Probiyotik Nedir? Görevleri Nelerdir?

İnsan vücudunun ikinci beyni olarak kabul edilen bağırsaklar içerisinde çok sayıda mikroorganizma bulunur. İyi huylu ve kötü huylu olabilen bakteriler arasında bir denge olması halinde sindirim sistemi verimli bir şekilde çalışmaya devam eder. Bağırsaklardaki bu bakteri dengesini sağlamada iyi huylu bakteri olarak adlandırılan probiyotiklerin önemli bir yeri vardır. Probiyotikler sayesinde birçok sindirim sistemine yönelik semptomlar azaltılabilir veya oluşumunun önüne geçilebilir. Her yaş grubu için ayrı bir öneme sahip olan probiyotikler iyi bir bağışıklık sistemi ve sindirim sistemi için önemli faktörlerdir.

Probiyotik Nedir?

Probiyotikler, vücuttaki iyi huylu bakteriler olarak bilinen mikro organizmalardır. Genellikle sindirim sisteminde, bağırsak yapısında bulunan probiyotiklerin bağırsak sağlığı üzerinde önemli etkileri vardır. Bağırsak florasını düzelterek, sindirim işlevlerinin verimli bir şekilde devam etmesinde, bağışıklık sistemini desteklemede ve ruh hâli iyileşmesinde probiyotiklerin etkisi olduğu düşünülür. İkinci beyin görevi gören bağırsaklar için probiyotikler önemli olurken sayılan bu faydaları probiyotiklerin vücudun geneli için de önemli mikro organizmalar olduğunu gösteren niteliktedir.

Probiyotiklerin Temel Görevleri Nelerdir?

Bağırsak sağlığı vücuttaki birçok sistemi yakından etkiler. Bağırsak sağlığının iyi olması ve sindirim fonksiyonlarının verimli bir şekilde gerçekleşmesi bağışıklık sisteminden iyi bu ruh haline kadar birçok noktayı etkiler. Probiyotikler üzerinde yapılan klinik çalışmalar devam ederken birçok çalışma sonucunda probiyotiklerin temel görevleri olarak aşağıdaki başlıklara değinilir.

• Sindirim sistemi sağlığını desteklemek
• Bağışıklık sistemini güçlendirmek
• İnflamasyonu azaltmak
• İshal ve kabızlık gibi sindirim sorunlarını hafifletmek
• Sağlıklı bir sindirim sistemi sayesinde ruh halinde iyileşmeler sağlamak

Probiyotikler Hangi Besinlerde Bulunur?

Probiyotikler genellikle fermente gıdalar veya probiyotik takviyeleri ile günlük hayata eklenebilirler. Probiyotik takviyeleri özellikle sindirim sağlığı problemlerine sahip kişiler için önerilirken bağırsak sağlığını desteklemek isteyenler için de önerilir. Probiyotik içeren besinler ise sağlıklı beslenmenin bir parçası olarak düşünülebilir. Probiyotik içeren gıdaların düzenli tüketilmesi bağırsak florasında bulunan bakteriler arasında denge oluşmasını sağlar. Probiyotik içeren besinler aşağıdaki gibi sıralanabilir. 

• Yoğurt
• Kefir
• Turşu (özellikle lahana turşusu)
• Tarhana
• Kombucha çayı

Probiyotiklerin Sindirim Sistemi Sağlığını Desteklemedeki Rolü Nedir?

Probiyotiklerin sindirim sistemi sağlığını desteklemede önemli rolleri bulunur. Probiyotikler sindirim sistemindeki bazı enzimlerin üretimini destekleyerek yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olurlar. Besin maddelerinin emilimini kolaylaştırarak tüketilen besinlerin içerisinde bulunan besin öğelerinden verimli bir şekilde faydalanabilmesi desteklerler.

Probiyotikler sindirim sistemindeki zararlı mikroplarla savaşırlar ve zararlı bakterilerin çoğalmasını engellerler. Zararlı madde nüfusunun artması çeşitli sindirim problemlerini beraberinde getirirken probiyotikler dengeyi koruyarak bağırsak işlevlerinin sağlıklı bir şekilde sürmesini sağlarlar.

Sindirim sistemi bağışıklık sistemi arasında önemli bir bağ bulunur. Probiyotikler bağışıklık sistemi hücrelerinin etkinliğini artırarak vücudu hastalıklara karşı korumada yardımcı olabilirler.

Her geçen gün görülme sıklığı artan irritabl bağırsak sendromu (IBS) ve inflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD) sindirim sisteminde günlük hayatı etkileyebilecek semptomlar açığa çıkarırlar. Bu tarz hastalıkların varlığında probiyotik kullanımı ile bağırsak hareketlerini düzenleyebilmek, şişkinlik, gaz ve ağrı gibi semptomlarını hafiflemesini sağlamak mümkündür.

Probiyotik ve Prebiyotik Arasındaki Fark Nedir?

Probiyotik ve prebiyotik, sindirim sistemi sağlığını desteklemek için farklı yollarla çalışan iki farklı türden bileşendir. Probiyotikler, canlı mikroorganizmalar veya “iyi bakteriler” olarak adlandırılan mikroplardır. Sindirim sistemi veya bağırsak florasındaki dengenin korunmasına ve iyileştirilmesine yardımcı olurlar. Örnekler arasında Lactobacillus ve Bifidobacterium gibi bakteri türleri yer alır. Prebiyotikler ise bağırsakta probiyotiklerin büyümesini ve aktivitesini teşvik eden, bağırsak mikroflorası tarafından fermente edilen sindirilemeyen gıda bileşenleridir. Tipik olarak lifli gıdalarda bulunurlar ve sindirim sistemi sağlığını desteklerler. 

Probiyotik ve probiyotiklerin içerikleri birbirlerinden farklıdır. Probiyotikler canlı mikroorganizmalar olurken yoğurt, kefir gibi gıdalarda veya takviyelerde bulunurlar. Prebiyotikler ise sindirilemeyen karbonhidratlardır ve sarımsak, kuşkonmaz, yulaf gibi gıdalarda doğal olarak bulunurlar.

Probiyotik Takviyelerinin Önerildiği Durumlar Nelerdir?

Probiyotik takviyeleri, bazı sağlık durumlarını veya semptomları hafifletmek ve iyileştirmeye yardımcı olmak üzere önerilir. Düzenli kullanımı ile gözle görülür farklılıklar yaratabilen probiyotikler sindirim sistemindeki bakterileri düzenleyerek sindirim fonksiyonlarının düzgün bir şekilde işlemesini sağlarlar.

Probiyotikler akut ishalin hafifletilmesine veya önlenmesine yardımcı olabilirler. Seyahat ishali veya antibiyotik kullanımına bağlı olarak gelişebilecek ishal durumlarında probiyotik kullanımı ishal gelişimini önleyebilir.

IBS, IBD gibi bağırsak hastalıklarında gelişen semptomların hafifletilmesi için de probiyotik kullanımı önerilmektedir. Ancak hangi probiyotik türünün etkin olacağı kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Probiyotik takviyeleri içerisindeki mikroorganizmalar değişeceğinden her bir takviyenin etkinliği de bireyler arasında değişkenlik gösterir.

Laktoz intoleransı olan bireylere de probiyotik kullanımı önerilir. Bu tarz vakalarda laktobasiller gibi probiyotikler kullanılarak kişilerin laktozu daha iyi sindirmesi desteklenebilir.

Bağışıklık sistemini desteklemek, antibiyotik kullanımı sonrası bağırsak florasını dengede tutmak, vajinal sağlığı desteklemek için de probiyotik kullanımı önerilir.

Probiyotik takviyesi kullanılmadan önce bir sağlık uzmanına danışılması gerekir. Probiyotik takviyeleri kullanımı sırasında beklenenden daha farklı bir reaksiyon gelişmesi halinde ise bu durum mutlaka ilgili doktor ile paylaşılmalıdır.

Probiyotik Ürünler Nasıl Tüketilmelidir?

Probiyotik ürünler gıda yoluyla alınması halinde günlük beslenmeye eklenerek tüketilebilir. Takviye olarak kullanıldığı durumlarda ise günlük kullanım miktarı kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Genel olarak bağışıklık sistemini desteklemek ve bağırsak sağlığını dengede tutmak için kullanıldıklarında günde bir kez probiyotik takviyesi alımı önerilebilir. Probiyotikler saşe formunda toz halinde veya tablet şeklinde olabilirler. Saşe formdaki probiyotikler yoğurt veya süt gibi gıdalara eklenerek kolay bir şekilde tüketebilirler. Tablet şeklinde olanlar ise su yardımıyla oral yoldan yutulabilirler.

Hastada gözlemlenen semptomların şiddetli olması durumunda veya bir hastalığın tedavisini desteklemek amacıyla probiyotiklere başvurulduğunda günde 2 kez probiyotik kullanımı önerilebilir. Doğru doz ve probiyotik için bir sağlık uzmanından destek alınması gerekir.

Probiyotik Takviyelerinin Yan Etkileri Var Mıdır?

Probiyotik takviyeleri genellikle güvenli olarak kabul edilir ve birçok kişi için herhangi bir ciddi yan etki göstermez. Ancak, bazı kişilerde yan etkiler ortaya çıkabilir veya risk faktörleri nedeniyle dikkatli kullanım gerekebilir. Probiyotik takviyeleri nedeniyle mide rahatsızlığı gelişebilir. Mide bulantısı, şişkinlik, gaz veya karın ağrısı gibi yan etkiler açığa çıkabilir. Bazı kişilerde ishal gelişimi de görülebilir. Nadir de olsa probiyotik takviyeleri bağışıklık sistemini uyarabilir ve alerjik reaksiyonlar gelişmesine neden olabilir. Bu tür reaksiyon gösterebilecek kişiler probiyotiklere karşı da hassas olabilirler.

Probiyotik takviyesi kullanımı bazı kişiler için riskli bulunabilir. Hamilelik döneminde olan kadınlar, bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler veya ciddi sağlık sorunları olan kişiler risk grubunda yer alır. Probiyotik kullanımı bazıları için önerilmezken, bazı durumlarda doktor kontrolünde probiyotik kullanılabilir.

Probiyotiklerin Bağışıklık Sistemini Düzenlemeye Katkısı Nedir?

Bağışıklık sistemi ve sindirim sistemi arasında ilişki bulunur. Sindirim sisteminin verimli bir şekilde çalışması tüketilen besinlerin sindirilmesi ve emilmesi için önemlidir. Sindirim sisteminde bozulmalar gerçekleşmesi halinde tüketilen besinlerden istenilen etki alınamayabilir. Bu durum uzun vadede besin yetersizliklerine yol açarak bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkileyebilir. Bağırsak florasındaki kötü huylu bakterilerin artması vücuttaki inflamasyon riskini artırabilir. Uzun vadede bu durum vücutta iltihap gelişimine neden olacağından bağışıklık sistemini olumsuz yönde etkileyebilir. Probiyotik kullanımı ile bu tarz olumsuz durumların önüne geçilebilir. Sindirim fonksiyonlarını verimli bir şekilde çalışması desteklenebilir. 

Probiyotikler bağışıklık sistemi hücrelerinin etkinliğin artırarak vücudu hastalıklara karşı korumada da yardımcı olabilir.

Çocuklar İçin Probiyotik Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Çocukluk döneminde bağışıklık sisteminin zayıfladığı dönemler ile karşılaşılması yaygın bir durumdur. Bu nedenle doktor önerileri kapsamında probiyotik kullanılması önerilebilir. Probiyotik takviyeleri çocukların bağırsak sağlığını destekleyebilir ve bazı durumlarda sindirim sorunlarını hafifletebilir. Çocuklar için probiyotik takviyelerine başvururken çocuğun yaşı, kullanması gereken doz, takviye kalitesi göz önünde bulundurulmalıdır. Çocuğun herhangi bir gıda alerjisi veya intoleransı varsa probiyotik takviyeleri seçerken bu faktörlere dikkat edilmelidir.

Probiyotiklerden istenilen etkinin alınabilmesi için düzenli kullanılmaları gerekir. Doktorun önerileri kapsamında probiyotik takviyeleri belirtilen dozda günlük olarak alınabilir. Probiyotik kullanımıyla beraber bir yan etki gözlemlenmeye başlanması halinde bu durum mutlaka doktor ile paylaşılmalıdır.

Yaşlılar İçin Probiyotik Kullanımı Nasıl Olmalıdır?

Yaşlılar için probiyotik kullanımı, bazı durumlarda sindirim sağlığını desteklemek ve bağırsak problemlerini hafifletmek için faydalı olabilir. Ancak, yaşlı bireyler için probiyotik kullanımını düşünürken bazı başlıklara dikkat edilmesi gerekir. 

Yaşlılar genellikle daha hassas sağlık problemlerine sahiptirler ve tek zamanda çok sayıda ilaç kullanıyor olabilirler. Probiyotik kullanılmadan öncesinde yaşlı bireyin mevcut sağlık durumu değerlendirilmelidir. Bu nedenle takviye alınmadan öncesinde mutlaka doktora danışılmalıdır.

Probiyotikler farklı bakteri türlerini içerebilir ve her bir türün farklı sağlık yararları olabilir. Yaşlı bireylerin ihtiyaçlarına ve sağlık sorunlarına uygun bir probiyotik türünü seçmek önemlidir. Bireylerin yaşı ve kilosuna uygun olacak bir şekilde kullanılması gereken günlük doz belirlenmelidir. Kişinin tüketebilme kabiliyetine göre toz veya hap formda probiyotikler tercih edilebilir.

Yaşlı bireyler için probiyotik açısından zengin gıdalar da göz önünde bulundurulabilir. Probiyotik açısından zengin fermente gıdalar günlük beslenmeye eklenerek besin yolu ile de probiyotik alımı desteklenebilir.