Düzenli İlaç Kullanan Kişiler Nasıl Beslenmelidir?

Her bir hastalık için farklı ilaç kullanılır ve her bir ilaç içerisinde farklı bir etken madde içerir. Etken maddelere bağlı olarak vücutta çeşitli reaksiyonlar gelişir. Besinler, etken maddeler ile etkileşime girerek ilacın vücuttaki seyrini etkileyebilir. Düzenli ilaç kullanımında dikkat edilmesi gereken başlıklar bulunurken, akut ilaç kullanımında da dikkatli davranılması gerekir. Kullanılan ilaca göre uzak durulması gereken besinler farklılık gösterir. İlaç besin etkileşimlerine yönelik detaylı bilgiye doktorlar, diyetisyenler ve eczacılar aracılığı ile ulaşılabilir.

İlaç ve Besin Etkileşimi Nedir?

İlaçlar tedavi etme yetilerini içlerinde bulunan etken maddeler ile kazanır. Besinler, bu etken maddeleri üzerinde etkilerini arttırıcı veya azaltıcı rollere sahip olabilir. İlacın etkisinin artması böbrek fonksiyonlarının yorulması veya hücrelerin olumsuz etkilenmesine neden olabilir. Etken maddenin etkisinin azalması ise tedaviden beklenilen sonucun elde edilmemesi ile sonuçlanabilir. Bu durum tedavi süresinin uzamasına veya yeni ilaç kullanımına sebep verebilir. İlaç tedavisi sırasında bazı durumlarda tedavi ardından bile tüketilen besinlere dikkat edilmesi gerekebilir. Etkili bir tedavi için ilaç besin etkileşimine dikkat edilmelidir.

İlaç ve besin etkileşimi ilaçlardan kaynaklı oluşabilecek yan etkilerin artmasına da neden olabilir. İlacın etki gücünü arttırabilen besinler beraberinde gelen semptomların görülme sıklığını ve şiddetini de etkiler. 

Düzenli İlaç Kullanırken Beslenme Neden Önemlidir?

İlaçlar, bir sağlık probleminin tedavi edilmesi veya ilerlememesi için kullanılır. İlaç, göstermesi gereken etkiyi göstermemesi veya gereğinden fazla göstermesi halinde vücutta çeşitli sıkıntılara yol açabilir. Gereğinden fazla etkili olması, kalp, karaciğer, böbrek, bağırsak ve kimi zaman beyin sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir. Bundan dolayı, kullanılan ilacın önerilerine dikkat edilmelidir. Etkileşim riski taşıyan besinlerin tüketimi konusunda özenli davranılmalıdır. Aç karnına tüketilmesi gereken ilaçlar aç, toklar ise tok karnına alınmalıdır. İlaç tedavilerinde mevcut kiloyu korumak veya sağlıklı kilo değerlerinde olmak için sağlıklı bir diyet uygulamak tedaviden alınan verimi artırır. Bazı ilaçlar kişilerin mevcut kilosuna göre planlanır. Kişilerin zayıflaması halinde bu kilo değişikliğinden doktor haberdar edilmelidir.

Besinlerden gelen sağlık ile vücudun genel sağlığı desteklenebilir. Böylece tedavi başarısının artması sağlanır. 

İlaç Kullanırken Doğru Beslenmek İçin Ne Yapılmalıdır?

İlaç kullanırken sağlıklı beslenme alışkanlıkları benimsenmesi önerilir. Sağlıklı beslenme sayesinde tedavi süreci de desteklenebilir. İlaç prospektüsünü okumak ve ilaç kullanım talimatlarına uygun ilaç kullanmak son derece önemlidir. Bir ilacın tok karnına alınması önerisine dikkat edilmelidir. Tok karın ila ilaçların da sindirime dahil edilmesi sağlanır. Bu sayede etkilerini dava verimli şekilde gösterirler. Bazı ilaçlar kan şekeri düşürücü role sahip olabilir. Besinler ile alınması ani kan şekeri düşüşlerini önleyebilir.

Bazı ilaçlardan daha yüksek verimle yararlanılabilmesi için yanına çeşitli besinler eklenebilir. Örneğin, demir eksikliği olan kişilerde demir kullanımı sırasında C vitamini de kullanılabilir. C vitamini, demir emilimini artırarak ilaçlardan daha yüksek verim elde edilmesini sağlar. Ancak tam tersi bir durumda C vitamini seviyelerini artırmak isteyen kişiler demir kaynakları ile vitaminlerini aynı anda kullanmamalıdır.

İlaç kullanırken su tüketimine dikkat edilmelidir. İlaçlar karaciğer tarafından metabolize edilir ve kana karışırlar. Kan derişimini arttırabilir ve böbreklerdeki filtrasyonu etkileyebilirler. Böbrek fonksiyonlarının tam verimle çalışması ve böbreklerin yorulmaması adına ilaç kullanan kişilerin su tüketimine dikkat etmesi gerekir. Kanın asitlik değerini ve yoğunluğunu seyrelten su, kanın daha rahat süzülmesini sağlar. 

Uzak Durulması Gereken Besinler Nelerdir?

Kullanılan ilaca göre dikkat edilmesi gereken besinler değişkenlik gösterir. Ancak genel hatları ile dikkat edilmesi gereken başlıklar vardır. 

İlk dikkat edilmesi gereken besin greyfurt suyudur. Greyfurt içerisinde bulunan enzimler nedeni ile bazı ilaç maddeleri ile etkileşime girer. İlaçların etken maddesinin daha çok etki göstermesine veya gereğinden daha az etki etmesine neden olabilir. Bundan dolayı düzenli ilaç kullanan kişilerin greyfurt tüketiminden kaçınması önerilir.

İçerisinde statin bulunduran ilaçlar ile Greyfurt suyu etkileşime girebilir. Özellikle kolesterol ilaçları içerisinde statin bulundurur. Greyfurt suyu bu ilaçların bağırsakta parçalanmasını geciktirir ve kan seviyelerinin artmasına neden olabilir. Kas ağrıları, kramplar veya ileri derece durumlarda kas erimesi gibi yan etkilere sebebiyet verebilir.

Greyfurt suyunun bir diğer etkisi ise kalsiyum antagonisti türevindeki tansiyon ilaçları üzerindedir. Bu tür ilaçların etkisini artırabilir ip tansiyon düşüklüğüne sebebiyet verebilir. Kabızlık ve nabızda düşüş görülmesine neden olabilir. Östrojen içeren doğum kontrol ilaçlarının da etkisini arttırabilir. Bu durum ilaçların yan etkilerinin de artmasına neden olur.

Antidepresan, kalp ritim ve kanser ilaçları ile de etkileşime girebileceği bilinmelidir.

Kafein tüketimiyle de ilaç etkileşimi arasında bağlantı vardır. Kahve, çay, çikolata, kola ve enerji içecekleri içerisinde kafein bulunur. Soğuk algınlığı ilaçlarıyla beraber fazla kafein tüketimi sinirlilik, uykusuzluk ve kalp ritim bozukluğuna neden olabilir. Bazı nefes açıcı bronşit ilaçlarıyla etkileşime giren kafein ajitasyon yaratabilir.

Doğum kontrol hapları, kortizol içeren ilaçlar ve antibiyotikler kafeinin metabolize edilme süresini uzatabilir. Bu durum kan düzeyinde kafein artışına neden olarak çeşitli sağlık problemlerine sebebiyet verebilir.

Kalsiyum içeren besinlere de dikkat edilmesi gerekmektedir. Antibiyotikler, romatizma ilaçları ve kemik erimesi tedavisinde kullanılan ilaçlar ile kalsiyum içeren besinlerin tüketim süresi arasında zaman yaratılmalıdır. İlaç alımından 2 saat önce veya 6 saat sonra kalsiyum tüketimi sağlanmalıdır. Demir ilaçları ile kalsiyum etkileşime girerek, kalsiyum demirin emilimini önler.

Kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler K vitamininden zengin besinlere dikkat etmelidir. Yeşil çay ve maydanoz gibi besinler kan sulandırıcı etki göstererek kan sulandırıcı ilaç etkisini artırabilir. Bu durum ciddi tansiyon düşüklüklerine sebebiyet verebilir. 

Alkol ve ilaçlar etkileşime girebilir. İlaç tedavilerinde alkol alınmaması önerilir. Özellikle, antibiyotik tedavilerinde alkol alınımından uzak durulmalıdır. Alkol, antibiyotiğin etkinliğini azaltarak tedaviden beklenen sonucun elde edilememesine neden olabilir.