Addison Hastalığı

Addison hastalığı, nadir görülen, vücutta belirli hormonların yeterli miktarda üretilmemesine bağlı gelişen bir hastalıktır. Adrenal yetmezlik olarak da adlandırılan Addison hastalığı böbreklerin üzerinde bulunan adrenal bezlerden kaynaklı gelişir. Her yaş grubunda görülebilen bu hastalık ciddiye alınması gereken bir sağlık problemidir. Hormonlarda meydana gelen yetersizlikler yaşamı tehdit eden bir hale dönüşebilir. Addison hastalığı, aldosteron ve kortizol hormonlarını olumsuz yönde etkilediğinden vücuttaki birçok fizyolojik döngü bu hastalıktan olumsuz yönde etkilenebilir. Addison hastalığı tedavisi, genellikle eksikliği görülen hormonların dışarıdan destek alınmasıyla gerçekleştirilir. Hastalık belirtilerinden bir veya birkaçının gözlemlenmesi halinde mutlaka sağlık kuruluşlarına danışılmalıdır.

Addison Hastalığı Nedir?

Addison hastalığı bir diğer adıyla adrenal yetmezlik, vücuttaki bazı hormonların yeteri kadar üretilmemesidir. Böbreklerin üzerinde bulunan adrenal bezlerden yeteri kadar hormon salgılanmamasına bağlı gelişen bu durumda kortizol ve aldosteron hormonları seviyesi azalır. İki çeşidi bulunan Addison hastalığı birincil böbreküstü bezi yetmezliği veya ikinci böbrek üstü yetmezliğine bağlı olarak gelişebilir. Birincil böbreküstü bezi yetmezliği genellikle otoimmün bir sürece bağlı olarak açığa çıkar. İkincil böbreküstü bezi yetmezliği ise hipofiz hormonuna bağlı gelişebilir. Her 2 durumun da temelinde farklı sebepler yer alabileceğinden hastanın belirti göstermesi halinde doktor kapsamlı bir inceleme yapacaktır.

Addison Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Addison hastalığına bağlı olarak farklı hormonların eksikliği gözlemlenebilir. Eksikliği bulunan hormonla beraber ise açığa çıkacak olan belirtiler de farklılaşır. Gösterilecek olan belirtilerin takip edilmesi ve belirtilerin ne sıklıkla gösterildiğine bağlı olarak hangi hormonlardan kaynaklı bu tür bir şikâyetin açığa çıktığı tespit edilebilir.

Addison hastalığından en çok etkilenen hormonlardan biri kortizol hormonudur. Kortizol, stres hormonu olarak da bilinir. Vücudun stres anlarında böbrek üstü bezlerinden salgıladığı bu hormon vücudun strese yanıt vermesini sağlar. Vücuttaki protein, karbonhidrat ve yağ kullanımının düzenlenmesini sağlayarak metabolizmanın çalışmasını etkiler. Kan basıncı ve kardiyovasküler döngünün verimli bir şekilde işlemesini destekler.

Addison hastalığının etkilediği bir diğer hormon ise aldosterondur. Aldosteron, adrenal bezlerin dış bölümünden salgılanır. Vücuttaki elektrolit dengesini sağlayarak kandaki potasyum ve sodyum dengelenmesi üzerinde önemli bir role sahiptir. Aldosteron seviyelerinde düşme gözlemlenmesi halinde vücuttaki tuz ve su dengesi kaybolabilir. Bu durum depresyon veya tansiyon düşüklüğü gibi durumlarla sonuçlanabilir. Addison hastalığının belirtileri genellikle yavaşça gelişir. Bundan dolayı belirtiler hasta tarafından ilk aşamalarda fark edilmeyebilir. Addison hastalığından kaynaklanabilecek olan semptomlar aşağıdaki şekilde sıralanabilir.

• Kronik yorgunluk
• Anlam verilemeyen kilo kaybı veya iştahta azalma
• Tuz tüketimine yönelik isteğin artması
• Hipoglisemi atakları geçirilmesi
• Mide bulantısı veya kusma
• Sürekli sinirlilik
• Karın ağrısı
• Depresyona eğilim
• Terlemede azalma 
• Kaslarda veya eklemlerde ağrı oluşması
• Koltuk altı veya genital bölgede bulunan kıl miktarında azalma
• Düşük tansiyona bağlı gelişen bayılma
• Meme başı veya genital bölge gibi bölgelerde renk koyulaşması

Addison Hastalığı Neden Olur?

Addison hastalığı iki tipe sahiptir. İlk tip olan birincil böbreküstü bezi yetersizliği böbreküstü bezlerinde gelişen bir hasara bağlı olarak gelişir. Tüberküloz, bakteriyel veya viral hastalıklar, mantar enfeksiyonları, böbreküstü bezlerinde metastaz ile kanser görülmesi veya böbreküstü bezinde oluşan kanamalar birinci böbreküstü bezi yetersizliği ile sonuçlanabilir.

İkincil böbreküstü bezi yetersizliği ise hipofiz hormonunun salgılanmasında azalma olması sonucu açığa çıkar. İkinci böbreküstü bezleri vücuttaki kortizol seviyelerini etkileyen bir hastalıktır. Hipofiz tümörü veya başka bir nedenle ACTH hormon olarak adlandırılan adrenokortikotropik hormonunda azalmalara bağlı kortizol hormonu üretimi gerçekleşmez. 

Addison Hastalığı Hangi Hormon Eksikliğinden Olur?

Addison hastalığında kortizol ve aldosteron seviyelerinde azalmalar görülür. Buna bağlı olarak vücuttaki elektrolit dengesi bozulabilir ve hipotansiyon ve hipoglisemi atakları gözlemlenebilir. Kişilerde halsizlik, mide bulantısı, ishal gibi semptomlar açığa çıkabilir. Vücuttaki elektrolit dengesinin bozulmasına bağlı olarak veya yeterli miktarda kortizol üretilmemesinden kaynaklı ruh halinde de değişimler gözlemlenebilir.

Semptomların şiddetlenmesi ile hastaların günlük yaşantısı ciddi anlamda olumsuz yönde etkilenebilir. Bundan dolayı bahsedilen semptomların sürekli gözlemlenmesi halinde mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Addison Hastalığında Neler Görülür?

Addison hastalığı semptomları başlangıçta farklı hastalıklardan kaynaklı olarak düşünülebilir ancak yapılan tetkiklerle beraber hormon eksikliklerinin tespit edilmesi halinde açığa çıkan belirtilerin Addison hastalığından kaynaklı olduğu tespit edilebilir. Addison hastalığında en sık görülen şikayetler genellikle yorgunluk ve karın ağrısıdır. Bu semptomlarla beraber ani kilo kayıpları, kaslarda güçsüzlük, cilt renginde solgunluklar oluşması, genital bölge gibi bölgelerde koyu renk değişiklikleri gelişmesi meydana gelir. Düşük tansiyon, baş ağrısı ve ciltte yara izleri oluşması da Addison hastalığıyla beraber görülebilecek olan şikayetlerdir.

Addison Hastalığı Geçer Mi?

Addison hastalığında eksikliği görülen aldosteron ve kortizol hormonlarının dışarıdan alımıyla tedavi sağlanır. Addison hastalığına sahip olan bireyler genellikle ömür boyu hormon tedavisi görür. Kullanılması gereken dozaj doktor tarafından belirlenmelidir. Kullanılan dozajda dönemsel olarak yeni düzenlemelere gidilebilir. 

Dışarıdan hormon takviyesi alınacak olması hastanın yaşam kalitesini etkileyebilir. Bundan dolayı ilaç tedavisinde doktorun önerilerine önem verilmeli ve uygun görülen miktarlarda ilaç kullanılmasına özen gösterilmelidir.

Addison Hastalığı Uyku Yapar Mı?

Addison hastalığı vücudun birçok fizyolojik döngüsünü etkileyeceğinden kişilerde çok sayıda semptom açığa çıkar. Hipoglisemi ve hipotansiyon semptomlarının gelişmesiyle beraber kişilerde uykuya eğilim gözlemlenebilir. Addison hastalığına bağlı olarak ruh halinde meydana gelen değişimler ve kişinin depresyona eğilimli olması da beraberinde uyku problemini getirebilir. Kortizol hormonu yetersizliğine bağlı olarak vücudun uyku döngüsünde değişimler gözlemlenebilir ve kişilerde uyuma ihtiyacı artabilir. 

Addison Hastalığı Tedavisi Nasıl Olur?

Addison hastalığı bir diğer adıyla adrenal yetmezlik durumunda hormon replasman tedavisi uygulanır. Hormon tedavisi olarak hastanın hormon eksikliği durumuna göre günde bir veya iki kez hidrokortizon hormon takviyesi yapılır. Benzer bir şekilde aldosteron açığı olması durumunda da günde bir kez ağız yoluyla aldosteron takviyesi alınması gerekebilir. Hastanın stresli olduğu bir dönemde veya enfeksiyonel bir hastalık geçirmesi durumunda ilaç miktarı doktor kontrolünde artırılabilir. Hormon tedavisi Addison hastalığında başarılı bir tedavi olup genellikle ömür boyu süren bir tedavi şeklidir.

Addison hastalığında hastanın beslenme şekli de önemlidir. Hastalar sağlıklı bir yaşam şekli benimsemeli ve stresten olabildiğince uzak durmalıdır. Sağlıklı bir diyet ile hastanın yaşam kalitesinin artırılması hedeflenebilir. Beslenme tedavisinde genellikle semptomları gidermeye yönelik önerilerde bulunulur.

Addison hastalığında halsizlik sıkça görülen semptomlardan biridir. Bu tür bir durumda enerji içecekleri, soda veya kahveye başvurulması sakıncalı bir hareket olabilir. Kafein içerikli gıdalar adrenal bezleri uyarıcı etkiye sahiptir ve bu durum uzun vadede adrenal bezlere zarar verebilir. Kafein tüketimini arttırmak yerine, düzenli ve dengeli beslenme ile günlük alınması gereken enerji miktarının karşılanması sağlanmalıdır.

Glisemik indeksi yüksek gıdalar kan şekeri dalgalanmasında dengesizlikler yaratabilir. Addison hastalığına bağlı olarak hipoglisemi semptomu gözlemlenmesi tüketilen karbonhidrat kaynaklarından direkt olarak etkilenir. Özellikle şeker hastalığına sahip bireylerin ek olarak Addison hastalığıyla mücadele etmesi durumunda özenli bir diyet listesi uygulanmalıdır. Kan şekeri dengelenmesini sağlayabilecek olan lifli gıdalardan yana tercih kullanılmalı rafine şeker tüketiminden uzak durulmalıdır.

Günlük alınması gereken tuz miktarına dikkat edilmelidir. Kişilerin tuza yönelik istek ve ihtiyacının artması durumunda günlük beslenmedeki tuz miktarı ölçülü bir şekilde arttırılabilir.

Günlük tüketilen su miktarı da büyük bir öneme sahiptir. Özellikle kandaki elektrolit dengesinin sağlanmasında suyun büyük bir yeri vardır. Bundan dolayı Addison hastalığı olan bireylerin günde yeterli miktarda su tüketimine özen göstermesi gerekir.

Hastalar, yoğun stresli olduğu zamanlarda C vitamini kaynaklarının tüketimine özen gösterebilir. Bu noktada hastalar doktor kontrolünde C vitamini takviyesine başvurabilir. Takviyelere ek olarak turunçgiller, yeşil biber, kivi veya çilek gibi doğal C vitamini kaynaklarına da günlük beslenmede yer verilebilir.