Bulaşıcı Hastalıklar Nelerdir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri

Bulaşıcı hastalıklar, kişiden kişiye mikroorganizmaların aktarılması veya hastalık yapıcı etkenlerin transferi sonucu gelişen hastalıklardır. Kişiden kişiye virüs, bakteri, mantar veya parazit aktarılabilir. Bahsedilen mikroorganizmaya göre gelişen belirtiler çeşitlilik gösterebilir. Halihazırda enfekte olan kişide herhangi bir belirti gözlenmez iken bu kişinin taşıyıcı olduğu gerçeğini değiştirmeyebilir ve sahip olduğu mikroorganizmaları başka kişiye bulaştırması ile sonuçlanabilir. Bulaşıcı hastalıklar insandan insana aktarılabileceği gibi hayvandan insana veya çevresel kaynaklardan insana bulaşabilir.

Bulaşıcı Hastalıkların Belirtileri Nelerdir?

Bulaşıcı hastalık nedeniyle gelişebilecek olan belirtiler hastalığın türüne ve hastalığın gelişmesine neden olan mikroorganizmaya göre değişiklik gösterir. Grip nedeniyle gelişebilecek olan semptomlar üst solunum yollarını etkilerken, suçiçeği gibi hastalıklarda deri üzerinde belirtiler gözlemlenebilir. Bu nedenle karşılaşılabilecek olan belirtiler geniş bir yelpazeye sahiptir. Ancak sıkça görülen belirtiler arasında aşağıdaki semptomlar yer alabilir;

• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas ağrıları
• Öksürük ve boğaz ağrısı
• Burun akıntısı
• Halsizlik ve yorgunluk
• Mide bulantısı ve Kusma
• İshal
• Deri döküntüleri
• Solunum güçlüğü
• İltihap ve ağrı

Bulaşıcı Hastalıkların Türleri Nelerdir?

Bulaşıcı hastalıklar, farklı etkenler veya yollarla bulaşabilir. Bulaşan mikroorganizma türü ve bulaşma yoluna göre hastalıklar farklı türlere ayrılır. Bazı bulaşıcı hastalık türleri aşağıdaki şekildedir ve yaygın görülen örnekleri açıklamalarda verilmiştir.

• Viral bulaşıcı hastalıklar; Covid 19, influenza (grip), HIV, AIDS, Hepatit kızamık veya suçiçeği
• Bakteriyel bulaşıcı hastalıklar; tüberküloz, Salmonella, Lyme hastalığı, gonore (bel soğukluğu), menenjit
• Mantar bulaşıcı hastalıklar; histoplazmozis, kandidiyazis, mantar deri enfeksiyonları
• Paraziter bulaşıcı hastalıklar; malaria, tenya, trişinelloz, sistozomiyazis

Bulaşma türlerine göre kategorilere ayrılan bulaşıcı hastalıklar;

• Solunum yolu bulaşıcı hastalıkları; kızamık, grip, verem, difteri, menenjit, boğmaca, Covid-19 vb.
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklar; HIV, AIDS, HPV, frengi, gonore, şankroid,
• Sivrisinek yoluyla bulaşan hastalıklar; sıtma, dengue ateşi, sarıhumma, zika virüsü

Bulaşıcı Hastalıkların Tedavisi Var Mı? 

Birçok bulaşıcı hastalığın tedavisi mevcuttur. Hastalığın türü ve şiddetine göre tedavi süreci değişkenlik gösterir. Bir bakteri enfeksiyonu söz konusu olması halinde antibiyotiklerden yararlanılabilir. Viral enfeksiyonları için ise antiviral ilaçlar kullanılır. Mantar enfeksiyonları tedavisinde anti fungal ilaçlar, parazit enfeksiyonları tedavisinde ise anti parazit ilaçlar kullanılır.

Bazı bulaşıcı hastalıklardan aşılama yöntemiyle korunabilmek mümkündür. Grip, kızamık, HPV, verem gibi hastalıklar aşılama yöntemiyle önlenebilen veya daha kolay bir şekilde tedavisi sağlanabilen hastalıklardır.

Bazı hastalıklarda spesifik tedaviler gündeme gelebilir. 

Bulaşıcı hastalıklarda erken teşhis ve tedavi oldukça önemlidir. Bu nedenle herhangi bir semptom gözlemlenmesi halinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Bulaşıcı Hastalıkların Bulaşma Yöntemleri Nelerdir?

Bulaşıcı hastalıklar, patojenin özelliklerine göre farklı şekillerde kişiden kişiye aktarılabilir. En yaygın görülen bulaşma şekli solunum yoludur. Enfekte bir kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması halinde patojenler havaya saçılır ve belirli bir süre havada asılı kalabilir. Farklı bir kişinin bu havayı soluması halinde bu patojenler diğer kişinin vücuduna geçebilir. 

Patojenler temas yoluyla da aktarılabilir. Hasta bir kişinin cildine veya kullandığı bir eşyaya dokunulması ardından ellerin yüze sürülmesi veya gözlerle temas ettirilmesi enfeksiyon bulaşmasına neden olabilir.

Cinsel temas sırasında patojenler kişiden kişiye aktarılabilir. Klamidya, HIV veya gonore patojenleri cinsel yolla bulaşan hastalıklardır.

Bulaşıcı hastalıklar kan yoluyla da aktarılabilir. Enfekte kalan teması veya kanın enjeksiyonu sonucunda hepatit gibi hastalıklar bulaşabilir.

Fekal- oral yol ise dışkıda bulunan patojenlerin su veya yiyeceklere temas etmesi, ardından bu gıdaların veya sıvıların tüketilmesi sonucu gelişen bir durumdur. Fekal- oral yolu hayvandan insana geçen patojenlerin yayılma şekillerinden biridir.

Bulaşıcı Hastalıklar Kaç Günde Belli Olur?

Bulaşıcı hastalıkların etki gösterme süresi bahsi geçen patojene göre değişir. Grip veya Covid-19 gibi hastalıklar 5 gün içerisinde semptom göstermeye başlarken HIV gibi hastalıklar ise uzun bir süre belirtiye neden olmayabilir. Her bir patojenin kuluçka süresi ve açığa çıkartır belirtilerin şiddetlenmesi için gereken süre değişkenlik gösterir.

Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Bulaşıcı hastalıklardan korunmak için bir dizi önlem ve hijyen uygulaması bulunur. Bu yöntemlerden ilk sırada gelen başlık aşılardır. Aşılama ile bağışıklık sisteminin ilgili patojene antikor üretmesi sağlanır. Böylece bu patojenle karşılaşılması halinde vücut bağışıklık sisteminin devreye sokabilir ve patojenle savaşabilir. Böylece ciddi semptomlar veya yaşam tehdidi gibi olumsuz sağlık durumları önlenebilir.

Temas veya solunum yoluyla bulaşan hastalıklarda kişisel hijyene özen göstermek oldukça önemlidir. El yıkama, yakın temastan kaçınma, tüketilen besinlerin temizliğine özen gösterme gibi önlemler ile çok sayıda hastalığın gelişmesi önlenebilir.

Öksürme veya hapşırma halinde mutlaka ağız ve burun bir mendil yardımıyla kapatılmalıdır. Böylece kişiler arasında mikroorganizma aktarımı azaltılabilir.

Hasta kişiler ile temas edilmekten kaçınılmalıdır. Hasta kişiler ile kapalı ortamda aynı anda bulunulmamalıdır. Buluşma gerçekleşmesi halinde açık hava yerler tercih edilmelidir.

Kişisel eşyaların paylaşımından kaçınmak da son derece önemlidir. Diş fırçası, çatal bıçak, havlu veya bardak gibi eşyalar paylaşılmamalıdır.

Cinsel yolla bulaşabilen hastalıklardan korunmak için ise cinsel birliktelik sırasında korunma yöntemleri tercih edilmelidir. Prezervatif kullanımı ile birçok hastalığın bulaşması önlenebilir. Çok eşli kişilerin belirli aralıklarda kan tarama testleri yaptırmaları önerilir. Böylece olası bir hastalık gelişmesi halinde kişiden kişiye aktarılması önlenebilir.

Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Yayılır?

Bulaşıcı hastalıklar, patojenin türüne göre farklı şekillerde yayılabilir. Patojenin havada tutabilme özelliği olması halinde hava yolu ile hastalıklar yayılabilir. Salmonella gibi bakteriler gıda yolu ile insanlara bulaşabilir. Hepatit gibi hastalıklar kan nakli veya organ nakli nedeniyle bulaşabilir. Cinsel birliktelik sırasında da HIV veya AIDS gibi hastalıklar kişiden kişiye aktarılabilir.

Çocuklarda Görülen Bulaşıcı Hastalıklar? 

Çocukluk döneminde bağışıklık sistemi yeteri kadar gelişmemiştir. Bu nedenle çocukluk döneminde bulaşıcı hastalıklara yakalanma riski daha yüksektir. Bağışıklık sisteminin yanı sıra çocuklar oyun arkadaşları, okul veya sosyal ortamlarda daha yakın temasta bulunurlar. Bu durum da hastalıkların daha kolay bir şekilde yayılmasına yol açabilir. Çocuklarda sıkça görülen bulaşıcı hastalıklar aşağıdaki gibidir;

• Kızamık
• Suçiçeği
• Boğmaca
• Mumps
• Beşinci hastalık veya altıncı hastalık gibi döküntülü ateşler
• Sarılık
• Rotavirüs

Sıkça Sorulan Sorular 

1. Enfeksiyon Bulaşma Yolları Nelerdir?

Enfeksiyonlar; solunum yolu, temas, enfekte gıda tüketimi, cinsel yol veya kan yoluyla bulaşabilir. Bazı virüs veya bakteriler hayvanlar aracılığıyla da kişilere aktarılabilir. Bunun yanı sıra enfekte su kullanımı da yine enfeksiyon bulaşmasına neden olabilir.

2. Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Nasıl Belli Olur? 

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar genellikle enfeksiyonlara özgü yapılan kan testleri sırasında belli olur. Birçok cinsel hastalık sinsi bir şekilde ilerler. Şiddetlenmesi halinde ise çeşitli semptomlara neden olabilir. Bu semptomlar arasında; penil akıntı, vajinal akıntı, idrar yaparken ağrı veya yanma hissi, cinsel ilişki sırasında ağrı, genital bölgede uçuk görülmesi veya testislerde şişme gibi semptomlar yer alır.

3. En Tehlikeli Enfeksiyon Hangisidir? 

Bir enfeksiyonun sepsise neden olması halinde bu enfeksiyon yaşamsal tehdit oluşturabilir. Sepsiste bağışıklık sistemi patojenlere karşı büyük bir savunma tepkisi yaratır. Açığa çıkan bu tepkide vücudun sağlıklı hücreleri de etkilenmeye başlar. Bu tür bir duruma müdahale edilmemesi veya tedavinin gecikmesi halinde yaşamsal riskler meydana gelebilir. İdrar yolu enfeksiyonları, zatürre veya menenjit gibi hastalıklar, deri enfeksiyonları veya karın içi enfeksiyonlar bu nedenle tehlikeli hastalıklardır.

4. Vücuttaki Enfeksiyonu Atmak İçin Ne Yapmak Gerekir? 

Bazı enfeksiyonlar kendiliğinden iyileşebilirken bazıları ise tıbbi tedavi ihtiyacı yaratır. Yapılacak olan ilaç tedavileri ile patojenlerin miktarının azalması veya etkilerini kaybetmeleri desteklenebilir. Bu süreç içerisinde dinlenerek, bağışıklık sisteminin destekleyici gıdaların tüketimine özen göstererek tedavi süreci desteklenebilir.