Epilepsi Nedir? Epilepsi Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi, halk arasında “Sara hastalığı” olarak adlandırılan, vücutta enfeksiyon gelişimi, kafa travması veya yoğun stres gibi çeşitli faktörler nedeniyle tetiklenebilen bir hastalıktır. Yaşam kalitesini ciddi ölçüde etkileyen bu hastalık bazı kişilerde yaşamları boyunca sadece bir kez gelişebilir. Böyle bir durumun gelişmesi kişilerin sara hastası olduğu anlamını taşımaz. Ancak herhangi bir nöbet geçirilmesi ihmal edilmemesi gereken bir durumdur ve temelinde yatan nedenler araştırılmalıdır.

Epilepsi Nedir?

Epilepsi, beyin hücrelerinde anormal elektriksel aktivitelerin gelişmesi sonucu kişilerde ani kasılmalar, bilinç veya şuur kaybı, kontrolsüz sallantı veya tek bir noktaya odaklanarak sabit kalma gibi hareketlere neden olan bir hastalıktır. Nörolojik bir bozukluk olan epilepsi, tekrarlayan nöbetlerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Epileptik nöbet olarak adlandırılan krizler beyin hücrelerinde yoğun miktarda elektriksel aktivite gelişmesi sonucunda açığa çıkar.

Epilepsi; genetik faktörler, beyin yaralanmaları, enfeksiyonlar, beyin tümörleri gibi çeşitli nedenlerin sonucunda gelişebilir. Şuur kaybetme veya sarsıntı geçirilmesi halinde kişiler bilincini anlık olarak kaybedeceğinden biçimsiz düşmeler veya araç kullanma gibi ciddi faaliyetler sırasında hastayı hata yapmaya sürükleyebilecek belirtiler geliştirebilir ve hastalığı yaşamsal bir boyuta taşıyabilir. Epilepsi tedavisi üzerine yapılan araştırmalar günümüzde devam etmektedir. Güncel verilerle uygulanan tedaviler ise semptomların kontrol altına alınması veya hafifletilmesine yöneliktir.

Epilepsi Nöbetlerinin Sebepleri Nelerdir?

Epilepsi her yaş aralığında gelişebilir ve çeşitli faktörlerden etkilenebilir. Genetik ve çevresel faktörlerin etkileşimin sonucu açığa çıkan bu durum aşağıdaki nedenler doğrultusunda gelişebilir:

• Aile geçmişinde epilepsi bulunması (genetik faktörler)
• Beyin enfeksiyonları
• Kafa travması
• Doğum sırasında bebeğin oksijen eksikliği gibi prenatal ve doğumla ilgili faktörler ile karşılaşması
• Metabolik bozukluklar
• Parkinson veya Alzheimer gibi nörolojik hastalıklar
• Kimyasal maddelere maruziyet

Birçok epilepsi vakası belirgin bir nedenle ilişkilendirilemez. Bu tür epilepsi atakları idiyopatik epilepsi olarak adlandırılır.

Epilepsi Nöbetlerinin Ortaya Çıktığı Türler Nelerdir?

Epilepsi nöbetleri farklı türlerde ortaya çıkabilir. Basit parsiyel nöbet, jeneralize nöbet ve kompleks parsiyel nöbet epilepsi türleri arasında yer alır. Bir hastanın epilepsi atakları geçirmesi halinde gelişen atakların hangi tür epilepsiye ait olduğunun bilinmesi oldukça önemlidir. Böylece hasta için ideal tedavi planlaması yapılabilir. Epilepsi türleri beyinde aşırı elektriksel aktivite gelişen bölgeye göre belirlenir. Epilepsi türlerinin açıklamaları şu şekildedir:

• Basit parsiyel nöbet: Yoğun elektriksel aktivite beynin küçük bir alanını etkiler. Bu etkileşim sonucu kısmi bir nöbet açığa çıkar. Farkındalığı etkilemeyen bu nöbetler basit kısmi nöbet olarak adlandırılır. Parsiyel nöbetler vücudun kaslarını, duyuları, otonom işlevleri, duygu ve düşünceleri etkileyebilir.
• Jeneralize nöbet: Jeneralize nöbetler aynı anda beynin tüm alanlarında yoğun miktarda elektriksel aktivite gelişmesi sonucu açığa çıkar. Sık rastlanan epilepsi türlerinden biri olan jeneralize nöbet, kişilerin kaskatı kesilmesine ve olduğu yere düşmesine neden olur. Bu hareketler ile vücutta kasılıp gevşemeler ve çırpınanlar gelişebilir. Halk arasında jeneralize nöbetler “Sara nöbeti” olarak adlandırılır.
• Kompleks parsiyel nöbet: Kompleks nöbetler geçirilmesi halinde ise bu durumdan bilinç etkilenir ve kişilerde bilinç bozukluğu gözlemlenir. Beynin bir lobunda açığa çıkan nöbet genellikle kafa travmaları, beyin tümörü veya inme gibi sağlık geçmişi olan kişilerde görülür. En yaygın görülen nöbet türü olan kompleks parsiyel nöbet, kişilerin nöbet sırasında çevrelerine tepki verememesine ve tek bir noktaya odaklanmasına neden olur. Bu semptomlarla birlikte otomazitma olarak adlandırılan aniden ağlama, gülme veya inilti çıkarma gibi hareketler de gelişebilir.

Epilepsinin Yaygın Görüldüğü Yaş Aralıkları Nelerdir?

Epilepsi, yaşla ilişkili bir durum değildir ve her yaş grubunda görülebilir. Ancak, belirli yaş aralıklarında daha fazla görüldüğü ve bu yaş gruplarında nöbetlere daha fazla duyarlılık olduğu gözlemlenmiştir. Epilepsi vakaları genellikle çocukluk döneminde başlar. Geçirilen nöbetler çocukların büyüme ve gelişmelerini etkileyebilir. Doğuştan gelen genetik faktörler, doğum sırasında oksijen eksikliği veya çeşitli nedenler sonucunda çocukluk döneminde epilepsi gelişebilir. Ergenlik ve genç yetişkinlik dönemlerinde de epilepsi vakalarıyla karşılaşılabilir.

Bazı nörolojik durumların ve değişikliklerin şiddeti orta yaş ve ileri yaşla beraber artabilir. Beyinde lezyon veya tümör gelişimi yaşlılık döneminde epilepsi ile karşılaşılmasına neden olabilir.

Epilepsi Nöbetlerinin Belirtileri Nelerdir?

Epilepsi, sallanma, titreme, şuur kaybetme veya donup kalma gibi belirtilerin yaşandığı nöbetler ile karakterize olmuş bir hastalıktır. Bu belirtiler hastalığın en sık karşılaşılan semptomları arasında yer alır. Bir nöbet anında bu belirtilere ek olarak aşağıdaki semptomlar ile de karşılaşılabilir.

• Kol ve bacaklarda karıncalanma hissi
• Ani ve hızlı bir şekilde göz kırpma
• Başta ritmik olarak sallanmaların gelişmesi
• Aniden yere yığılma
• Bilinç kaybı
• Dili ısırma ve diş kenetlenmesi
• Ağızdan köpük gelmesi
• Çevreye karşı duyarsızlık ve tepki verememe
• El ovuşturmak veya dudak şapırdatma gibi hareketler
• Kontrol edilemeyen titremeler veya sarsılmalar

Epilepsi Teşhisi Nasıl Konulur?

Epilepsi belirtileriyle bir sağlık kuruluşuna başvuran kişiler öncelikle klinik muayene altına alınır. Teknik olarak bilinen tıbbi bir durumun olmaması halinde veya ikiden daha fazla nöbet geçirilmesi durumunda hastaya epilepsi tanısını koymaya yönelik tetkikler uygulanır. Gerçekleştirilen fiziki muayenede doktor hastanın geçmişine ve mevcut sağlık durumuna yönelik sorular yöneltir. Ardından kan tahlilleri ile epilepsi nöbetinin temelinde yatan ana neden tespit edilebilir. Kan tahlilleri ile nöbete neden olabilecek enfeksiyon belirtileri veya diğer tıbbi problemler keşfedilebilir.

Laboratuvar tetkiklerinin haricinde görüntüleme tekniklerine de başvurulur. MR ve bilgisayarlı tomografi taraması ile beyin yapısı detaylı bir şekilde incelenebilir. Beyinde gelişen enfeksiyon, lezyon veya tümör bu tür taramalar ile keşfedilebilir.

Epilepsi teşhisinde en sık başvurulan yöntem ise EEG testidir. Yapılacak olan değerlendirmeler ardından hastaya epilepsi teşhisi konulabilir.

EEG (Elektroensefalografi) Testi Nedir?

EEG testi, beyindeki elektriksel aktiviteyi kontrol etme ve olası bir sorunu tespit etme üzerine kullanılan bir yöntemdir. EEG, beyin hücrelerinin elektriksel aktivitesini yakalamak için kafa derisine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla beyin tarafından üretilen elektrik sinyallerini kaydeder. Bu test, nörolojik hastalıkların teşhisinde, nöbetlerin nedenlerinin belirlenmesinde ve beyin aktivitesinin incelenmesinde önemli bir rol oynar. 20 ila 60 dakika arasında alınan kayıtlar ile beyin aktivitesi detaylı bir şekilde değerlendirilebilir.

Epilepsi Tedavisinde Kullanılan Yöntemler Nelerdir?

Epilepsi tedavileri ilaç ve cerrahi müdahaleler çevresinde şekillenir. Nöbetleri durdurmak veya şiddetini hafifletmek adına hastalara çeşitli ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçların düzenli ve önerilen dozda kullanılması son derece önemlidir. Doğru ilaç kullanımı ile nöbetler çoğu zaman durdurulabilir. İlaç tedavisinde antiepileptik ilaçlara yer verilir. İlaç tedavisi bazı hastalar için ömür boyu sürecek bir tedavi olurken çocukluk döneminde epilepsi geçirmeye başlayan kişiler yirmili yaşlarında ilaç kullanımına gereksinim duymayabilir.

Beyinde lezyon veya tümör gelişmesi sonucu epilepsi nöbetleri geçirilen vakalarda ise cerrahi müdahaleler ile bu yapıların vücuttan uzaklaştırılması sağlanır.

Epilepsinin Günlük Yaşama Etkileri Nelerdir?

Epilepsi, kişinin günlük yaşamını çeşitli şekillerde etkileyebilen bir nörolojik hastalıktır. Epilepsiye sahip kişilerin hastalıktan etkilenme şekli farklılık gösterebilir ve etkilerin sarsıcılığı nöbetlerin sıklığına, cinsine ve şiddetine bağlı olarak değişebilir.

Epilepsi hastaları için sürücülük ve ulaşım zorlu bir başlıktır. Nöbetlerin sık ve kontrolsüz olduğu durumlarda sürücülük yapmak güvenli olmayabilir. Bazı ülkeler epilepsi hastalarına sürücülük kısıtlamaları getirir.

Epilepsi kişinin iş ve eğitim hayatını da etkileyebilir. İş yerinde veya okulda gelişen nöbetler hastaya odaklanma sorunları yaşatabilir ve çalışma performansını etkileyebilir. Şuur kaybetme gibi bir semptom gelişmesi bireyde özgüven problemleri açığa çıkarabilir.

Epilepsi kişinin sosyal yaşamını da etkileyebilen bir hastalıktır. Bazı insanlar toplumsal dışlanma veya ayrımcılık yaşayabilirler. Buna ek olarak nöbetler kaygı ve depresyon gibi duygusal sorunları tetikleyebilir.

Epilepsiye sahip kişiler, günlük yaşamlarını nöbetlerin kontrol altında tutulması için planlamak zorunda kalabilirler. Düzenli ilaç alımı, yeterli uyku, stresten kaçınma ve sağlıklı yaşam tarzı alışkanlıkları bu planlamanın bir parçası olabilir.