler kadın vücudunda doğal olarak da bulunan hormonlardır ancak belirli durumlardan kaynaklı kadınlık hormonu seviyeleri düşerken androjen hormonu seviyeleri artabilir. Bu durum erkek tipi kıllanmayı beraberinde getirirken bazı kadınlarda ses kalınlaşması ve yoğun akne gibi olumsuz durumlar da yaratabilir.

Hirsutizmin Belirtileri Nelerdir?

Hirsutizm problemi ile karşı karşıya olan bir kadın normalden daha fazla veya aşırı miktarda vücut kıllarının büyümesi problemi yaşar. Erkeklerde bulunan kalın yapıda ve koyu renkli kıllanma özelliklerinin kadınlarda da gelişmesi olarak tanımlanan hirsutizmde özellikle belirli bölgelerde kıllanma gelişir. Bu bölgeler aşağıdaki şekildedir:

• Yüz
• Göğüs
• Karın
• Sırt ve omuz
• Alt karın ve bacak
• Çene
• Meme başları
• Dudak üstü

Hirsutizm Nedenleri Nelerdir?

Hirsutizmin nedenleri arasında polikistik over sendromu (PCOS), adrenal hiperplazi, hiperprolaktinemi, Cushing sendromu ve bazı nadir tıbbi durumlar bulunur. Ayrıca, bazı ilaçlar ve genetik yatkınlık da hirsutizmin gelişiminde etkili olabilir. Sayılan hastalıklar, cinsiyet hormonları arasındaki dengeyi olumsuz yönde etkileyebileceğinden kadınlık hormonunun baskıladığı bazı fizyolojik gelişimlerin gelişmesine neden olabilir.

Hirsutizm Genetik Midir?

Hirsutizm, genetik yatkınlık nedeniyle gelişebilen bir problemdir. Aile üyelerinde hirsutizm öyküsü olan kadınlarda bu durumun görülme olasılığı daha yüksektir. Hirsutizm gelişmesinin nedeni meydana gelen hormonlar bozukluklar olurken, hormonal bozukluğa neden olabilecek rahatsızlıklar genetik olarak aktarılıyor olabilir. Genetik faktörler, androjen hormonlarının düzeyini etkileyebilir ve vücut hücrelerinin androjen hormonlarına karşı duyarlılığını etkileyebilir.

Ailede hirsutizm öyküsü varsa, hirsutizm gelişme riski artabilir. Ancak, hirsutizm genetik olması durumunda bile, hastalığın nedenleri çeşitli olabilir ve genetik yatkınlık tek başına hirsutizmin gelişmesine neden olmaz. Diğer faktörler, hormonal dengesizlikler, polikistik over sendromu (PCOS) gibi tıbbi durumlar veya ilaç kullanımı gibi etkenler de hirsutizmde rol oynayabilir.

Hirsutizm Toplumda Ne Sıklıkta Görülür?

Kadınlarda hirsutizm, farklı çalışmalarda farklı oranlarda rapor edilmiştir. Genel olarak, toplumda kadınların yaklaşık %5 ila %10’u hirsutizm semptomlarından bir şekilde etkilenir. Ancak, bu oran etnik gruplara göre değişebilir. Özellikle Güneydoğu Asya, Orta Doğu ve Güney Avrupa gibi bazı bölgelerde hirsutizm daha sık görülebilir.

Hirsutizm Teşhisi Nasıl Konulur?

Hirsutizm problemi nedeniyle bir sağlık kuruluşuna başvuran kadınlara, fiziki muayene sırasında ön teşhis konulabilir. Klinik değerlendirme sırasında genellikle Ferriman-Gallwey skoru adı verilen bir değerlendirme sistemi kullanılır. Bu skorlama sistemi, kıllanma bölgelerini değerlendiren ve şiddetini belirleyen bir yöntemdir. Problemin temelinde ne tür bir sağlık durumunun yer aldığını tespit edebilmek üzere ise çeşitli tetkiklere başvurulur. Yapılacak olan kan testleri ile kadında bulunan androjen hormonu seviyeleri ölçülebilir. Hangi androjen hormonunun yüksek olduğu ve hangi kadını hormonunun düşük seviyelerde olduğu tespit edilebilir. Cinsiyet hormonlarının yanı sıra tiroid hormonları ve cinsiyet hormonlarını etkileyebilecek çeşitli hormonların seviyelerine de bakılabilir.

Ultrasonografi görüntüleme teknikleri sayesinde yumurtalıkların yapısı ve kistlerin varlığı değerlendirilebilir. Polikistik over sendromu günümüzde hirsutizmin en büyük nedenlerinden biri olurken ultrasonografi sayesinde hastaya PKOS teşhisi konulabilir.

İnflamatuar bağırsak hastalığı gibi bazı hastalıklar da erkek tipi kıllanmaya neden olabilir. Gerekli görülmesi halinde endoskopik incelemeler yapılarak hastanın bağırsak sağlığı yakından incelenebilir. 

Yapılan tüm tetkikler ardından sonuçlar değerlendirilerek hastaya hirsutizm teşhisi konulabilir ve temelinde yatan ana neden çoğu zaman tespit edilebilir.

Hirsutizmin Tedavisi Var Mıdır?

Hirsutizm tedavi edilebilen bir sağlık problemidir. Altta yatan ana nedene göre tedavi şekillenirken, tedavide semptomların şiddetini azaltmaya, kılların büyüme hızını yavaşlatmaya ve kıl oranını azaltmaya yönelik uygulamalar yapılır. İlaç tedavileri, lazer epilasyon gibi yöntemler başta olmak üzere çeşitli yöntemlere başvurulabilir.

Hirsutizm Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hirsutizm tedavisinde problemin temelinde yatan ana nedene göre yöntemler izlenir. Genellikle androjen hormonu olarak adlandırılan erkeklik hormonlarının artan seviyeleri nedeniyle gelişen bu durum hormonal tedaviler ile kontrol altına alınır. Doğum kontrol hapları, antiandrojen ilaçlar veya spironolakton gibi ilaçlar ile androjen seviyelerinin düzenlenmesi amaçlanır.

Halihazırda bulunan kıl miktarını azaltmaya yönelik ise lazer epilasyon tekniklerinden veya vücut kıllarını almak için bulunan diğer yöntemlerden faydalanılabilir. Lazer epilasyon kıl köklerinde yarattığı tahribat nedeniyle belirli bir süre ardından kılların çıkmasını önleyen bir işlemdir. Ağda, tüy dökücü kremler veya kılları cilt yüzeyinden almak için kullanılan diğer yöntemler daha geçici yöntemlerdir. Ancak düzenli olarak tekrarlamaları sayesinde yine cilt kıllardan arındırılabilir. 

İnflamatuar bağırsak hastalığı gibi bir gastrointestinal hastalık nedeniyle gelişen durumlarda ise multi disipliner bir tedavi süreci benimsenerek ana hastalığın iyileştirilmesi sağlanır. Ana nedenin etkilerinin azalmasıyla beraber hirsutizm şiddeti de azalabilir.

Hirsutizm Doğal Yöntemlerle Geçer Mi?

Doğal yöntemlerle hirsutizmi tamamen geçirmek mümkün olmasa da, bazı doğal tedavi yöntemleri semptomları hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak, herkes için etkili olabilecek doğal tedavi yöntemleri kişiden kişiye farklılık gösterebilir ve hirsutizmin temel nedenlerini tedavi etmek için yeterli olmayabilir. Hirsutizm şiddetini hafifletmeye yönelik başvurulabilecek doğal yöntemler arasında ilk sırada sağlıklı beslenme yer alır. Sağlıklı beslenme ile hormonal dengenin sağlanması desteklenebilir. Düşük glisemik indeksli yiyecekler tüketmek hormon seviyelerindeki dalgalanmayı azaltabilir.

Nane çayı, zencefil veya ada çayı gibi bitki çayları hirsutizm semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak bu çaylar düzenli kullanılmadan önce mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Spor ve düzenli egzersiz yapmanın da cinsiyet hormonları dengesinde etkisi olduğu bilinir. Vücuttaki stresin azalmasını sağlayan egzersiz daha sağlıklı cinsiyet hormonları salınımını destekleyebilir.

Hirsutizm semptomları olan kişilerin doğal tedavi yöntemleri uygulamadan önce bir doktora danışmaları önemlidir. Çünkü hirsutizm, altta yatan hormonal bozukluklar veya tıbbi durumlarla ilişkili olabilir ve bu nedenlerin belirlenmesi ve uygun tedavi planının oluşturulması uzmanlık gerektirir. Tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve uygun takip sağlamak için düzenli doktor kontrolleri yapılması gerekebilir. 

Hirsutizm Hangi Cilt Sorunlarına Yol Açar? 

Hirsutizm nedeniyle bazı cilt problemleri gelişebilir. Bu problemler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• İrritasyon ve kızarıklık
• Akne (sivilce)
• Kıl foliküllerinde iltihaplanma veya kıl dönmesi (folikülit)
• Ciltte renk farklılıkları
• Özgüven problemleri

Hirsutizm nedeniyle gelişebilecek olan cilt problemleri kılların alınmasında kullanılan yöntemlere göre değişebilir. Gelişebilecek cilt problemlerini önlemek adına kıllara müdahale gerçekleştirilmeden öncesinde bir uzman görüşü alınabilir. Dermatolog, cilt yapısına yönelik ideal yöntem konusunda ihtiyaç duyulabilen desteği sağlayabilir.

Kıllanma problemi nedeniyle gelişebilecek olan psikolojik etkileri minimum düzeye indirmek için psikolojik destek alınabilir.

İnsülin Direnci Hirsutizme Yol Açar Mı?

İnsülin direnci, vücut hücrelerinin insülin hormonuna normalden daha az tepki verdiği bir durumdur. İnsülin direnci bulunan kişilerde pankreas kan şekerini ideal seviyelerde tutabilmek üzere daha fazla insülin üretir. Kandaki insülin miktarının artması ile androjen hormonu seviyelerinde de değişimler meydana gelebilir. 

İnsülin direnci nedeniyle PKOS gelişebilir. PKOS, nedeniyle hirsutizm ile karşılaşılabilir. İnsülin direnci nedeniyle gelişen PKOS ve beraberinde gelen hirsutizm, insülin direnci ve kıllanma problemi arasındaki en yaygın neden olarak düşünülebilir.