Dehidrasyon Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Vücutta çok sayıda fizyolojik sürecin gelişebilmesi için vücudun suya ihtiyacı vardır. Çeşitli nedenler doğrultusunda vücut normalden daha fazla su kaybedebilir. Su tüketimine özen göstermeyen bir bireyin söz konusu olması halinde ise kişi ihtiyaç duyulan kadar su tüketilmeyebilir. Her iki durumun neticesinde vücutta dehidrasyon gelişebilir. Dehidrasyon, vücudun yeterli miktarda suya sahip olmadığı durumlar için kullanılan tıbbi bir terimdir. Dehidrasyon gelişmesi halinde bu durum aksatılmamalı ihtiyaç duyulan sıvı alımı sağlanmalıdır.

Dehidrasyon Nedir?

Dehidrasyon, vücutta normalden daha fazla su kaybedilmesi sonucu vücudun yeterli miktarda suya sahip olmaması olarak tanımlanabilir. Yeterli su seviyesinin sürdürülemediği bu durum nedeniyle vücut fonksiyonlarında çeşitli olumsuzluklar gelişebilir. Çocuklarda veya yaşlılarda uzun süreli dehidrasyon ciddi sağlık problemlerine sebep olabileceği gibi diğer dönemlerde bulunan bireylerde de dehidrasyon kısa süre içerisinde müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Su, vücuttaki biyokimyasal reaksiyonları, hücresel işlevleri, sıcaklık düzenlemesi ve sindirim gibi hayati süreçlerde rol alan bir öğedir. İdeal su seviyesine sahip bir birey yeterli hidrasyona sahip olurken dehidrasyon uğramış bir birey bu tür fizyolojik süreçlerde çeşitli problemler ile karşılaşabilir.

Dehidrasyonun Belirtileri ve Semptomları Nelerdir?

Vücutta çeşitli nedenlerden kaynaklı dehidrasyon gelişebilir. Dehidrasyon gelişimiyle beraber ise çeşitli belirtiler ve semptomlar açığa çıkabilir. Dehidrasyon nedeniyle en sık karşılaşılan semptomlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Ağız kuruluğu
• Sık sık susama
• İdrar renginde koyulaşma
• Baş ağrısı
• Yorgunluk veya halsizlik
• Baş dönmesi ve sersemlik
• Kas krampları
• Konsantrasyon bozukluğu

Dehidrasyonun uzun süreli olması veya aşırı derecede olması halinde ciddi sağlık problemleri gelişebilir ve kişiler tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyabilir. Yüksek sıcaklıklarda, aşırı fiziksel aktivite sırasında veya ishal gibi durumlarla karşılaşılması halinde ekstra su tüketimine özen gösterilmelidir.

Dehidrasyonun Nedenleri Nelerdir?

Bazı durumlar sonucunda vücut normalde kaybettiğinden daha fazla su kaybedebilir. Gerekli miktarda su alınmadığı takdirde ise vücuttaki su dengesi bozulabilir ve bu durum dehidrasyon olarak tanımlanır. Dehidrasyon gelişmesinde farklı nedenler rol alabilir. Bu nedenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Az su tüketimi
• Aşırı terleme
• İshal ve kusma gibi su kaybına yol açan semptomlar
• Ateş
• İdrar çıkışının artması
• Hamilelik veya emzirme
• Alkol tüketimi
• Böbrek hastalığı gibi kronik sağlık problemleri
• Yaşlılık nedeniyle susama hissinin azalması ve beraberinde gelen su tüketiminde azalma
• Çocukluk döneminde çocuğun susama hissine alışık olmaması

Dehidrasyondan Korunma Yolları Nelerdir?

Dehidrasyondan korunmanın ilk adımı yeterli miktarda su alımına özen göstermek olarak düşünülebilir. Yoğun fiziksel aktivite, güneş altında vakit geçirme, standart bir günden daha fazla terleme, alkol tüketimi gibi unsurlar neticesinde dehidrasyonu önlemek adına su tüketimi arttırılabilir. 

Günde en az 8 bardak su içilmesine özen gösterilerek ihtiyaç duyulan kadar sıvı alımı desteklenebilir. Sıcak havalarda veya fiziksel aktivite sırasında su ihtiyacı artacağından bu tür durumlarda su tüketimi miktarı arttırılmalıdır.

Su içeriği yüksek meyve ve sebzeler günlük beslenme eklenerek gıda yolu ile de sıvı alımı desteklenebilir.

Özellikle sıcak havalarda hafif giysiler giymek ve serin ortamlarda bulunmak mevcuttaki su kaybını azaltacağı için yine dehidrasyondan korunmayı destekleyebilir. Egzersiz yapılacağı zaman erken sabah saatleri veya akşam saatleri tercih edilebilir. Böylece günün en sıcak saatlerinde vücudun ekstra su kaybetmesi önlenebilir.

Alkol vücuttaki su kaybını arttıracağından vücudun susuz kalmasına neden olabilir.

Su tüketme alışkanlığı halihazırda az olan kişiler için sıvı tüketimlerini planlamaları önerilir. Özellikle çocuklar ve yaşlılarda su tüketme alışkanlığını oturtmak zor olabileceğinden kişilerin yakınlarının bu duruma ekstra özen göstermesi gerekebilir.

Yeterli Su İçme Alışkanlığı Nasıl Kazanılır?

Yeterli su içme alışkanlığı kazanmak, sağlığın korunması ve vücudun ihtiyaç duyduğu hidrasyonu sağlaması için önemlidir. Çeşitli adımlar izlenerek su içme alışkanlığı kazanılabilir veya ihtiyaç duyulan kadar su tüketimine karşı daha hassas davranılabilir. Bu noktada öncelikle kişiler su içme hedefleri belirleyebilir. Genel olarak en az 8 bardak başka bir deyişle yaklaşık 2 litreye yakın su tüketiminin sağlanması önerilir. Bireysel ihtiyaçlara göre bu miktar değişebileceği gibi minimum 8 bardak hedefi koymak ve bu hedefe ulaşmak su içme alışkanlığı kazanılmasında etkili bir adım olabilir.

Su içmeyi unutan kişiler akıllı telefonlarında hatırlatıcılar kurarak kendilerine belirli saat aralıklarında su içmeyi hatırlatabilirler. Susuzluğun göz ardı edilmemesi adına kişiler yanında su şişesi taşıyarak ihtiyaç duydukları her anda suya erişim sağlayabilirler. Sabahları güne bir bardak su içerek başlamak güne hidrate başlamayı destekleyebilir.

Su tüketiminden hoşlanmayan kişiler veya su içmeyi sıkıcı bulan kişiler sularını nane veya limon gibi aromatik bitkiler veya meyveler ile lezzetlendirebilirler. Böylece su içmekten daha çok keyif alabilirler.

Su içmenin sağlığa faydaları düşünülerek her alınan yudumda insanlar kendilerini daha iyi hissedebilirler. Böylece su tüketimine yönelik motivasyonlarını artırabilirler.

Dehidrasyonda Hızlı Tanı Neden Önemlidir?

Dehidrasyonun hızlı bir şekilde tespit edilmesi ve müdahale edilmesi son derece önemlidir çünkü dehidrasyon ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Hızlı tanı ve müdahale ile potansiyel komplikasyonlar önlenebilir ve sağlık korunabilir. Özellikle yaşlılarda ve çocuklarda kusma veya ishal gibi semptomlara neden olan enfeksiyonel problemlerin gelişmesi halinde dehidrasyon ile karşılaşmak oldukça yaygın bir durumdur. Erken teşhis ve müdahaleyle bu tarz hassas dönemlerdeki bireylerin sağlık durumlarının kötüleşmesi önlenebileceği gibi yetişkin bireylerde de vücut sağlığını korumak üzere dehidrasyona hızlı bir şekilde müdahale edilmesi gerekir. Hızlı müdahaleyle organ fonksiyonlarının korunması sağlanabilir. Organlar düzgün bir şekilde çalışabilmek için suya ihtiyaç duyarlar. Dehidrasyon halinde organ fonksiyonları olumsuz yönde etkilenebilir. Dehidrasyon uzun sürmesi halinde böbrekler, kalp beyin ve diğer organlar zarar görebilirler.

Sıvı kaybı nedeniyle elektrolit kaybı da gelişebilir. Elektrolitlerde meydana gelen dengesizlikler kalp ritminde bozukluk, yorgunluk, zihinsel bulanıklık gibi çeşitli semptomlar açığa çıkarabilirler. Sıvı alımının sağlanması halinde elektrolit dengesi yeniden sağlanabilir.

Dehidrasyon uzun süreli olması halinde bayılma, böbrek taşı gelişimi, idrar yolu enfeksiyonu hatta hayati tehlikelere yol açabilecek kalp krizi gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Erken müdahaleyle vücutta meydana gelebilecek olumsuz senaryolar önlenebilir.

Hafif Dehidrasyon ve Ciddi Dehidrasyon Arasındaki Fark Nedir?

Hafif dehidrasyon ve ciddi dehidrasyon arasındaki fark, su kaybının şiddeti ve semptomlarının şiddeti ile ilgilidir. Dehidrasyonun derecesine bağlı olarak semptomlar ve etkiler farklılık gösterebilir. Hafif dehidrasyon vücutta su kaybının az olduğu durumlarda kullanılan bir terimdir. Ağız kuruluğu, susama hissi, hafif baş ağrısı, hafif yorgunluk, idrar renginin biraz koyu olması gibi belirtiler açığa çıkaran bu durum bol su tüketimi, su içeriği yüksek yiyecekler tüketmek veya elektrolit dengesini korumaya yönelik atılacak adımlar ile dengelenebilir. Ciddi dehidrasyon söz konusu olduğu durumlarda ise açığa çıkan su ihtiyacı daha fazladır ve beraberinde gelişen belirtiler hafif dehidrasyona göre daha şiddetlidir. Bu noktada; şiddetli baş ağrısı, idrar çıkışının azalması, baş dönmesi, ciltte soyulma, çarpıntı veya hızlı nabız, bilinç kaybı veya bayılma gibi semptomlar ile karşılaşılabilir. Ciddi dehidrasyonda su tüketimi kişinin kendisi tarafından sağlanabileceği gibi semptomların şiddetli olması halinde tıbbi destek alınması gerekebilir. Serum gibi sıvı takviyeleri uygulanarak dehidrasyonun olabildiğince hızlı bir şekilde iyileştirilmesi hedeflenir.

Dehidrasyonun Tedavisi Nedir?

Vücutta dehidrasyon gelişmesi halinde açığa çıkan sıvı ihtiyacının karşılanması üzerine dehidrasyon tedavisi uygulanır. Dehidrasyonun derecesine göre uygulanacak olan tedavi de değişkenlik gösterebilir. Tedavinin ilk adımı olarak kişilerin az az sık sık olacak şekilde su tüketimini artırmaları önerilir. Sıvı içeriği yüksek besinlerden destek alınarak sadece su yolu ile değil besin yoluyla da sıvı alımı sağlanabilir. Ciddi vakalarda tıbbi destek alınarak hastaya sıvı takviyesi verilebilir. Elektrolit dengesinin bozulduğu durumlarda ise elektrolit içeren içeceklerden faydalanılabilir.