Kolesistektomi Nedir?

Kolesistektomi safra kesesinin cerrahi olarak çıkarılmasına verilen isimdir. Karaciğerin hemen altında, karnın sağ üst tarafında bulunan armut biçimli bir organ olan safra kesesini çıkarmak için kullanılan bir yöntemdir. Safra kesesi, karaciğerde üretilen bir sindirim sıvısı olan safrayı toplar ve depolar. Kolesistektomi yaygın bir ameliyattır ve sadece küçük bir komplikasyon riski taşır. Çoğu durumda, kolesistektominin yapıldığı gün hastalar evlerine dönebilir.  Safra kesesini çıkarmak için kullanılan 2 tip kolesistektomi yöntemi vardır:

•       İlk yöntem açık (geleneksel) yöntemdir. Bu yöntemde karnın sağ üst tarafında yaklaşık 4 ila 6 inç uzunluğunda 1 kesi yapılır. Cerrah safra kesesini bulur ve insizyondan çıkarır.
•       İkinci olarak kullanılan yöntem laparoskopik yöntemdir. Bu yöntem 3 ila 4 çok küçük insizyon kullanır. Laparoskop adı verilen uzun, ince bir tüp kullanır. Tüpte küçük bir video kamera ve cerrahi aletler vardır ve yapılan kesiklerden tüp, kamera ve aletler yerleştirilir. Cerrah, bir TV ekranına bakarak ameliyatı yapar.

Kolesistektomi Çeşitleri Nelerdir ve Nasıl Yapılır?

Kolesistektomi genel anestezi kullanılarak yapılır, bu nedenle işlem sırasında ağrı hissedilmez. Anestezi ilaçları koldaki bir damardan verilir. İlaçlar etkisini gösterdiğinde, sağlık ekibi nefes almaya yardımcı olmak için hastanın boğazına bir tüp yerleştirecektir. Doktor daha sonra hastanın durumuna bağlı olarak iki cerrahi yaklaşımdan birini önerecektir:

Laparoskopik kolesistektomi sırasında cerrah karında dört küçük kesi yapar. Kesiklerden birinden karna küçük bir video kameralı bir tüp yerleştirilir. Cerrah, safra kesesini çıkarmak için karındaki diğer kesilerden girilen cerrahi aletleri kullanırken ameliyathanede bir video monitörü izler. Daha sonra, cerrah hastanın safra kanalındaki olası safra taşları veya diğer problemlerden endişe duyuyorsa, röntgen veya ultrason gibi bir görüntüleme testi isteyebilir. Laparoskopik kolesistektomi bir veya iki saat sürer. Laparoskopik kolesistektomi herkes için uygun değildir. Bazı durumlarda cerrah laparoskopik bir yaklaşımla başlayabilir ve önceki ameliyatlardan veya komplikasyonlardan kaynaklanan skar dokusu nedeniyle daha büyük bir kesi yapmayı gerekli görebilir.

Kolesistektomi Neden Yapılır?

Safra taşlarını ve neden oldukları komplikasyonları tedavi etmek için en yaygın olarak bir kolesistektomi yapılır. Kolesistit safra taşlarına ek olarak genellikle safra kesesi iltihaplandığında ortaya çıkar. Aşağıdaki durumlarda kolesistektomi yapılabilir;

•       İlk ve en yaygın olarak görülen neden safra taşlarıdır. Çoğu zaman kolesistit, safra kesesinde gelişen sert parçacıkların sonucudur. Safra taşları, safra kesesinden çıktığında içinden safranın aktığı tüpü tıkayabilir. Safra birikir ve iltihaplanmaya neden olur.
•       Bir tümör, safranın safra kesesinden düzgün şekilde boşalmasını engelleyerek kolesistite yol açabilecek safra birikmesine neden olabilir.
•       Safra kanalı tıkanıklığı durumunda da safra kesesinin alınması gerekebilir. Safra yollarının bükülmesi veya skarlaşması, kolesistite yol açan tıkanıklıklara neden olabilir.
•       AIDS ve bazı viral enfeksiyonlar safra kesesi iltihabını tetikleyebilir.
•       Çok şiddetli bir hastalık kan damarlarına zarar verebilir ve safra kesesine giden kan akışını azaltarak kolesistite yol açabilir.
•       Kanserli bir safra kesesinin alınması gereklidir.
•       Büyük safra kesesi polipleri safra kesesinin ameliyat edilmesine neden olabilir.
•       Safra taşlarına bağlı pankreas iltihabı (pankreatit) oluştuğu durumlarda da kolesistektomi yapılabilir.

Kolesistektomi Sonrası Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Kolesistektomi, safra taşlarının ağrısını ve rahatsızlığını giderebilir. Diyet değişiklikleri gibi koruyucu tedaviler genellikle safra taşlarının tekrarlamasını engelleyemez. Çoğu durumda, bir kolesistektomi safra taşlarının geri gelmesini önleyecektir. Çoğu insan kolesistektomiden sonra sindirim sorunları yaşamaz. Safra kesesi sağlıklı sindirim için gerekli değildir. Prosedürü takiben bağırsak alışkanlıklarında değişiklikleri veya yeni semptomları doktorla düzenli kontrolle takip etmek gerekir. Kolesistektomiden sonra normal aktivitelere ne kadar çabuk dönülebileceği, cerrahın hangi prosedürü kullandığına ve genel sağlık durumuna bağlıdır. Laparoskopik kolesistektomi geçiren kişiler birkaç gün içinde işlerine geri dönebilirler. Açık kolesistektomi geçirenlerin işe dönmeye yetecek kadar iyileşmesi için bir hafta veya daha fazla zamana ihtiyacı olabilir.

•       Eve döndükten sonra kesiği temiz ve kuru tutmak önemlidir. Kesiğin durumuna göre hastaya banyo talimatları verecektir. Bu talimatlara uymak iyileşme süreci için önemlidir. Dikişler veya cerrahi zımbalar kullanılıyorsa, bunlar bir doktor kontrolü çıkarılacaktır. Yapışkan şeritler kullanılıyorsa, kuru tutulmaları gerekir ve genellikle birkaç gün içinde düşer.
•       Doktorun önerdiği şekilde bir ağrı kesici alınmasına dikkat edilmelidir. Aspirin veya diğer ağrı kesici ilaçlar kanama riskini artırabilir. Doktorun reçete ettiği ve onayladığı ilaçların kullanımına dikkat edilmelidir.
•   Yürüme ve sınırlı hareket genellikle ameliyat sonrası için önemlidir. Ancak yorucu aktivitelerden kaçınmak gerekir.

Kolesistektomi Sonrası Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Safra kesesi karaciğerin altında bulunan küçük bir organdır. Yağları sindirmeye yardımcı olmak için karaciğerden gelen safrayı depolar. Safra kesesini aldırmak gerekiyorsa, ameliyattan sonra beslenmede değişiklik yapmak gerekecektir. Gaz, şişkinlik ve ishal gibi sorunlardan mümkün olduğunca uzak durmak için gerekli bazı diyetler vardır. Ameliyattan sonraki ilk birkaç gün önerilen diyet berrak sıvılar ve et suyu içermektedir.  Ameliyattan sonra en az iki gün alkolden uzak durmak önemlidir.  İlk birkaç günden sonra, katı gıdaları yavaş yavaş diyete eklenmeye başlar. Safra kesesi çıkarıldıktan sonra sonra ishal gelişebilir. Bunun nedeni, safra kesesi olmadan safranın doğrudan bağırsaklara akması ve müshil görevi görmesidir.  Bu sürecin neden olduğu ishal genellikle birkaç hafta ila birkaç ay içinde geçer. En hızlı sonuçlar için aşağıdaki besinlerden kaçınmak önemlidir.  Kolesistektomi sonrası önerilen ve önerilmeyen besinler aşağıdaki gibidir;

•     Yüksek yağlı yiyeceklerin sindirimi daha zor olduğundan, ameliyattan sonra gaz, şişkinlik veya ishal yaşanması durumunda bu yiyeceklerden kaçınmak önemlidir. Genel olarak, yağ günlük kalorinin %30’undan fazlasını oluşturmamalıdır. Porsiyon başına 3 gramdan az yağ içeren yiyeceklere bağlı kalmaya çalışmak doğru olacaktır. Yağ oranı yüksek gıdalar şunları içerir: tereyağı, biftek, kuzu ve dana eti, salam, tam yağlı süt, dondurma, tam yağlı peynir, kurabiyeler, hamur işleri ve kekler gibi işlenmiş unlu mamuller yağ oranı yüksek gıdalar olduğu için mümkün olduğu kadar bu gıdalardan uzak durmak iyileşme süreci için önemlidir.
•       Baharatlı yiyeceklerden de bir süre uzak durmak gerekir. Acı biberin etken maddesi olan kapsaisin içeren yiyecekler mide zarını tahriş edebilir. Bu mide ağrısı, bulantı, kusma ve ishale neden olabilir.
•       Kafein, süt ürünleri ve çok tatlı yiyeceklerden kaçınarak biraz rahatlama sağlanabilir.
•       Az yağlı yiyeceklerin sindirimi daha kolay olacak ve gaz, şişkinlik veya ishale neden olma olasılığı daha düşük olacaktır. %1 veya yağsız süt ürünleri, yağsız peynirler, yumurta akı veya yumurta ikameleri, fasulye, bezelye, mercimek, yulaf ezmesi, tam tahıllar, esmer pirinç, meyveler, sebzeler ve sebze bazlı çorbalar az yağlı oldukları için bu süreçte tüketilmesi önerilir.
•       Lif oranı yüksek gıdalar bağırsak hareketlerini normalleştirmeye yardımcı olabilir. Bununla birlikte, lif alımını birkaç hafta içinde kademeli olarak artırmak gerekir, çünkü çok hızlı bir şekilde artırmak gaz ve krampları daha da kötüleştirebilir. İki tür lif vardır, çözünür ve çözünmez. Her ikisi de diyetini bir parçası olmalıdır. Çözünür lif, sindirim sırasında suyu emer. Dışkının hacmini artırabilir ve sindirimi yavaşlatabilir.