Kan Şekeri Değerleri Tablosu: Kaç Olmalı?

Kan şekeri, vücutta bulunan glikozun bir diğer adı ile şekerin kandaki seviyesini ifade eder. Glikoz vücutta bulunduğu gibi besinlerden alınan karbonhidratların sindirimi ile oluşan temel enerji kaynağıdır. Sindirilen karbonhidratlar bağırsaklardan emilerek kana geçer ve kan dolaşımıyla vücudun farklı hücrelerine taşınır. Kan şekeri seviyeleri vücutta bir denge içinde bulunur. Pankreastan salgılanan insülin hormonu tarafından glikoz hücrelere alınır ve enerji metabolizmasında kullanılır. Kan şekeri vücutta belirli değerler aralığında bulunmalıdır. Kan şekerinin düşük olması farklı sorunlara sebep olabilirken kan şekerinin yükselmesi ise beraberinde çeşitli sağlık problemleri getirebilir. Kan şekerinin ideal değerler aralığında olduğunu öğrenebilmek için kan şekeri değerine bakılır. Olumsuz bir durum olması halinde ise beslenme davranışlarının düzenlenmesi, egzersiz yapılması veya ilaç tedavileri gibi yöntemleriyle kan şekerinin ideal değerleri de olması sağlanmalıdır.

Kan Şekeri Değeri Nedir?

Kan şekeri değeri kanda bulunan glikoz miktarını verir. Kan şekeri değerleri genellikle açlık halinde veya yemekten sonra ölçülür. Kandaki glikoz seviyelerinin incelenmesi ile kandaki glikoz değeri belirlenebilir. Kan şekeri değeri, genellikle miligram/desilitre (mg/dL) veya milimol/litre (mmol/L) biriminde ifade edilir. Örneğin, 100 mg/dL veya 5.6 mmol/L şeklinde belirtilebilir. Kan şekeri değerleri ile bireyin diyabet olup olmadığı veya diyabet riski taşıyıp taşımadığı tespit edilebilir. Özellikle diyabetli kişilerde kan şekeri değerleri düzenli olarak takip edilmelidir. Prediyabetli bireylerde ise yine düzenli takip sağlanarak ve önlemler alınarak kişilerin tip 2 diyabete yakalanma riskinin azaltılması hedeflenir.

Açlık Kan Şekeri Nedir?

Açlık kan şekeri, genellikle 12 saatlik bir açlık ardından incelenen bireylerin yemek yemeden önceki bir durumda aç karnına ölçülen kan şekeri seviyelerini temsil eder. Açlık kan şekeri ölçümleri genellikle sabah erken saatlerde yapılır. Bu sayede gece boyunca ki açlıktan faydalanabilir. Normal bir bireyde kan şekeri değerleri 70 ile 100 mg/dL arasındadır. Bu değerler sağlıklı bir metabolik işleyişin olduğunu gösterir. Ancak bazı durumlarda açlık kan şekeri değerleri yüksek veya düşük çıkabilir. Kişilerde prediyabet gibi bir durum gerçekleşmesi halinde açlık kan şekeri seviyeleri daha yüksektir. Ancak bu seviyeler diyabet teşhisi konulabilecek noktaya ulaşmamıştır. Bir diyabetli bireyde açlık kan şekeri 100 ila 125 mg/dL arasında olabilir. Diyabetlilerde ise bu değer 126 mg/dL’nin üzerindedir.

Açlık kan şekeri değerleri diyabetin erken teşhisinde veya kan şekeri kontrolünün izlenmesinde büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle düzenli olarak kontrol edilmesi önerilir.

Tokluk Kan Şekeri Nedir?

Tokluk kan şekeri, yemek yedikten belirli bir süre sonrasında ölçülen glikoz seviyesini ifade eder. Yemek yenildikten sonra 1 veya 2 saat içerisinde ölçüm gerçekleştirilir ve tokluk kan şekeri değeri hesaplanır. Tokluk kan şekeri testi ölçülürken glikoz yükleme testine de başvurulabilir. Kişiler şekerli bir sıvı tüketmeleri ardından 2 saat sonra kan vererek tokluk kan şekeri değerini öğrenebilir. Tokluk kan şekeri değerleri yemekten sonra geçici olarak yükselir. Ancak normal sağlıklı bir bireyde bu değer 140 mg/dL üzerine çıkmamalıdır. Yemek yedikten sonrasında değer birkaç saat içerisinde normale döner. İdeal tokluk kan şekeri değerleri 70 ila 140 mg/dL sınırları içerisinde olmalıdır. Diyabetli bireylerde tokluk kan şekeri değerleri 180 mg/dL üzerine çıkabilir.

Açlık ve Tokluk Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalıdır?

Kan şekeri değerleri genellikle açlık veya yemekten sonra ölçülerek tespit edilir. Açlık kan şekeri ve yemekten sonraki 2 saatlik kan şekeri değerleri birbirine göre farklıdır. Her 2 durumunda değerleri aşağıdaki şekilde listelenebilir.

Açlık kan şekeri (aç karnına en az 8 saat boyunca yemek yememişken ölçülür):

Normal: 70 ila 100 mg/dL (3.9 ila 5.6 mmol/L)

Ön diyabet (prediyabet): 100 ila 125 mg/dL (5.6 ila 6.9 mmol/L)

Diyabet (şeker hastalığı): 126 mg/dL (7.0 mmol/L) veya daha yüksek

Yemekten sonra 2 saatlik kan şekeri:

Normal: 70 ila 140 mg/dL (3.9 ila 7.8 mmol/L)

Ön diyabet (prediyabet): 140 ila 199 mg/dL (7.8 ila 11.0 mmol/L)

Diyabet (şeker hastalığı): 200 mg/dL (11.1 mmol/L) veya daha yüksek

Açlık ve Tokluk Kan Şekeri Değeri Nasıl Ölçülür?

Açlık ve tokluk kan şekeri değerini ölçmek için kişiden kan örneği alınması gerekir. Laboratuvar ortamında gerçekleştirilen işlem sırasında şırınga yardımı ile deri altından damara ulaşılarak kan örneği alınır. Açlık kan şekeri ölçümü sırasında belirli bir süreliğine aç kalınması gereklidir. Bireyler su dışında herhangi bir şey yiyip içmemelidir. Kan örneğinin alınması ardından gerekli laboratuvar incelemeleri yapılır ve değer hesaplanır.

Tokluk kan şekeri ölçümünde ise yemekten 1 veya 2 saat sonrasında kan örneği alınır. Yemek yenildikten sonra belirtilen süre kadar beklenilmesi gerekir. Yine kolun iç kısmında bulunan bir damardan kan örneği alınarak sonuçlar değerlendirmeye gönderilir.

Açlık Kan Şekeri Değeri İçin Kaç Saat Aç Kalmak Gerekiyor?

Açlık kan şekeri değerine bakılması için en az 8 saatlik bir açlık süresi gerekir. Bu sürenin verimli bir şekilde sağlanabilmesi için genellikle sabah erken saatlerde açlık kan şekeri ölçümü alınır. Kişiler gece akşam yemeklerini yedikten sonra herhangi bir şey yemeyerek ihtiyaç duyulan açlık süresini sağlayabilir. Kan tahili alınmadan öncesinde kişilerin su dışında herhangi bir yiyecek ve içecek tüketmemesi gerekir.

Tokluk Kan Şekeri Değeri Kaç Saat Sonra Ölçülür?

Tokluk kan şekeri değerinin ölçülmesi için yemek yedikten sonra 2 saat geçmesi gerekir. Tüketilen karbonhidrat veya içilen glikoz içerikli sıvının sindirilip kana geçmesi için belirli bir süre verilmelidir. 2 saat sonrasında ise kan örneği alınarak tahlil gerçekleştirilebilir.

Kan Şekeri Nasıl Düşürülür? 

Kan şekeri seviyelerinin genel olarak düşürülebilmesi için yaşamsal değişiklikler yapılması gerekir. Sağlıklı bir beslenme düzeni izlenerek, porsiyon kontrolüyle beslenerek ve tüketilen karbonhidratları dengeleyerek kan şekeri seviyesinin düşmesi sağlanabilir. Basit karbonhidrat kaynakları olan beyaz ekmek, pirinç veya makarna yerine kepekli ekmekler, esmer pirinç veya tam buğday makarna gibi tahıllı ürünler tercih edilebilir. Düzenli fiziksel aktivite yapılması da kan şekeri seviyelerini düşürmede etkilidir. Günlük ihtiyaç duyulan su tüketiminin sağlanması vücuttaki glikoz seviyelerinin dengelenmesinde büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle vücuda yeteri kadar hidrasyon sağlanmalıdır. Yoğun bir stres anında veya yüksek kan şekeri seviyelerinin düşürülmesi istenilen durumlarda belirli yiyeceklerden faydalanabilir. Dengeli ve sağlıklı bir beslenmeye ek olarak bahsedilecek olan besinlerin de günlük beslenmede yer verilmesi kan şekeri seviyelerinin dengelenmesinde etkili olabilir. Bu besinler aşağıdaki gibidir.

• Brokoli, ıspanak, lahana gibi yüksek lif içeren sebzeler
• Esmer pirinç, bulgur ve yulaf ezmesi gibi tam tahıllar
• Mercimek, fasulye, nohut gibi yüksek diş ve protein kaynağı olan baklagiller
• Avokado
• Tarçın
• Yoğurt
• Yumurta
• Elma
• Badem ve ceviz

Kan Şekeri Nasıl Yükseltilir? 

Kan şekerinin 70 mg/dL altına düşmesi sağlık açısından riskli bir durum olabilir ve kişiler hipoglisemi atağa geçirebilir. Kan şekeri seviyelerinin sağlıklı bir şekilde dengede tutulabilmesi adına düşük kan şekeri seyrine sahip olan bireylerin de dikkatli davranması gerekir. Uzun süreli açlıktan kaçınma, yoğun glisemik indeksine sahip gıdaların tüketiminden uzak durma gibi davranışlar ile kan şekerindeki ani değişimler önlenebilir. Ancak olası bir kan şekeri düşüklüğü söz konusu olduğu durumda belirli besinlerden faydalanarak kan şekerinin yükselmesi sağlanabilir. Kan şekerinin yükseltmeye yönelik besinleri aşağıdaki gibidir.

• Beyaz ekmek
• Beyaz pirinç
• Şeker
• Tatlı
• Karpuz, kavun ve kuru meyveler gibi glisemik indeksi yüksek meyveler
• Meyve suları
• Glikoz tabletleri

Yaşa Göre Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalıdır?

Kan şekeri değerleri yaşa bağlı olarak ufak değişimler gösterebilir. Genellikle yaşlanmayla beraber tokluk kan şekeri değerinde bazı esneklikler meydana gelir. Aşağıda bahsedilecek olan değerler genel olarak kabul gören aralıklardır. Ancak her bireyin metabolizmasının farklı olduğu unutulmamalıdır. Diyabet gibi sağlık durumları olan kişilerin hedef kan şekeri değerleri bireysel olarak doktor tarafından belirlenebilir ve bu değerlerin daha sık bir şekilde kontrol edilmesi gerekebilir. Doktorunuz takip etmeniz gereken kan şekeri değerini size özel olarak söyleyip, kan şekeri değerleriniz ne şekilde takip etmenize yönelik gerekli bilgilendirmeleri sağlayacaktır. İdeal kabul edilen kan şekeri değerleri ise şu şekildedir.

Çocuklar ve Gençler (18 yaş altı):

• Açlık kan şekeri: 70 ila 100 mg/dL (3.9 ila 5.6 mmol/L) arasında olmalıdır.
• Yemekten sonra 2 saatlik kan şekeri: 70 ila 140 mg/dL (3.9 ila 7.8 mmol/L) arasında olmalıdır.

Yetişkinler (18 yaş ve üzeri):

• Açlık kan şekeri: 70 ila 100 mg/dL (3.9 ila 5.6 mmol/L) arasında olmalıdır.
• Yemekten sonra 2 saatlik kan şekeri: 70 ila 140 mg/dL (3.9 ila 7.8 mmol/L) arasında olmalıdır.

Yaşlı Yetişkinler (65 yaş ve üzeri):

• Açlık kan şekeri: 70 ila 100 mg/dL (3.9 ila 5.6 mmol/L) arasında olmalıdır.
• Yemekten sonra 2 saatlik kan şekeri: 70 ila 160 mg/dL (3.9 ila 8.9 mmol/L) arasında olmalıdır.

Yemek Yedikten Sonra Kan Şekeri Değeri Kaç Olmalı?

Yemek yedikten sonra kan şekeri değeri 70 ila 140 mg/dL arasında olmalıdır. Bu değerin üstünde olması halinde kişilerde insülin direncine yönelik incelemeler yapılması gerekebilir.

Kan Şekeri Neden Yükselir?

Kan şekeri yükselmesi vücut için normal bir durumdur. Ancak yüksekliğin istenilenden çok daha yüksek oranlarda olması halinde bu durum bazı sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Kan şekeri, karbonhidrat tüketimi ardından sindirim süreci nedeniyle yükselir. Besinlerdeki glikoz moleküllerinin serbest kalması ve bunun kana karışması kan şekerin seviyelerinin yükselmesine neden olur. Bu yükseliş normal karşılanır. Ancak tokluk kan şekerinin 160 mg/dL üzerine çıkması halinde bu durumun temelinde farklı nedenler yer alabilir.

Kan şekeri seviyelerinin sağlıklı değerlerin dışında yükselmesinin temelinde insülin eksikliği veya insülin direnci yer alabilir. İnsüline yeterince yanıt veremeyen hücreler veya yeterli miktarda insülin bulunmadığı takdirde sindirilen glikoz kan dolaşımında kalmaya devam eder ve hücrelere geçemez bu durumda kan şekerinin yükselmesiyle sonuçlanır. 

Stres halinde vücutta üretilen kortizol ve glukagon hormonlarının salınımı artar. Bu durum karaciğerin glukozu serbest bırakmasını teşvik ederek kan şekerini yükseltebilir. Kullanılan bazı ilaçlar ve hormonsal değişimler nedeniyle de kan şekeri seviyeleri yükselebilir.

Kan Şekeri Neden Düşer?

Kan şekeri düşmesi hipoglisemi olarak adlandırılır. Kan şekerinin normalden daha düşük olması durumunu ifade eden bu durum çeşitli nedenlerden dolayı gelişebilir. Kan şekeri düşüklüğünde en sık karşılaşılan neden açlık veya düzensiz beslenmedir. Uzun süre aç kalma ve yeterli besin alınmaması kan şekeri seviyelerini düşürebilir. Özellikle karbonhidrat alımı sınırlandırılan beslenme şekillerinde hipoglisemi ile karşılaşılması yaygındır. Diyabet ilaçlarının ve insülinin fazla dozda alınması da kan şekeri seviyelerini aşırı derecede düşürebilir.

Kişilerin yoğun fiziksel aktivite yapması vücutlarındaki glikoz seviyelerini tüketebilir ve kan şekeri seviyeleri düşebilir. Hormonsal değişiklikler karaciğer veya böbrek sorunları da kan şekeri düşüklüğüne neden olabilir.

Kan Şekerinin Yüksekliği Belirtileri Nelerdir? 

Kan şekerinin nadir olarak yükselmesi veya prediyabet gibi bir durum gelişmesi halinde kişilerde herhangi bir belirti açığa çıkmayabilir. Ancak kan şekeri seviyelerini sürekli yüksek olması ve kişinin diyabet hastası olması halinde aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir.

• Sık idrara çıkma
• Aşırı susama
• Aşırı açlık hissi
• Yorgunluk ve halsizlik
• Bulanık görme
• İştah kaybı
• Yara iyileşmesinde gecikme
• Enfeksiyonlarda artış

Kan Şekerinin Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir? 

Kişinin hipoglisemi atağı geçirmesi halinde vücudunda çeşitli belirtiler gelişir. Kan şekerinin yükselmesi ile ortadan kaybolan belirtiler arasında aşağıdakiler sıralanabilir.

• Baş ağrısı
• Halsizlik
• Çarpıntı
• Terleme
• Huzursuzluk
• Açlık hissi

Sabah Kan Şekeri Neden Yükselir?

Sabah kan şekeri yüksekliği diyabetli bireylerde sık görülen bir durumdur. Ancak diyabet dışındaki bazı faktörler nedeniyle de sabah kan şekeri yüksekliği gelişebilir. Sabah kan şekeri yüksekliği teşhis ve tedavi edilmesi gereken bir durumdur bu nedenle tespit edilmesi halinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna danışılmalıdır.

Sabah kan şekeri yüksekliği sabahları aç karnına ölçülen kan şekeri seviyelerinin normalden daha yüksek olmasını ifade eder. Sabah açlık hiperglisemisi olarak adlandırılan bu durumun temelinde çeşitli nedenler yer alabilir.

Dawn fenomeni olarak adlandırılan sabah saatlerinde glukagon hormonunun artışına ve neden olan bir durum gelişebilir. Karaciğerde depolanmış olan glikojenin serbest bırakılmasına neden olan bu durum nedeniyle kan şekeri seviyeleri yükselebilir.

Uyku sırasında hipoglisemi gelişmesi halinde vücut bu durumu dengelemek üzere stres hormonları salgılar. Karaciğerdeki glikoz üretimini artıran ve kan şekeri seviyelerini yükselten somogyi etkisi sabah kan şekeri yüksekliğinin bir nedeni olabilir. Kişilerin gece atıştırmalıkları tüketmesi halinde de sabah kan şekeri yüksek olabilir. Benzer bir şekilde insülin direnci olan bireylerde vücut hücrelerinin insüline yeterince yanıt verememesi nedeniyle sabah saatlerinde kan şekeri yüksekliği gelişebilir.

SSS

1 Saatlik Tokluk Kan Şekeri Kaç Olmalı?

Normalde sağlıklı bir bireyin bir saatlik tokluk kan şekeri değeri 70 ila 140 mg/dL (3.9 ila 7.8 mmol/L) arasında olmalıdır.

Gebelikte Kan Şekeri Kaç Olmalı?

Gebelik döneminde kan şekeri hedefleri, gebelik diyabeti veya gestasyonel diyabet adı verilen bir durumun varlığına bağlı olarak değişebilir. Sağlıklı olarak kabul edilen gebelik kan şekeri değerleri ise; açlık kan şekeri 60 ila 95 mg/dL (3.3 ila 5.3 mmol/L), 1 saatlik tokluk kan şekeri 70 ila 140 mg/dL (3.9 ila 7.8 mmol/L) ve 2 saatlik tokluk kan şekeri 70 ila 120 mg/dL (3.9 ila 6.7 mmol/L) şeklindedir.

Uykuda Kan Şekeri Neden Düşer?

Uzun süreli açlık, insülin etkinliğinin artması, alkol tüketimi ve diyabet ilaçları nedeniyle uyku sırasında kan şekeri düşebilir. Uykuda kan şekeri düşmesi, özellikle diyabet hastaları için önemli bir konudur. Diyabet hastaları için uyku sırasında kan şekeri düşmesini önlemek için sağlık uzmanının önerdiği tedbirler alınmalıdır.

Hipoglisemi Hastalarında Kan Şekeri Değeri Nelerdir?

Hipoglisemi, kan şekeri seviyelerinin normalden daha düşük olduğu bir durumu ifade eder. Hipoglisemi hastalarında kan şekeri hedefleri genellikle farklı olabilir. Hipoglisemi riski olan bireylerde açlık kan şekeri 70 mg/dL (3.9 mmol/L) veya üzeri olabilir. Tokluk kan şekeri ise 70 ila 100 mg/dL (3.9 ila 5.6 mmol/L) değerleri aralığında olabilir.