Crohn Hastalığı Nedir?

Crohn Hastalığı Nedir?

Crohn hastalığı, yemek borusu, mide, ince bağırsak ve kalın bağırsakta çeşitli bölgelerde tutulan ve tutulduğu bölgede kalınlaşmaya ve ülsere yol açan inflamatuar bağırsak hastalığıdır. Crohn hastalığı, genellikle ince bağırsağın son kısmında ve kalın bağırsakta görülür ancak tüm sindirim sistemini de etkileyebilir.

Hastalığa bağlı olarak anüste çatlaklara ve iltihaplı deliklere de neden olabilir.  Hastalıklı bölgeler genellikle birkaç santimetre uzunluğundadır ancak bir metreyi aşabilen uzunlukta da olabilir. Bağırsaklardaki tutuluma bağlı olarak ortaya çıkan kalınlaşmalar, hastalık bölgesinde bağırsak kanalının daralmasına da yol açabilir.

Crohn Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Crohn hastalığı tutulan bölgeye göre farklı belirtilerle ortaya çıkabilir. Crohn hastalığının en belirgin belirtileri ise şunlardır:

• Karın ağrısı (özellikle yemek sonrasında göbek çevresinde veya göbek altında)
• İshal,
• Şişkinlik,
• Kusma,
• Kabızlık,
• Mide bulantısı,
• Ağız yaraları,
• Yorgunluk ve halsizlik,
• Ateş,
• Kilo kaybı ve iştahsızlık,
• Anüs çevresinde çatlak ve iltihap akıntısı,
• Dışkıda kan,
• Sık sık tuvalete çıkma ihtiyacı,
• Eklem, göz ve cilt iltihabı,
• Nefes darlığı,
• Demir eksikliği,
• Böbrek taşı,
• Ülser.

Crohn Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?

Uzun ve sık aralıklarla devam eden karın ağrısı, bulantı ve kusma, ishal, kilo verme şikayetleri olan kişilerde Crohn hastalığı olup olmadığı araştırılmalıdır. Hastalığın tanısında kullanılan yöntemler şunlardır:

• Kan testleri,
• Endoskopi ve kolonoskopi,
• Biyopsi,
• Dışkı testi,
• Bilgisayarlı tomografi ve MR.

Crohn Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Crohn hastalığının nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte bu konuda çeşitli bulgular mevcuttur. Araştırmalara göre Crohn hastalığı genetik yatkınlık nedeniyle ortaya çıkabilir. Ebeveynlerde Crohn hastalığı var ise o kişinin çocuğunda da Crohn görülme olasılığı normalden 15 kat daha fazladır.

Crohn hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir dolayısıyla bulaşma yoluyla yayılmazlar. Ancak bağışıklık sistemindeki zayıflıklar sebebiyle vücuda yerleşen enfeksiyonların ve bakterin Crohn hastalığını tetiklediği düşünülür. Bazı araştırmalara göre stresli yaşam ve çevresel faktörlerde Crohn hastalığı oluşumunda etkilidir.

Crohn Hastalığı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Crohn hastalığı tedavisinde kullanılan yöntemler şunlardır:

İlaç Tedavisi:

• Steroid ilaçlar: Sindirim sistemindeki iltihabı iyileştirmek için kullanılır.
• Bağışıklık sistemi ilaçları: Bağışıklık sistemini baskılayarak iyileşme sürecini hızlandırmak için kullanılır.
• Biyolojik ilaçlar: Diğer ilaçların yeterli olmadığı durumlarda kullanılan güçlü ilaçlardır.

Bu ilaçların yanı sıra bazı takviyelerin alınması hastalık döneminin daha kolay atlatılmasına yardımcı olur. Bu takviyeler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Anti-diyareler: Lif takviyesidir ve ishali hafifletmeye yardımcıdır.
• Ağrı kesiciler: Doktor önerisi ile ağrılar için kullanılabilir.
• Demir takviyeleri: Bağırsaklarda kronik kanama durumları görüldüğünde tavsiye edilir.
• B12 vitamini: Hastalık B12 eksikliğine neden olabileceğinden tedavi sürecinde kullanılması tavsiye edilir.
• Kalsiyum ve D vitamini: Hastalığında tedavisinde kullanılan steroid ilaçlar osteoporoz riskini artırır. Bu sebeple riski en aza indirmek için kalsiyum ve d vitamini takviyesi önerilir.

Beslenme Tedavisi

Her Crohn hastasının beslenme programı kişiye özel olmalıdır çünkü bir hastaya iyi gelen besinler diğer hastada olumsuz etkilere neden olabilir. Tüketilen besinler Crohn hastalığına neden olmaz ancak ataklara iyi gelebilir veya atakların artmasına neden olabilir. Crohn hastalığında beslenme ile tedavide dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Lif alımı ayarlanmalı, yağ ve süt tüketimi sınırlandırılmalı, bol su tüketilmelidir.
• Özellikle lahana, brokoli, fındık, mısır, karnabahar, tohum, patlamış mısır gibi yiyecekler hastalık döneminde şikayetlerin artmasına neden olabileceğinden bu besinlerin tüketimi sınırlandırılmalıdır.
• Baharatlar, alkol ve kafein tüketimi şikayetlerin artmasına neden olabilir.
• Öğünlerde porsiyonların küçültülerek öğün sayısının arttırılması şikayetlerin azalmasına yardımcı olur.
• Sigara kullanımı hem hastalık şikayetlerinin artmasına hem de hastalığın ilerlemesine neden olacağın kullanılmaması tavsiye edilir.
• Stresi azaltmak için yoga, spor gibi yöntemlerden yardım almak tavsiye edilir.

Sıvı diyeti

Crohn hastalığına yakalanan çocuklarda ve genç yetişkinlerde sıvı diyeti uygulaması şikayetlerin azalmasına yardımcı olur. Hastalığın tedavisi sırasında sıvı diyeti de uygulanabilir.

Cerrahi tedavi

Cerrahi tedavi ile sindirim sistemindeki hasarlı kısımlar alınır ve sağlıklı bölümlere yeniden bağlanır. Cerrahi tedavi genellikle ilaç tedavisi ile sonuç alınamayan ve komplikasyonlar gelişen hastalarda tercih edilir. Özellikle çocuklarda gelişme geriliğine neden Crohn hastalığı tedavisinde cerrahi yöntemler kullanılır.

Cerrahi tedavilerin uygulanmasının diğer nedenleri ise ani ağır iltihabı durumlar, bağırsakta tıkanıklık, komplike fistüller, kanama ve kanser risklerinin varlığıdır. Cerrahi tedavi uygulanan Crohn hastalarının birçoğunda hastalık yeniden gelişebilir ve hastaların ileriki dönemlerde yeniden cerrahi tedavi görmesi gerekebilir.

Crohn Hastalığı İlerlerse Ne Olur?

Crohn hastalığı halk arasındaki tabir ile sinsi bir hastalık değildir ve belirtiler doğrultusunda tanı konularak tedavi edilebilir. Ancak hastalık tanısı bulunmasına rağmen tedavi olmayan kişilerde hayati riskler söz konusu olabilir. Doğru tedavi yöntemleri uygulanmayan hastalarda ise belirtiler şiddetlenebilir ve yaşam kalitesi düşer. Sindirim sisteminin büyük bir bölümünde yayılım gösteren bu hastalığa sahip kişilere doğru tedavi uygulanmaz ise hastanın ölüm riski bulunur.

Crohn Hastalığı Ameliyatı

Crohn hastalığı ameliyatı yapılabilmesi için bazı durumların gelişmesi gerekir. Anüs çevresinde oluşan rahatsızlıklarda, bağırsak daralmalarında veya tıkanıklıklarında cerrahi müdahale şarttır. Yapılan cerrahi müdahaleler ile bağırsağın iltihaplı bölümü çıkarılır ve sağlam kısımlar tekrar birleştirilir. Ancak ameliyat sonrasında sağlam kısımlarda da iltihaplanma meydana gelebilir.

Crohn ameliyatı kalıcı bir çözüm değil. Bu sebeple çok acil ve ciddi durumlarda hastalara ameliyat önerilir. Uzun zaman Crohn hastalığı tedavisi gören kişilerde kanser riski de artmaktadır dolayısıyla bu hastalara cerrahi müdahale yapılarak kanser belirtisi olan bölgeler ameliyat ile alınmalıdır. Crohn ameliyatının diğer bir nedeni ise çocuklardaki gelişim geriliğinin önlenmesidir.

Crohn Hastalığına Ne Sebep Olur?

Crohn hastalığının tam olarak sebebi bilinmemektedir ancak bu konuda yapılan çeşitli çalışmalar bağışıklık sistemi sorunlarının, genetik faktörlerin ve çevresel faktörlerin hastalık oluşumunda etkili olduğunu gösterir.

Kimler Crohn Hastalığı İçin Risk Altındadır?

Crohn hastalığında riskli gruplar şunlardır:

• Aile öyküsü: Crohn hastalığına sahip birinci dereceden akrabası bulunan kişiler risk altındadır.
• Sigara kullanımı: Sigara içmek hastalığın gelişmesinde büyük rol oynar ve hastalığın şiddetine neden olur. Bu sebeple sigara kullanan kişiler yüksek risk altındadır.
• Etnik köken: Crohn hastalığının Doğu Avrupa Yahudi kökenli kişilerde yüksek riskli grup olduğu bilinir. Bunun yanı sıra Kuzey Amerika ve Birleşik Krallık’ta yaşayan siyahiler arasında da risk artmaktadır.
• Yaş: Crohn hastalığında özellikle 30 yaş altı kişiler riskli grup olarak görülür.
• Steroid olmayan antiinflamatuar ilaçların kullanımı: Bu ilaçlar hastalığın gelişmesine neden olmazlar ancak hastalığın daha da kötüleşmesine neden olabilecek bağırsak iltihabına yol açarlar. Bu sebeple bu tür ilaçları kullanan kişiler riskli grup olarak görülür.

Crohn Hastalığı Ameliyatı Sonrası Ne Yapmalıyım?

Crohn hastalığı ameliyatı sonrasında iyileşme sürecinin hızlı ve sorunsuz geçmesi için hastanın dikkat etmesi gereken bazı hususlar vardır. Hastanın temizliği, beslenmeyi, ilaç kullanımını ve doktor kontrolünü ihmal etmemesi gerekir. Bu faktörlere dikkat eden hastaların iyileşme süreci hızlanır:

• Temizlik: Crohn ameliyatı sonrasında hem hastanın vücut temizliği hem de ameliyat bölgesinin hijyenik olması çok önemlidir. Temizliğe dikkat etmeyen hastalarda ameliyat sonrasında enfeksiyon gibi komplikasyonlar gelişebilir. Ayrıca ameliyat sonrasında yaşanılan ortamında hijyenik olmasına dikkat edilmelidir.
• Beslenme: Crohn ameliyatı sonrasında 1 hafta boyunca hasta için özel olarak hazırlanan beslenme programına uyulmalıdır. Ameliyat sonrasında bağırsaklar normale dönene kadar hasta ilk günler sıvı, ilerleyen günlerde ise püre ve yumuşak gıdalar tüketmelidir. Ameliyat sonrasında katı gıda tüketiminden kaçınılmalıdır. Doktora danışmadan beslenme programı dışına çıkılmamalıdır.
• Doktor kontrolleri: Ameliyat sonrasında hastanın doktor kontrollerini aksatmaması önemlidir. Özellikle ameliyat bölgesinin pansumanının yapılarak komplikasyonların doktor takip edilmesi gerekir.
• İlaç kullanımı: Ameliyat sonrasında doktorun vermiş olduğu ilaçları düzenli olarak kullanılmalıdır. Böylelikle iyileşme süreci hızlanır, hastalığın yineleme olasılığı düşer.
• Sigara kullanımı: Ameliyat sonrasında enfeksiyon riskini arttıracağından sigara kullanımı önerilmez.