Gut Hastalığı ve Beslenme

Yeme ve içme alışkanlıkları ile açığa çıkan gut hastalığı toplumda yaygın görülen hastalıklardan biridir. Gut hastalığı, belirli besin gruplarının fazla tüketilmesi veya dengesiz beslenmeye bağlı olarak açığa çıkabilen bir hastalıktır. Gut hastalığı genellikle yeme alışkanlıklarına bağlı olarak açığa çıksa da bazı metabolizma hastalıklarına bağlı olarak da oluşabilir. Genetik faktörlerin de gut hastalığına sebebiyet verdiği bilinmektedir. Genellikle erkeklerde gut hastalığı daha sık görülür. Gut hastalığından şüphelenilmesi halinde hastalığın görüldüğü dokuda kalıcı hasarların oluşmaması için derhal tedavi planlaması yapılması gerekir. Gut hastalığı, ciddiye alınması gereken ve tekrarlanmasının önüne geçilmesi gereken bir hastalıktır.

Gut Hastalığı Nedir?

Gut hastalığı, besinlerin metabolize edilmesi ardından oluşan ürik asidin vücuttan atılamayıp vücutta birikmesine bağlı oluşan bir metabolik hastalıktır. Yoğun miktarda protein tüketilmesi ardından vücutta ürik asit birikmesi gözlemlenebilir. Sağlıklı bir bünye kanda biriken ürik asidi vücuttan atarak ürik asit seviyesini dengeli bir şekilde tutar. Ancak bazı durumlarda ürik asit yeteri kadar atılamaz ve bu durum eklemlerde ve yumuşak dokularda ürik asit kristallerinin birikmesine neden olur. kristal birikmesi ise gut hastalığını açığa çıkarır.

Ürik asit kanda çözünebilen ve böbrekler yolu ile vücuttan uzaklaştırılabilen bir bileşendir. Ancak metabolizmada açığa çıkan çeşitli sorunlara bağlı olarak ürik asidin vücuttan atılması zorlaşabilir. Bundan dolayı gut hastalığı sadece yoğun miktarda protein tüketilmesiyle ilişkili olmayabilir. Kişiye gut teşhisi konulması ardından detaylı inceleme yapılarak hastalığın temel nedeni tespit edilmelidir. Tanı ve teşhis ardından doğru tedavi planlaması ile kandaki ürik asit seviyeleri sağlıklı değerler arasında tutulmalıdır.

Gut Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Gut hastalığı romatizma hastalıklarına benzer belirtiler gösterir. Sabaha karşı veya gece yarısı eklemlerde şişme veya eklemlerde ağrı hissedilmesi en yaygın semptomlarındandır. Bundan dolayı sabah veya gece bu belirtileri gösteren kişiler genellikle gut hastalığını romatizma hastalığı ile karıştırabilir. Ancak metabolizmada yaşanılan aksaklıklara bağlı gelişen gut bir romatizma hastalığı değil metabolik bir hastalıktır. Gut hastalığının oluşum nedeninin boşaltım sistemi veya böbreklerle ilgili bir sorun olması halinde belirtiler farklılaşabilir. Karın ağrısı, bel bölgesinde ağrı, idrarda taş veya kanama görülmesi de gut hastalığı belirtilerinden olabilir.

Gut Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Gut hastalığı genellikle fazla protein tüketimine bağlı gelişen bir hastalıktır. Bu durum halk arasında gut hastalığına “zengin hastalığı” denilmesine neden olur. Ancak tek neden fazla protein tüketimi olmayabilir. Genetik faktörler, böbrek fonksiyonlarını etkileyen metabolik hastalıklar veya boşaltım sisteminde gerçekleşen problemler de gut hastalığına neden olabilir.

Gut Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Gut hastalığı teşhis edilmesi ardından derhal tedavi edilmesi gereken hastalıklardan biridir. Tekrarlayabilen bir hastalık olduğundan tekrarlamasının önüne geçmek üzere tedaviler sağlanmalıdır. Aksi takdirde eklemlerde kalıcı hasarlar oluşabilir. Bu tür olumsuz durumların önüne geçebilmek adına gut hastalığı belirtisi gösterilmesi halinde mutlaka doktora danışılmalıdır.

Gut hastalığı tedavisi kişinin sağlık durumuna göre ve hastalığın temelinde yatan ana nedene göre şekillenir. Ağrılı bir dönemde tedaviye başlanılması halinde genellikle antienflamatuvar bir diğer adıyla iltihap önleyici ilaçlar kullanılır. Ağrı veya şişlik gözlemlenen uzvun yorulmaması ve hastanın istirahat etmesi gerekir. Gut hastalığı böbreklere bağlı oluşmuş ise böbrek hastalıkları oluşumunu önlemek üzere daha kapsamlı ilaç tedavileri uygulanmalıdır. Gut hastalığının temelinde fazla miktarda protein ile beslenilmesi yatıyorsa kişiler gut hastalığına uygun bir şekilde beslenmelidir.

Gut Hastalığında Beslenme Neden Önemlidir?

Toplumda gut hastalığının oluşmasının en büyük nedenlerinden biri kişilerin ihtiyaç duyduğundan fazla protein ile beslenmesidir. Proteinin vücutta metabolize edilmesi ardından ürik asit açığa çıkar. Ürik asit kanda çözünebilen bir bileşik olup belirli bir miktarın vücuttan atılması gerekir. Yoğun miktarda protein tüketilmesi ile ürik asidin vücuttan atılma oranı arasında dengesizlikler oluşabilir. Kanda yoğunluğu artan ürik asit gut hastalığına sebebiyet verebilir.

Gut hastalarının gut diyeti ile beslenmesi gerekir. Gut diyeti pürin içeriği düşük gıdalar ile beslenmesini hedefleyen bir diyet şeklidir. Gut hastalığı direkt olarak ürik asit ile ilişkilendirilirken asıl dikkat edilmesi gereken öğe pürinlerdir. Pürinler protein yapısında bulunan moleküllerdir. Vücutta proteinin parçalanması ile başlangıçta pürinler açığa çıkar. Pürinlerin metabolizma edilmesi ile ürik asit meydana gelir. Gut diyeti bu bilgi ışığında düzenlenmiş bir diyettir. Gut hastalığında doğru bir şekilde beslenmeyle hastalığın ilerlemesi veya tekrarlaması önlenebilir. Özellikle pirinç tüketimine bağlı gut hastalığının görülmüş olması halinde beslenmeye dikkat edilmemesi ciddi sağlık sorunları oluşmasına neden olabilir.

Gut Diyeti Nedir?

Gut diyeti, pürin tüketimini kısıtlayan bununla birlikte belirli besin gruplarının tüketiminden kaçınan bir diyet şeklidir. Kırmızı et, sakatat, deniz ürünleri gibi besinlerin tüketimini sınırlandırır. Taze sebze ve meyve tüketimini ön plana çıkararak karbonhidrat kaynağı olarak tahıllar ve pirinci vurgular. Sağlıklı yağ kaynaklarını günlük beslenmede yer verilmesini destekler. Zeytinyağı ve fındık yağı gibi bitkisel yağlar gut hastaları için önerilen yağlardır.

Kiraz, çilek, yaban mersini, kabak, salatalık gibi su içeriği yüksek olan sebze ve meyvelerin ürik asit dengesinin sağlanması üzerine günlük beslenmeye eklenmesi önerilir. 

Gut Diyeti Nasıl Yapılır?

Gut diyeti belirli bir kalori kısıtlaması getirmeyen ancak kişinin ihtiyaç duyduğu kadar beslenmeyi vurgulayan bir diyet şeklidir. Yaş, kilo, cinsiyet ve boya göre kişilerin günlük alması gereken kalori miktarı değişkenlik gösterir. Bu kalori miktarları kapsamında gut diyeti uygulanabilir. Besin çeşitliliğine yer verilmesini ön plana çıkaran gut diyeti, salam sosis sucuk gibi işlenmiş etleri, kırmızı eti, yumurtayı, kabuklu deniz ürünlerini, kaz ve ördek gibi hayvan etlerinin tüketiminden kaçırılmasını gerektirir.

Gün içerisinde 2 avuçtan daha fazla et tüketiminin yasaklandığı gut diyetinde et tüketilirken yanında süt ürünleri tüketimi de ön plana çıkar. Süt ürünleri ürik asidin dengelenmesini destekler.

Ürik asit baklagillerde de yüksek miktarda bulunan bir bileşiktir. Kuru fasulye, mercimek ve nohut gibi yiyecekler günde 6 veya 7 yemek kaşığından daha fazla tüketilmemelidir. Ispanak, karnabahar, bezelye, mantar ve kuşkonmaz gibi sebzeler de kısıtlı miktarlarda tüketilmelidir. Ispanak ve karnabahar için önerilen porsiyon 8 yemek kaşığı olurken diğerleri için ise günlük porsiyon 2 yemek kaşığı olacak şekildedir.

Farklı bir durum olmadığı müddetçe gut hastalığı olan kişiler tam buğday, çavdar ekmeği gibi esmer gıdalardan uzak durmalıdır. Su tüketimine özen göstermeli özellikle yemekler ardından su içmelidir. Tam yağlı ve karbonhidratlı yiyecekler de dikkat edilmesi gereken yiyeceklerdir. Tam yağlı yoğurt, süt ve karbonatlı yiyecek tüketiminden uzak durulmalıdır.

Gut Diyeti Kimler İçin Uygundur?

Gut diyeti pürinden kısıtlı beslenmesi gereken kişiler için uygun olan bir diyettir. Protein kaynaklarının kısıtlanması bazı kişilerde protein yetersizliğine sebebiyet verebilir. Bundan dolayı özellikle ergenlik veya hamilelik döneminde önerilmeyen bir diyettir. Belirli besin gruplarını sınırlayan bir diyet şekli olduğundan zayıflama diyeti olarak düşünülmemelidir. Bu amaçla yapmak isteyen kişiler bu diyet planını yeteri kadar sürdürememektedir.

Gut diyeti ne zaman yapılır?

Kanda ürik asit miktarının artmasıyla bu dengenin yeniden sağlanabilmesi için gut diyeti uygulanabilir. Gut hastalarına kesinlikle önerilen bu diyet şekli gut hastalığı oluşum riski taşıyan kişiler için de önerilen bir beslenme şeklidir. Önlem amaçlı uygulanması halinde çeşitli besinler yetersizliklerine sebep vermemesi için diyetin diyetisyen kontrolünde planlanması önerilir.

Gut Diyeti Hangi Hastalıklar İçin Önerilir?

Gut diyeti adından da anlaşılacağı üzere gut hastaları için önerilen bir diyet şeklidir. Ürik asit değeri yüksek olan kişiler için dengeyi sağlaması üzerine önerilen beslenme planlarından da olabilir. Gut diyeti herhangi bir uzmandan bilgi almadan uygulanmamalı ve doktor veya diyetisyen kontrolünde uygulanmalıdır.