Kortizon Kullananlar Nasıl Beslenmeli?

Kortizon, böbrek üstü bezlerinden salınan kortizol hormonunun yapısına benzer kortikosteroidlerdir. Kortikosteroidler olan kortizon vücuttaki karbonhidrat ve yağ metabolizmasını düzenlemede görev alır. Kortizon takviyelerine vücudun yeteri kadar kortizol üretemediği zamanlarda veya ekstradan kortizole ihtiyaç duyulduğu zamanlarda başvurulur. Kortizoller enerji metabolizması ile birebir yakından ilişkili hormonlar olduğundan kortizon kullanırken beslenmeye dikkat edilmesi gerekir. Kortizon ilaçlarının uzun vadede kilo aldırma üzerine etkisi olduğu bilinmektedir. Kortizon tedavisinde beslenmeye dikkat ederek yan etkilerinden korunmak veya etkileri minimuma indirmek mümkündür.

Kortizon Nedir?

Kortizol vücutta böbrek üstü bezlerinden salgılanan özellikle sabah ve yemekten sonraki saatlerde salınım miktarı artan bir hormondur. Kortizon ise kortizol ile benzer etkilere sahip olan kortikosteroidlerdir. Kortizon ile benzer etki mekanizmasına da sahip olan kortizol, bağışıklık sistemini baskılaması, ant-inflamatuar etki göstermesi, metabolizma hızını düzenlemesi gibi çeşitli etkilere sahiptir. Özellikle belirli hastalıkların tedavisinde kullanılan kortizon ile kısa sürede etkili bir tedavi sağlamak mümkündür. Ancak kortizon ilaçları kullanılırken başta beslenme olmak üzere çeşitli günlük yaşama yönelik başlıklara dikkat edilmelidir. Böylece ilacın olası olumsuz etkilerinden korunmak ve daha rahat bir şekilde tedavi süreci sağlamak mümkündür.

Kortizon Hangi Hastalıkların Tedavisinde Kullanılır?

Kortizon genellikle bağışıklık sisteminin ve inflamatuar süreçlerin görev aldığı hastalıklarda kullanılan bir ilaçtır. Addison hastalığı, konjenital adrenal hiperplazi ve sekonder hiperaldosteronizm gibi doğumsal veya edinsel hastalıklara karşı kullanılabilen bir ilaçtır.

Astım, egzama, alerjik rinit veya ürtiker gibi aşırı enflasyona sebebiyet veren alerjik reaksiyonlarda da kortizon kullanılmaktadır.

Romatoid artrit, sistemik lupus gibi romatizmal hastalıklarda da kortizon ilaçlarına başvurulur. Bunların yanı sıra beyin ödemi ve multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklarda da kortizon önemli bir role sahiptir.

Kortizon alerjik üveit, akut üveit ve optik nörit gibi göz hastalıklarında da kullanılır. KOAH, RDS ve bronşiyal astım gibi akciğer hastalıkları tedavisinde kortizona yer verilir.

Doku reddini önlemek üzere organ naklinden sonra da kortizon ilaçlarına başvurulur.

Kortizonun Yan Etkileri Nelerdir?

Kortizon kullanan hastalara kortizon kullanmanın yan etkilerinden bahsedilmektedir. Kortizon kullanmanın yan etkileri arasında öncelikle kan şekeri düzensizliği yer alır. Kan şekeri düzensizliğine bağlı olarak ise kişilerde iştah artışı görülmesi oldukça muhtemeldir. Yine kortizon hormonunun vücut elektrolitleri üzerindeki etkisinden kaynaklı olarak tansiyon yüksekliği ve ödem görülmesi söz konusu olabilir. Bunlarla beraber kişilerde stres ve kaygı oluşabilir. Yoğun miktarda kortizon kullanılmasında ise Cushing sendromu meydana gelebilir. Cushing sendromu vücutta gereğinden fazla kortizon bulunması ve buna bağlı gelişen semptomları temsil eden bir hastalıktır. Uzun vadede yağlanmada artış ve kemik erimesi gibi sorunlar meydana getirebilir. Son olarak kortizon kullanımından kaynaklı sıkça karşılaşılan yan etkilerden biri ise potasyum kayıplarıdır. Yine vücudun potasyum dengesinde değişiklikler olmasına bağlı olarak tansiyon yüksekliği görülmesi olasıdır.

Kortizon Ne Kadar Süre Kullanılır?

Kortizon tedavisinin ne kadar süre devam edileceği kişinin sağlık durumu ve hastalığına göre değişkenlik gösterir. Günümüzde en sık romatizmal ve bronşiyal hastalık tedavilerinde kullanılan kortizonlar genellikle bir veya üç ay kadar hastalığın alevlendiği dönemlerde kullanılır. Kortizon ömür boyu kullanılabilecek türden bir ilaç değildir. Ancak tedavinin ne sürede olacağı ve hangi dozlarda kullanılması gerektiği tamamıyla doktor kontrolünde karar verilmelidir.

Kortizon Kilo Aldırır mı?

Kortizon kullanımı uzun vadede kan şekeri üzerinde değişiklikler yaratır. İnsülin seviyeleri ve arasında yakından ilişki bulunan kortizol hormonunun yükselmesiyle kişiler daha fazla açlık hissedebilir. Bu durum kişilerin daha fazla yemek yemesine ve beraberinde kilo almasına neden olabilir. Kortizon kullanırken günlük alınması gereken besin ihtiyacı doğru bir şekilde ayarlanmalı ve aşırı yemek yemekten kaçınılmalıdır. Böylece kilo aldırma etkisi minimum düzeye indirilebilir veya tamamıyla önlenebilir.

Kortizon Kullanırken Dikkat Etmeniz Gerekenler 

Kortizon tedavisinde beslenme son derece önemlidir. Doğru beslenme müdahaleleriyle kortizonun yan etkilerinden korunabilmek mümkündür. Bu noktada kişilerin dikkat etmesi gereken bazı başlıklar bulunur.

• Günlük tuz tüketimi sınırlandırılmalıdır: tuz vücutta ekstra ödem oluşumuna sebep olabilir. Bununla beraber günlük alınması gereken sodyum miktarını artıracağından potasyum ve sodyum dengesi arasında çok daha ciddi bir farklılık yaratabilir. Bu durum ise tansiyonu olumsuz yönde etkileyebilir. Hem ödem oluşumunu önlemek hem de tansiyonu ideal bir seviyede tutabilmek için kortizon kullanırken tuz alımı sınırlandırılmalıdır.
• Kalsiyumdan zengin beslenilmelidir: süt yoğurt gibi kalsiyum kaynaklı besinlere günlük beslenmede yer verilmelidir. Böylece kortizonun uzun vadede kemik erimesi gibi olumsuz etkilerinden korunmak mümkündür. Tuzsuz peynir, kurubaklagiller ve yeşil yapraklı sebzeler gibi diğer kalsiyum kaynakları da günlük beslenmeye eklenebilir.
• Günlük yaşamda fiziksel aktivitelere yer verilmelidir: fiziksel aktivitelerin insülin salınımını desteklediğine yönelik birçok çalışma bulunur. Günlük fiziksel aktiviteyle kortizonun kan şekeri üzerindeki olumsuz etkilerini minimum düzeye indirgemek ve bununla beraber kilo artışının görülmesini engellemek mümkün olabilir.
• Su tüketimine özen gösterilmelidir: kortizon hormonu vücutta ekstradan ödem tutumuna sebebiyet verebilir. Bu durum kişilerin uzun vadede dehidrate olmasıyla sonuçlanabilir. Kortizon kullanırken su tüketimi kontrol altında tutulmalı ve günde ortalama iki buçuk, üç litreye yakın su tüketilmelidir.
• Taze sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmelidir: taze sebze ve meyve tüketimiyle vücudun antioksidan miktarı dengede tutulabilir ve kortizon tedavisi bu açıdan desteklenebilir. Taze sebze meyve tüketirken muz, ıspanak, domates gibi potasyum açısından zengin sebze ve meyveler beslenmeye eklenebilir. Böylece potasyum azalma oranı da azaltılabilir.

Kortizon Alırken Hangi Besinlerden Uzak Durmalısınız?

Kortizon kullanılırken özellikle belirli besinlerden uzak durulması gerekir. Vücuttaki aşırı ödem oluşumu ve potasyum dengesizliğinden kaynaklı olarak kortizon kullanan kişilerin tuz kısıtlaması yapması önerilir. Yoğun tuz içeren besinler sınırlandırılmalı peynir ve zeytin gibi tuzlu besinler tuzsuz tercih edilmelidir. İşlenmiş hayvansal ürünler, cips, hazır çorbalar veya tuzla çeşitlendirilmiş paketli ürünlerden uzak durulması gerekir.

Kortizon kullanırken rafine şeker içeren ürünlerden uzak durulmalıdır. Kortizonun hem kan şekeri üzerinde dengesizlikler yaratması hem de şekerin de ödem tutucu etkisi olması kortizon yan etkilerini arttırıcı etki gösterebilir. Bu noktada şeker ilaveli paketli ürünler beslenmeden çıkarılmalıdır.

Kortizon kullanan kişilerin sigara ve alkol tüketmemesi önerilir. Bununla beraber kortizon kullanan kişilere günlü kafein alımını sınırlandırılması önem taşır. Bu noktada günlük tüketilen çay, kahve ve çikolata gibi gıdalar sınırlandırılmalıdır.

Kortizon Yan Etkileri Ne Zaman Geçer?

Kortizon ciddi yan etkileri bulunabilen bir ilaç türü olduğundan doktor kontrolünde dikkatli kullanılması gereken bir ilaçtır. Olabildiğince minimum düzeyde kullanılmasına öncelik verilen bu ilaçlar kullanılan doza ve kullanılan süreye göre yan etkiler açığa çıkarma süreci değişkenlik gösterir. Enjeksiyon gibi tek seferde yoğun miktarda kortizon uygulanan tedavilerde kortizonun yan etkilerinin 48 saat sonrasında azalarak kaybolması beklenir. Ancak yoğun dozda düzenli olarak kortizon alınması halinde kortizonun yan etkilerinin 3 ay kadar sürebileceği düşünülür.

Kortizon Vücuttan Nasıl Atılır?

Kortizon vücuttan idrar yolu ile atılır. Kortizol hormonları karaciğer tarafından etkisiz hale getirilir. Ardından dolaşım yolu ile böbreklerden süzülerek idrar yolu ile atılırlar.