Eliminasyon Diyeti

Besinlere karşı vücutta reaksiyonlar gelişebilir. İnsanların besinlere karşı gösterdiği bu reaksiyonların altında ise besin intoleransı veya hassasiyeti yer alabilir. Besin içerisinde bulunan bileşenlere karşı kişinin intoleransı veya hassasiyeti olması, söz konusu olan bileşeni içeren besinlerin tüketilmesi halinde kişide çeşitli rahatsızlıklar yaratır.  Bu rahatsızlıklar arasında hazımsızlık, abdominal gaz veya dışkılıma düzeninde değişimler yaygın görünenlerdir. Bu semptomlara ek olarak farklı semptomlar da gelişebilir. Semptomların tedavisi veya kişilerin bu tür besinlere karşı intoleransının düşürülmesi için eliminasyon diyeti uygulanır. Eliminasyon diyeti yapanlar, belirli bir dönem ardından yaşadığı semptom sıklığının azaldığını ve zamanla kaybolduğunu gözlemleyebilir. 

Eliminasyon Diyeti Nedir?

Eliminasyon diyeti, belirli besin gruplarının dönemsel olarak günlük beslenmeden çıkarılmasıdır. Besin intoleransı, hassasiyeti veya alerjilerinde kişilerin semptomlarının azalması için uygulanır. Kişinin hangi besin gruplarını tüketmesi üzerine semptom gösterdiği tespit edilir. Ardından bu besinler günlük beslenmeden çıkarılır. Belirli bir dönem ardından kişide iyileşmeler olup olmadığı incelenir. İyileşme halinde vücudun değişimlere uyum sağlaması ve dinlenmesi için süre tanınır. Ardından kontroller halinde çıkarılan besinler günlük beslenmeye küçük porsiyonlarla tekrar eklenir. Eliminasyon beslenme sayesinde birçok gıda intoleransına bağlı gelişen semptom tedavi edilebilir veya kişinin hangi besine karşı duyarlı olduğu tespit edilir.

Dört- altı hafta arası boyunca uygulanan eliminasyon diyeti diyetisyen desteği ile profesyonel bir şekilde uygulanmalıdır.

Eliminasyon Diyeti Nasıl Yapılır?

Eliminasyon diyeti, kişilerde rahatsızlık uyandıran besinlerin tespit edilmesiyle başlar. İki aşamadan oluşur. İlk aşama elimine etme aşamasıdır. Gerekli gözlemler ardından şüphelenilen besinler 2-3 hafta arası boyunca günlük beslenmeden çıkarılır. Kişilerin iyileşme göstermesi halinde intoleransa sebep olan besin grubu veya etken madde tespit edilmiş olur. Etken maddenin tespitinde profesyonel bir destek alınması büyük rol oynar. 

Kişilerin kusma, ishal, kabız, mide bulantısı, karın ağrısı veya gaz gibi semptomları doğru eliminasyon diyeti uygulanan süre içerisinde azalır. Üç haftanın sonunda çıkarılan besinler küçük porsiyonlar halinde beslenmeye geri eklenir. Bu döneme yeniden tanıtma denir. Bu dönemde kişilerin bu besinlere karşı oluşan intolerasyonunun kırılması ve bu besinleri daha kolay tolere etmesi hedeflenir. Eliminasyon dönemi toplamda altı hafta süren bir diyet sürecidir. 

Eliminasyon Diyetini Kimler Yapabilir?

Yetişkin her kadın ve erkek eliminasyon diyeti uygulayabilir. Eliminasyon diyeti çocuklar için uygun değildir. İleri safhada alerjik reaksiyon gösteren bünyeler eliminasyon diyetini mutlaka bir diyetisyen kontrolünde uygulamalıdır. Kanser tedavisi gören kişiler için uygun bir diyet değildir. Yoğun ilaç kullanımı olan kişiler eliminasyon diyetine başlamadan önce doktoruna danışmalıdır. 

Eliminasyon Diyeti Ne Kadar Sürer?

Eliminasyon diyeti öncesinde hangi besin gruplarına karşı hassasiyet gösterildiği tespit edilmelidir. Besin veya besin gruplarının tespiti ardından eliminasyon diyeti sürecine geçilir. Dört veya altı hafta süren eliminasyon diyeti kısa süreli bir programdır. Elimine fazı 2 veya 3 hafta sürerken besinlerin yeniden tanıtılması kısmı da 2 veya 3 hafta sürmektedir. Kişilerin semptomlarının iyileşmesine bağlı olarak kişiler ufak değişimler ile eski beslenme düzenine geri dönebilir. 

Eliminasyon Diyetinde Yasak Olan Besin Grupları Nelerdir?

Eliminasyon beslenme protokolünde bazı besinlerin tüketimi yasaktır. Kişiler hangi besin grubunun semptomlarını tetiklediğinden şüpheleniyorsa o besin grupları günlük beslenmeden çıkarılmalıdır. Birden fazla grubun aynı anda çıkarılması hangi besinlere karşı hassasiyet gösterildiğinin bulunmasında daha etkilidir. Eliminasyon diyetinde yaygın olarak beslenmeden çıkarılan besinler aşağıdaki gibidir;

• Portakal ve greyfurt gibi turunçgiller
• Domates, biber, patlıcan, kırmızı biber 
• Kuruyemişler ve tohumlar
• Fasulye, mercimek, bezelye ve soya bazlı ürünler gibi tüm baklagiller
• Nişastalı yiyecekler: Buğday, arpa, mısır, kavuzlu buğday, çavdar, yulaf ve ekmekten 
• Glüten içeren diğer gıdalar
• İşlenmiş et, söğüş, sığır eti, tavuk, domuz eti, yumurta ve kabuklu deniz ürünleri
• Süt, peynir, yoğurt ve dondurma gibi süt ürünleri
• Tereyağı, margarin, hidrojene yağlar ve mayonez 
• Alkol,
• Kahve, siyah çay, soda ve diğer kafein kaynakları
• Hazır soslar özellikle hardal
• Yüksek fruktoz şuruplu tatlılar
• Çikolata

Eliminasyon Diyetinde Serbest Olan Besin Grupları Nelerdir?

Eliminasyon diyeti bir diğer adıyla fonksiyonel tıp eliminasyon diyeti, belirli besin gruplarının da rahatça tüketilebilmesinden oluşur. Bu besin grupları arasında aşağıdakiler yer alır.

• Narenciye hariç diğer meyveler
• Yasak listesinde yer alan sebzeler dışında tüm sebzeler
• Pirinç ve karabuğday 
• Hindi, kuzu eti, yabani av hayvanları ve somon gibi soğuk su balıkları 
• Bitkisel sütler
• Zeytinyağı, keten tohumu yağı ve hindistancevizi yağı
• Su ve bitki çayları
• Karabiber, taze otlar ve baharatlar (acı biber ve kırmızı biber hariç) 
• Elma sirkesi

Eliminasyon Diyetinin Yan Etkileri Var Mıdır?

Eliminasyon diyetinin herhangi bir yan etkisi yoktur. Ancak kişiler elimine ettiği gıdalardan yüksek miktarlarda tüketmesi halinde bu gıdaların beslenmeden çıkması kişinin kilo kaybetmesine neden olabilir. Özellikle, yüksek kalorili ve yağlı gıdaların elimine edilmesi halinde kişilerde yorgunluk ve halsizlik oluşabilir. Bu gibi durumların önüne geçilmesi için eliminasyon diyetinde çıkarılan gıdalar yerine enerji alımının düşmesini engelleyecek besin grupları eklenmelidir.

Eliminasyon Diyeti Kaç Kilo Verdirir?

Eliminasyon diyetini kilo verme süreci olarak uygulayan kişiler bulunur. Eliminasyon diyetinin amacı kilo verilmesi değildir. Ancak özellikle beyaz unlu, glutenli ve yüksek yağlı yiyeceklerin beslenmeden çıkarılması kişinin kilo vermesini sağlar. 4- 6 haftalık süreç içerisinde verilen kilo miktarı kişiden kişiye değişiklik gösterir. Çıkarılan besinler yerine yüksek porsiyonlarda eliminasyon diyetinde tüketilebilir besinler eklenmesi  kilo vermeyi önleyebilir. 

Eliminasyon Diyeti Yaparken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Eliminasyon diyeti yapılırken hangi besinlerin çıkması ardından ne tür değişimler olduğu not edilmelidir. Mide bulantısı, ishal, kabızlık veya yorgunluk hissi gibi semptomların iyileşmesi eliminasyon diyetinde doğru değişimler yapıldığını gösterir. 

Uzun süreli uygulamak için uygun değildir. Belirli besin gruplarının uzun süre boyunca hayattan çıkarılması besin yetersizliklerine neden olabilir.

Eliminasyon Diyeti Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Eliminasyon diyeti uygulayan kişilerde bazı rahatsızlıkların iyileştiği gözlemlenmiştir. Bu rahatsızlıklar arasında aşağıdakiler yer alır.

• Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu olan kişilerin semptomlarında azalmalar oluştuğu gözlemlenmiştir.
• Migren ataklarını azalttığı bildirilmiştir.
• İrrite bağırsak sendromu belirtilerini azalttığı ve semptomların iyileşmesini sağladığı görülmüştür.
• Besin alerjisine bağlı olarak gelişen Eozinofilik Özofajitin iyileşmesini destekler.
• Egzama, çatlamış cilt veya kızarık cilt problemlerinin iyileşmesini desteklediği bilinir.

Eliminasyon Diyeti Listesi Nasıl Hazırlanır?

Eliminasyon diyetinde kişinin günlük alması gereken kalori miktarı belirlenir. Klasik diyet listelerine benzer şekilde öğün planlaması yapılır. Tek fark eliminasyon edilmesi gereken besinlerin diyet listesinde yer almamasıdır. Kişilerin alması gereken besin ve enerji, tüketebildiği besin grupları ile sağlanır. Kişinin günlük beslenme alışkanlıklarına göre öğün planlaması yapılarak eliminasyon diyeti uygulanır.

Eliminasyon Diyeti Faydaları Nelerdir?

Eliminasyon diyetinin çeşitli faydaları bulunur. Kişilerin besin intoleransına bağlı gösterdiği semptomların oluşmasının önüne geçer. Mevcutta gösterilen kronikleşmiş bir semptom olması halinde bu semptomların görülme sıklığını azaltır. 

Alerjik reaksiyonlara bağlı oluşan cilt rahatsızlıklarının iyileşmesini destekler. Özellikle egzaması olan kişilerde gözle görülür değişimler yaratır. 

Kişilerin bağırsak sağlığının iyileşip gelişmesini sağlar. Bu sayede kişilerin bağırsak çalışmaları düzenli ve sağlıklı hale gelir.