Folik Asit

Folik asit B9 vitaminin sentetik formudur. Folat ile karıştırılan folik asit B9 vitamininin farklı bir türüdür. Folik asidin bitkilerde bulunan doğal formu folattır. Folat, folium kelimesinden gelerek yeşil yaprak anlamını taşıyan Latince bir kelimedir. Bu durum yeşil yapraklı sebzelerin folattan zengin olduğunu gösteren bir ipucudur. Vücudun birçok farklı reaksiyon için günlük ihtiyaç duyduğu folik asit miktarı vardır. Hamilelik veya ergenlik dönemi gibi özel dönemlerde günlük ihtiyaç duyulan folik asit miktarı artabilir. Folik asit, folat formu ile besinlerden alınabilirken, folik asit eksikliği görülmesi durumunda veya hamilelik gibi özel dönemlere girilmesi halinde kişilerin folik asit takviyesi kullanması gerekebilir. Folik asit vücudun temel ihtiyaç duyduğu vitaminlerden biri olarak kan üretiminden DNA ve RNA kopyalanmasına kadar birçok farklı önemli role sahiptir. Bundan dolayı günlük ihtiyaç duyulan folik asit miktarı mutlaka karşılanmalıdır.

Folik Asit Nedir?

Folik asit B9 vitamininin 2 türünden biridir. B9 vitamininin sentetik formu olan folik asit, gıdalara takviye olarak veya direkt olarak preparat şeklinde kullanılabilir. Vücutta DNA ve RNA sentezinden kan üretimine kadar birçok farklı önemli rolü bulunur. Yetişkinlik döneminde olduğu kadar çocukluk döneminde de büyük bir role sahip olan folik asit, eksikliği görülmesi halinde “makrositik megaloblastik anemi” olarak bilinen ciddi bir hastalığa sebebiyet verebilir. Bundan dolayı günlük alınması gereken folik aside son derece dikkat edilmeli besin yoluyla günlük ihtiyaç duyulan folat alımı sağlanmalıdır. Eksiklik gelişmesi veya gebeliğe hazırlık sürecinde ise mutlaka folik asit takviyesi kullanılmalıdır.

Folik Asit Ne İşe Yarar?

Folik asit, vücut için hayati birçok fonksiyonda görev alır. Bunlardan biri aminoasitler üzerindeki etkisidir. Aminoasitler protein yapı taşıdır. Folik asit aminoasitlerin birbirine dönüşmesini sağlar. Bununla birlikte DNA yapısında bulunan nükleik asitlerin yapımında görev alır. Kan hücrelerinin üretiminde ve çoğalmasında da etkilidir.

Vücut fonksiyonlarının devamlılığı için önemli bir vitamin olan folik asit hücre bölünmesini destekler. Özellikle hamilelik döneminde folik asit alımı son derece önemlidir. Aksi takdirde bebeğin gelişiminde ve anne sağlığında ciddi sağlık problemleri açığa çıkabilir

Folik Asit Nelerde Bulunur?

Folik asidin doğal formu folattır. Folat birçok besin kaynağında bulunabilir. Folik asit miktarının yeteri kadar alınabilmesi veya folik asit eksikliği tedavisinin desteklenmesi için bu besinlere günlük beslenmede yer verilmelidir. Folat içeriğiyle zengin besinler aşağıdaki gibidir.

• Kuru fasulye
• Kuşkonmaz
• Domates suyu
• Maydanoz
• Baklagiller
• Brokoli ve Brüksel lahanası
• Avokado, muz, turunçgiller gibi meyveler
• Ciğer
• Yumurta
• Ispanak
• Kereviz
• Nane ve kişniş
• Buğday

Folik Asit Nasıl Kullanılır?

Folik asit bitkisel yolla alınabileceği gibi bazı durumlarda doktorunuzun reçete edeceği vitamin takviyeleri veya ilaçlarla alınabilir. Vücutta yeteri kadar folik asit bulunmalıdır. Bundan dolayı folik asit eksikliğini önlemek veya eksikliğini tedavi etmek için gerekli durumlarda ilaç tedavisi uygulanabilir. Folik asit ilaçları oral yolla alınır. Doktorunuzun önereceği süre boyunca kullanılması gerekir. Folik asit takviyeleri genellikle 2 veya 3 aylık periyot şeklinde kullanılır. 

Folik Asit Ne Zaman Kullanılır?

Folik asit yaşamın her döneminde önemli rollere sahip olan bir vitamindir. Ancak eksikliği görülmesi halinin yanı sıra bazı durumlarda da folik asit takviyesi kullanılması gerekebilir. Bu durumlardan biri hamilelik dönemidir. Hamile kalmayı planlayan kişilerin planlama yapmaya başladığı dönemden itibaren folik asit kullanması önerilir. Gebelik öncesinde ve ilk trimesterde günde 400 mcg kader folik asit alımı gereklidir. Bazı durumlarda bu miktar değişkenlik gösterebilir. 

Takviye alım sıklığı ve miktarı ise doktor tarafından planlanır. Folik asit genellikle sabah ve akşam saatlerinde alınabilir. 

Folik Asit Kimlere Verilir?

Folik asit, folik asit eksikliği görülen her yaştaki bireye verilebilen bir vitamindir. Suda çözünen bir vitamin çeşidi olduğundan fazlası vücuttan idrar yoluyla atılır. Bundan dolayı folik asit kullanımı genellikle sağlıklı olarak kabul edilir. Hamilelik döneminde veya hamilelik dönemine hazırlanan kadınlara mutlaka tavsiye edilen bir vitamin takviyesidir. DNA ve RNA sentezinde görev aldığından baba olmayı düşünen erkeklerin de kullanması önerilir. 

Folat eksikliği anemisinde veya folik asit eksikliğine sebep olabilecek hastalık durumunda da folik asit takviyesi kullanılmalıdır. Bariyatrik cerrahi geçiren veya bağırsak emilim problemi olan kişilerinde folik asit eksikliği gelişimini önlemek üzere takviye alması gerekir. 

Folik Asit Eksikliği Neden Olur?

B vitaminleri suda çözünen ve vücuttan atılan vitamin çeşitleridir. Bu durumdan etkilenen folik asit suda çözülmesi ile vücuttan atılır. Yağ dokularında depolanmamasından kaynaklı olarak yeteri miktarda folik asidi alınmaması halinde eksiklik açığa çıkabilir. Sadece birkaç haftalık bir folik asitten eksik beslenme ile folik asit eksikliği görülebilir.

Beslenmenin yanı sıra folik asit eksikliğine sebep olabilecek farklı durumlar da söz konusudur. Örneğin çölyak veya kısa bağırsak sendromu gibi sindirim sistemi hastalıklarına bağlı olarak folik asit yeteri kadar emilemeyebilir. Bariyatrik cerrahi yöntemlerinden biri olan gastrik bypass ameliyatı sonucunda da folik asit eksikliği görülme oranı oldukça yüksektir.

Mide asidinin yetersiz kaldığı durumlarda, kronik alkolizm sorunu bulunan kişilerde, hemolitik anemilerde, diyaliz hastalarında, fenitoin, metotreksat gibi ilaç kullanan kişilerde folik asit eksikliği gelişebilir.

Gebelik dönemi gibi günlük alınması gereken folik asit miktarında artış görülen dönemlerde de folik asit eksikliği meydana gelebilir.

Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Folik asit eksikliği belirtileri eksiklik miktarına göre çeşitlilik gösterebilir. Folik asit eksikliğinin uzun vadedeki en büyük belirtisi anemidir. Gebelik döneminde folik asit eksikliği görülmesi halinde ise bebeğin anomalili bir şekilde doğması görülebilir. Bu tür ağır senaryoların haricinde folik asit günlük yaşamı olumsuz yönde etkileyebilecek çeşitli semptomlar ile de eksikliğini gösterebilir. Folik asit eksikliğine bağlı gelişen belirtiler aşağıdaki gibidir.

• Yorgunluk 
• Dilde şişme
• Büyüme problemleri
• Ağızda gelişen yaralar

Folik asit eksikliğine bağlı kişilerde anemi gelişmesi durumunda ise bu durumda da çeşitli belirtiler gözlemlenebilir. Folat eksikliği anemisinde belirtiler şu şekildedir.

• Yorgunluk
• Aşırı uyku hali
• Cilt renginde solma
• Nefes darlığı
• Zayıflama
• Sinirlilik

Folik Asit Eksikliğinde Sık Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Folik asit eksikliğine bağlı en sık görülen hastalıklardan biri anemidir. Folik asit kan hücrelerinin yapımında görev alan bir vitamin olduğundan eksikliği halinde kan hücresi üretimi sekteye uğrayabilir. Bu durum beraberinde anemi ile sonuçlanır. Hamilelik döneminde meydana gelen eksikliklerinde ise bebeğin anomalili doğumu gerçekleşebilir. Bebeklerde spina bifida ve anensefali gibi nöral tüp düzensizlikleri görülebilir.