Karaciğer nakli genellikle kronik karaciğer yetmezliği tedavisi için uygulanan bir cerrahi müdahaledir. Karaciğer nakli sırasında kişinin hastalıklı karaciğeri başka bir kişiden tamamen veya kısmen alınan bir karaciğer ile değiştirilir. Vücudun yeni organa uyum sağlayabilmesi için nakil sonrasında bağışıklık sistemini baskılayacak tedaviler ve kortizonlu ilaçlar kullanılır. Ciddi bir ameliyat süreci olan karaciğer naklinde, beslenme de dikkat edilen bir başlıktır. Kişilerin mevcut sağlık durumlarını koruyabilmek, ameliyat sonrasındaki süreçte yeni organa uyum sağlayabilmesini desteklemek ve bağışıklık sisteminin idamesini sağlamak için doktor ve diyetisyen önerileriyle hazırlanan diyet listelerine uyulması gerekir.

Karaciğer Naklinde Beslenme Nasıl Olmalı?

Karaciğer nakli öncesi ve sonrası dönemlerde beslenmeye dikkat edilmesi gerekir. Karaciğer naklinden sonra karaciğerin sağlıklı ve iyi bir şekilde çalışabilmesi için kişilerin aşırı kilo almaktan kaçınması gerekir. Hasta, kullanacağı ilaçlardan dolayı gelişebilecek olan komplikasyon risklerini minimum düzeye indirecek şekilde bir beslenme planı uygulamalıdır. Ameliyat öncesinde ve sonrasında beslenme ihmal edilmemesi gereken bir başlıktır. Kişiler diyetisyen desteği alarak kendileri için hazırlanan listeler doğrultusunda beslenmelidir. Böylece mevcut sağlık durumları için en uygun şekilde beslenebilirler.

Karaciğer naklinde beslenme sağlıklı beslenme alışkanlıkları çerçevesinde şekillenir. Mevcut sağlık şartlarını korumak ve iyileşme süresini desteklemeye yönelik önerilerden oluşur. Hastaların her gün en az 5 porsiyon meyve ve sebze yemesi önerilir. Meyve miktarları hastanın diyabet hastası olması durumunda azaltılabilir. Yağsız et, kümes hayvanları ve balık düzenli olarak günlük beslenmede olmalı ve kişilerin ihtiyaç duyduğu protein miktarının karşılanması sağlanmalıdır.

Basit karbonhidrat kaynağı olan beyaz un ile yapılmış hamur işleri, tatlılar veya paketli ürünlerden uzak durulmalı bunun yerine tam tahıllı ekmekler, tahıllar ve tahıllardan hazırlanmış ürünler tüketilmelidir.

Sindirim sisteminin verimli bir şekilde çalışabilmesi için kişilerin yeterli miktarda lif alması gerekir. Karaciğer naklinde beslenmede de kişiler yeşil yapraklı sebzeleri, kuru baklagilleri günlük beslenmesine ekleyerek lif alımını destekleyebilirler.

Vücudun ihtiyaç duyduğu kalsiyumu alabilmesi için süt ürünleri günlük beslenmeye eklenebilir. Bu noktada kişilere yağsız süt kullanmaları önerilir.

Kullanılan ilaçlar ödem tutumunu artırabileceğinden kişilerin tuz tüketimini sınırlandırması gerekir. Karaciğer nakli olacak hastaların az yağlı ve az tuzlu bir diyet sürdürmesi önerilir.

Nakil hastalarının alkol tüketiminden kaçınması gerekir. Her gün ihtiyaç duyduğu kadar sıvı aldığına özen göstermeli, yeterli miktarda su içmelidir.

Karaciğer Nakli Öncesinde Nasıl Beslenilmeli?

Karaciğer nakli öncesinde beslenmenin temel amacı vücudun kas kütlesinin korunması, besin kayıplarının oluşmaması ve enfeksiyon gibi gelişebilecek komplikasyon riskini minimum düzeye indirilmesidir. Ameliyattan birkaç gün öncesinde enteral beslenmeye geçiş yapılabilir. Enteral beslenme ile yeterli miktarda besin alımı sağlanır. Enteral ürünlere başlamadan öncesinde ise kişilerin mevcut sağlıklı kilolarını korumaya yönelik bir beslenme planı uygulaması, günlük ihtiyaç duyduğu karbonhidrat, protein ve yağı destekleyen bir diyet listesi uygulaması gerekir.

Karaciğer Nakli Sonrası Beslenme Nasıl Olmalı?

Karaciğer nakli sonrasında beslenme önemli bir başlıktır. Nakil sonrasında hastaların düzenli beslenmesi ve tercihlerini sağlıklı gıdalardan yana kullanmaları gerekir. Hastaneye yatış süresi içerisinde ilk günler için kişinin yeterli miktarda karbonhidrat, yağ ve protein alabilmesini sağlamak üzere enteral beslenme ürünlerinden faydalanabilir. Enteral beslenmenin tamamlanması ardından ise kişiler normal beslenme düzenlerine geri dönebilir. Nakil sonrasında kullanılan kortizon ilaçları nedeniyle hastalarda iştah artışı gözlemlenmesi yaygın bir durumdur. Kullanılan ilaçlar kan şekeri seviyelerinin yükselmesine, vücudun tuz ve su tutmasına da neden olarak hastaların ekstradan şişkinlik hissetmesine neden olabilir. Bu nedenle karaciğer nakli sonrası beslenmenin temelleri az şekerli ve az tuzlu diyete dayanır.

Karaciğer nakli sonrası beslenmede kan şekeri salımına dikkat edilmesi gerektiğinden hastaların öğün aralarında kek, bisküvi veya çikolata gibi şekerli gıdaları tüketmemesi gerekir. Az az sık sık beslenerek iştah kontrolünün sağlanması desteklenebilir. Nakil sonrası ideal bir beslenme için diyetisyen desteği alınması gerekir.

Karaciğer nakli sonrasında vücuttaki ödem oluşumunu minimum düzeye indirmek ve ilaçlardan kaynaklı tuz tutumunu da minimalize edebilmek üzere tuz alımı mutlaka sınırlandırılmalıdır.

Bağışıklık baskılayıcı ilaçların kullanılması nedeniyle tüketilen besinlerin hijyenine özen gösterilmelidir. Bu nedenle patates gibi toprakta büyüyen sebzelerin tüketilmesi halinde bu tür sebzeler mutlaka soyulmalı ve pişirilerek tüketilmelidir. Çiğ olmaları nedeniyle bu dönemde hastaların salata tüketmesi önerilmemektedir. Hijyen koşulları meyveler için de sağlanmalıdır. Taze meyveler tüketilirken yıkanmalı ve soyulmalıdır. Kuru meyve tüketileceği noktalarda ise ürünlerin paketli olduğuna ve gerekli hijyen koşullarını sağladığına emin olunmalıdır.

Yine bağışıklık sistemine olumsuz yönde etkilenmesini önlemek adına pastörize olmayan sütten üretilmiş süt ve süt ürünlerinden mutlaka uzak durulmalıdır. Küflü peynirlerin tüketilmesinden kaçınılmalıdır. Çiğ yumurta içeren mayonez gibi ürünlerin de tüketimi sakıncalıdır. Benzer bir şekilde çiğ deniz ürünleri de tüketilmemelidir.

Karaciğer Nakli Olan Hastalar Hangi Besinleri Tüketebilir?

Karaciğer nakli olan hastaların iyileşme sürecini desteklemek ve sağlıklı kalmasını sağlamak için dengeli bir beslenme planı uygulanması gerekir. Bu noktada bir diyetisyen ile çalışılması gerekmektedir. Kişiler taze sebze ve meyvelere, tahıllara, yağsız protein kaynaklarına ve yağsız süt ürünlerine günlük beslenmelerinde yer verecek şekilde beslenmelidir. Hastanın mevcut sağlık durumuna göz önünde bulundurularak günlük alması gereken kalori miktarı hesaplanmalı ve kişiye özel bir diyet listesi hazırlanmalıdır.

Karaciğer Nakli Olan Hastalar Ne Yememeli?

Karaciğer nakli olan hastaların vücudunda tuz ve su tutumu görülür. Bununla beraber günlük tuz alım miktarının artması kişilerin ekstradan ödem şikayetinin artmasına bununla beraber tansiyon yüksekliklerine neden olabilir. Bu nedenle hastaların işlenmiş etler, cips, kraker, soslar, hazır çorba gibi hazır gıda tüketiminden kaçınılması gerekir. Bu tür gıdalar yüksek tuz içeriğine sahiptir.

Ameliyat sonrasında kullanılan ilaçlar kan şekeri seviyelerini dengesizlikler yaratabilir. Bu noktada ise yüksek şeker içeren paketli ürünler, hamur işleri, glisemik indeksi yüksek olan; kavun, karpuz, dut ve kuru meyve çeşitleri gibi meyve tüketimlerinin minimum düzeye indirilmesi önerilir.

Karaciğer Nakli Olan Kişi Nelere Dikkat Etmeli?

Karaciğer nakli olan kişilerin belirli başlıklara dikkat etmesi gerekmektedir. Beslenmeye yönelik dikkat edilmesi gereken ilk başlık greyfurt tüketimi olabilir. Karaciğer nakli sonrasında bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar kullanılacaktır. Greyfurt bu ilaçlar üzerinde etki yaratabileceğinden hastaların greyfurt tüketmemesi gerekir.

Yine ilaçların yan etkisini arttırabileceği ve tansiyon seviyelerinde yükselmeye neden olabileceğinden yüksek tuz içeriğine sahip gıdaların tüketiminden de kaçınılmalıdır. 

Karaciğer Veren Kişi Nasıl Beslenmeli?

Karaciğer vererek donör görevi üstlenen kişilerin de sağlıklı bir beslenme planı uygulaması ve mevcut kilolarını koruması gerekir. Ameliyat sonrasında bağışıklık sisteminin olumsuz yönde etkilenmemesi adına tüketilecek olan besin hijyenine dikkat edilmelidir. Aşırı yağlı, şekerli ve tuzlu gıdaların tüketiminden kaçınılmalıdır. Taze sebze ve meyvelere günlük beslenmede yer verilmeli, yeteri kadar lif alımı sağlanmalıdır. Karaciğer veren kişiler alkol ve sigara kullanımından uzak durmalıdır.

Karaciğer Nakli Veren Kişi Nelere Dikkat Etmeli?

Karaciğer nakli sırasında verici rolünü üstlenen kişilerin de dikkat etmesi gereken başlıklar bulunur. Nakil öncesinde kişiler mutlaka kilo almaktan kaçınmalıdır. Düzenli ve dengeli bir beslenme planı oturtarak işlem öncesi ve sonrasında mevcut sağlık şartlarını korumalıdır. 

Hastaların fiziki hijyen koşullarına dikkat etmesi büyük bir öneme sahiptir. Hastaların düzenli olarak duş alması önerilirken ameliyat bölgesini keselememeleri ve o bölgeye lif sürmemeleri önerilir.

Günlük normal aktivitelere dönmek nakil veren kişiler için kolay bir unsur olurken egzersize başlamak için ise doktordan onay alınması önerilir. Operasyon ardından gelen günlerde kısa yürüyüşlere çıkabilir. Kişilerin dikişlerini zorlamamak adına karın egzersizlerinde dikkatli olması gerekir.

Karaciğer nakli vericileri sigara ve alkol tüketiminden uzak durmalıdır. Operasyon öncesinde ve sonrasında doktora danışmadan kişiler ilaç kullanmamalıdır.

Operasyon ardından gelen 3 ay içerisinde donörlerin 5 kilogramdan fazla ağırlık taşıması sakıncalı olabilir. Kişiler ameliyattan 4 hafta sonrasına araba kullanmaya başlayabilir.