Hazımsızlık (Dispepsi) Nedir?

Hazımsızlık (Dispepsi) Nedir?

Hazımsızlık, diğer adıyla dispepsi, üst karın bölgesindeki ağrı ve rahatsızlık şikayetlerine verilen isimdir, bilinenin aksine bir hastalık adı değildir. Genellikle yemek yerken oluşan şişkinlik, doygunluk hissi ve karın ağrısı ile kendini gösterir. Bunların yanı sıra mide bulantısı ve kusma, geğirme gibi semptomlarda ortaya çıkabilir. Hazımsızlık çok yaygın bir şikayettir ve herkes farklı şekilde de olsa bu durumu yaşar. Kimi kişilerde ara ara kendini gösterirken, kimi kişilerde her gün hatta her öğünde kişiyi rahatsız edebilir.

Hazımsızlık şikayeti olan kişilerde genellikle az yemek yenilse bile aşırı yemek yemiş gibi rahatsızlık hissedilir. Dispepsi, diğer sindirim hastalıklarının belirtisi olabilir, bu sebeple sık sık devam etmesi durumunda sağlık kuruluşlarına başvurmak gereklidir.

Hazımsızlık (Dispepsi) Neden Olur?

Dispepsi çoğu zaman beslenme yanlışları veya aşırı beslenme sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Ancak bazı durumlarda başka sindirim sorunları sebebiyle de ortaya çıkabilir. Hazımsızlığa neden olan beslenme yanlışları şunlardır:

• Hızlı yemek yeme: Besinleri iyice çiğnemeden yutmak besinlerin midede çürümesine neden olur ve bu da hazımsızlığa yol açar.
• Yemeğin yanında su içmek veya sıvı tüketmek: Yemek sırasında sıvı tüketmek midenin genişlemesine ve midede bulunan sindirime yardımcı sıvıların etkisinin azalmasına neden olur.
• Gereğinden fazla yemek: Yemek porsiyonlarının büyümesi midede sindirim enzimlerinin artmasına neden olur ve buna bağlı olarak midede şişkinlik ve hazımsızlık oluşur.
• Ana öğün saatlerinin birbirine yakın olması: 4-6 saat aralığından daha kısa sürede ve fazla miktarda yemek hazımsızlığa neden olur.
• Ara öğün yapmak: Ara öğünlerde tüketilen besinler küçük porsiyonlu atıştırmalıklardır ve bu öğünlerin saatleri ana öğünler ile orantılı olarak ayarlanmaz ise hazımsızlığa yol açabilir.
• Öfke durumunda yemek yeme: Olumsuz duygu durumları sırasında yenilen yemek hazımsızlığa neden olabilir.
• Bağırsak mantarlarının olması: Bağırsak florasındaki bozukluklar sebebiyle sindirim zorlaşır. Dispepsi şikayeti olan hastalarda bağırsak mantarı olabilir.
• Uykusuzluk: Kişi yeteri kadar uyumuyorsa ghrelin hormonu daha fazla salgılanır ve bu hormon kişide daha fazla yemek yeme isteğine dolayısıyla da hazımsızlık şikayetlerinin artmasına neden olabilir.
• Aşırı baharat kullanımı: Pul biber, sirke, karabiber gibi baharatların aşırı tüketilmesi hazımsızlığa neden olabilir.
• Kızartmalar: Yağda kızartılmış yiyecekler bağırsak florasını, enzimleri ve endokrin organ fonksiyonlarını bozarak hazımsızlığa neden olurlar.
• Aşırı şeker tüketimi: Rafine şeker tüketmek vücut fonksiyonlarına zarar verir bu sebeple hazımsızlığa neden olabilir.
• Midede baskı oluşturacak giysiler giymek: Dar pantolon, korse vb. giysiler midede baskı oluşturarak hazımsızlığı tetikleyebilir.

Dispepsi Belirtileri Nelerdir?

Dispepsi belirtileri hastadan hastaya değişiklik göstermekle birlikte genellikle karın ve midede ağrı, dolgunluk, erken doyma, geğirme, bulantı ve kusma, iştahsızlık gibi belirtilerle kendini gösterir. Ancak dispepsi de göğüste yanma, yemekten sonra besinlerden ağıza geri gelmesi gibi şikayetler yoktur, bu belirtileri olan hastalarda reflü hastalığı bulunur.

Dispepsi Teşhisi Nasıl Konur?

Dispepsi teşhisi için öncelikle doktor hastaya fiziksel muayene yapmalı ve hastanın sağlık geçmişini öğrenmelidir. Muayene sırasında hasta kendinde gözlemlediği tüm belirtileri doktor ile paylaşmalıdır. Eğer hastanın hazımsızlığa bağlı olarak ani kilo kaybı ve tekrarlayan kusma şikayetleri yok ise doktorun yapmış olduğu muayeneler yeterli olacaktır. Ancak hastanın dispepsisi aniden ve şiddetli bir şekilde ortaya çıkmış ise ve hasta 55 yaşından büyük ise hastaya bazı tetkikler yapılması gereklidir.

Bu tetkikler arasında anemi veya metabolik bozuklukları tespit edebilmek için laboratuvar testleri, Helicobacter pylori kontrolü için nefes ve dışkı testleri, üst sindirim sorunları tespiti için endoskopi, hazımsızlığa neden olabilecek bağırsak tıkanıklığı vb. durumları tespit edebilmek için röntgen veya BT taraması yer alır. Yapılan bu testler sonrasında hazımsızlığa neden olabilecek belirli bir neden bulunamaz ise hastaya fonksiyonel dispepsi tanısı konulabilir.

Hazımsızlık (Dispepsi) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Dispepsi tedavisinde ilk adım hastanın yaşam tarzındaki değişikliklerle hazımsızlığı hafifletmeye çalışmaktır. Buna bağlı olarak hastanın uygulaması gereken kurallar şunlardır:

• Hazımsızlığı tetikleyecek gıdalar tüketmemek,
• Alkol ve kafeinli içecek tüketimini azaltmak veya bırakmak,
• Bazı ağrı kesicilerden uzak durmak,
• Yan etki olarak hazımsızlık yapan ilaçlar için alternatifler bulmak,
• Stres ve kaygı yönetimi yapmak,
• Bir günde 5 veya 6 küçük öğün olarak beslenmeye çalışmak.

Bu kuralları uyguladığı halde hazımsızlık şikayeti devam eden hastalara çeşitli ilaç tedavileri uygulanabilir. İlaç tedavisinde ilk adım antasitlerdir ancak hazımsızlık ile beraber mide ekşimesi sorunu da olan hastalara mide asidi azaltıcı ilaçlar da önerilir. Eğer hastanın hazımsızlığının nedeni Helicobacter pylori ise  antibiyotikler tedaviye eşlik eder. Bazı durumlarda ise antidepresanlar ve anti-anksiyete ilaçları da doktor tarafından hastaya önerilir.

Hazımsızlık (Dispepsi) Diyeti Nasıl Olmalıdır?

Hazımsızlık, çoğu zaman hastanın beslenme düzeninde yaptığı değişiklikler ile iyileşebilen bir şikayettir. Bu sebeple hazımsızlık şikayeti olan hastaların bazı kurallara dikkat ederek bir beslenme düzeni oluşturması önemlidir. Hazımsızlık diyeti yapılırken dikkat edilmesi gerekenler şunlardır:

• Besinleri iyi pişirmek ve baharatsız tüketmek,
• Besinleri yavaş yavaş ve iyice çiğneyerek tüketmek,
• Çok soğuk içecekler tüketmemek,
• Yemek yerken fazla konuşmamak,
• Kafeinli ve alkollü içecekler tüketmemek,
• Sigara, aşırı çay ve çikolata tüketmemek,
• Yemek sırasında sıvı tüketmemek.

Hazımsızlık (Dispepsi) Türleri Nelerdir?

Hazımsızlık organik ve fonksiyonel dispepsi olmak üzere iki türdür. Organik dispepsi, genellikle hazımsızlığa neden olan sorunun tespit edildiği hazımsızlık türüdür. Hazımsızlık reflü, peptik ülser, mide kanseri gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Fonksiyonel dispepsi ise hazımsızlığa neden olan sorunun tespit edilemediği hazımsızlık türünü ifade eder. Fonksiyonel dispepsinin nedenini kesin olarak belirlemek mümkün değildir. Ancak fonksiyonel dispepsiye neden olabileceği düşünülen bazı faktörler bulunur. Bunlar; bağırsak sinir sistemi ve merkezi sinir sistemi arasındaki etkileşim düzensizliği, bağırsak hareketlerinde bozulma, organ algılama komplikasyonları, psikolojik faktörlerdir.

Fonksiyonel dispepsi sıkça karşılaşılan, kronik bir sorundur. Genellikle hastanın yaşam kalitesini olumsuz bir şekilde etkiler.

Hazımsızlığa Ne iyi Gelir?

Hazımsızlık şikayeti olan kişilerin az ve sık beslenmeyi alışkanlık haline getirmesi, öğünlerdeki porsiyonlarını küçültmesi, besinleri yavaş yavaş ve çok iyi çiğneyerek tüketmesi çok önemlidir. Özellikle probiyotik ve yüksek lif içeren gıdaların hazımsızlığa iyi geldiği bilinir. Hazımsızlık şikayetine iyi gelen besinler rezene, tarçın, anason tohumu, toz kimyon, elma sirkesi, zencefil, narenciye meyveler, ananas suyu, karanfil, nane ve papatyadır. Bu besinler mideyi ve sindirim sistemini destekleyerek rahatlamasını sağlar, dolayısıyla hazımsızlık şikayetinin azalmasına yardımcı olur. Düzenli olarak yapılacak egzersizler hazımsızlığı ortadan kaldırır ancak bu egzersizler öğün öncesinde veya öğünden 1 saat sonra yapılmalıdır. Bol su içmek de sindirim rahatsızlıklarının iyileşmesinde etkilidir.

Hazımsızlık Nasıl Önlenir?

Hazımsızlığa neden olan sorunlar belirlendikten sonra hastanın yeni bir beslenme düzeni oluşturması, düzenli olarak egzersiz yapması, var ise ilaç tedavisine düzenli olarak devam etmesi ve doktor kontrollerini aksatmama hazımsızlığın önlenmesinde önemli rol oynar

Hazımsızlığa Neden Olan Hastalıklar Nelerdir?

Hazımsızlık bir hastalık değil şikayettir dolayısıyla hazımsızlığı bir semptom olarak gösteren hastalıklar mevcuttur. Hazımsızlığa neden olan hastalıklar şunlardır:

• Mide enfeksiyonları,
• Ülser,
• Reflü,
• Sindirim sistemi hastalıkları,
• Tiroid hastalığı,
• Kronik pankreatit,
• Huzursuz bağırsak sendromu,