Vücutta çok sayıda hormon bulunur. Her bir hormonun vücuttaki farklı bir sistem üzerinde etkisi vardır. Sindirim sistemi üzerinde ciddi etkilere sahip olan leptin vücut ağırlığının düzenlenmesinde önemli rollere sahip bir hormondur. Halk arasında “tokluk hormonu” olarak da adlandırılan leptin, salınması itibariyle iştah kontrolü sağlar ve yemek yemeyi sonlandırır. Leptin hormonu etkinliği vücutta bazı durumlarda azalabileceği gibi bazı durumlarda ise daha güçlü bir şekilde hissedilebilir.

Leptin (Tokluk Hormonu) Nedir?

Leptin hormonu yağ hücreleri tarafından salgılanan bir peptit hormonudur. Yağ dokunun yanı sıra kemik iliği, iskelet kasları, meme dokusu, deri hücreleri ve mide mukozası da kısıtlı miktarda leptin üretebilmektedir. Leptin yağ depoları ve beynin bölümlerinden biri olan hipotalamusa sinyaller göndererek kişinin tokluk hissetmesini sağlar. Yağ depolarının yeterli olduğunu beyne ileterek vücudun daha fazla yemek yemeye ihtiyacı olmadığını beyne bildirir.

Leptin seviyelerinde yükseliş veya düşüş olması beyne farklı sinyaller iletir. Yüksek leptin seviyesi olması halinde beyne vücudun yeterince yağ depoladığı bildiridir. Düşük seviyelerde ise yemek yenmesi gerektiği ve kişinin açlık durumunda olduğu bildirilir. Bu durum leptinin tokluk hormonu olarak da adlandırılmasını sağlar.

Günün her saatinde vücutta farklı oranda leptin bulunur. Genellikle sabah saatlerinde bireyin leptin seviyeleri düşüktür. Bu nedenle kişiler yemek yeme isteği ile karşı karşıya kalır. Akşam saatlerinde ise leptin seviyeleri yükselmeye başlar. En düşük leptin seviyesi öğle saatlerinde görülürken gece saatlerinde ise leptin seviyeleri en yüksek seviyeye ulaşır.

Leptin Hormonu Nasıl Çalışır?

Leptin metabolik hormonlar arasında yer alır ve genellikle yağ hücreleri tarafından üretilir. Leptin salgılanması ile vücutta bulunan yağ hücreleri kan yoluyla beyne taşınmaya başlar. Leptin peptit içeriğine sahip bir protein olarak vücudun yağ depolarını düzenlemede görev alır.

Tokluk hormonunun tam tersi etkiye sahip olan ghrelin hormonu vardır. Bu her 2 hormon arasında özel bir denge bulunur. Ghrelin açlık hormonu olarak adlandırılır ve midede üretilir. İştahı uyaran bu hormon beyne yemek yeme sinyali verir. İştahı uyandırması ardından yemek yemenin başlanmasıyla beraber yağ depolanmasına da destek olur. Yeterince yağ depolandıktan sonra ise leptin gündeme gelerek kişilerin doyduğunu hissetmesini sağlar. Sağlıklı bir vücut kütlesine sahip olabilmek için ghrelin ve leptin hormonları koordineli bir şekilde çalışmalıdır.

Leptin Hormonu Ne İşe Yarar?

Leptin hormonu bir diğer adıyla tokluk hormonu insanın doyduğunu hissetmesini sağlar. İştahın kontrol edilmesinde önemli bir role sahip olan leptin hormonu kişilerin ideal kilolarda kalabilmesi için gerekli bir hormondur. Yağ depoları ve beyin arasında sinyal gönderdiğinden vücut ağırlığı ve metabolizmayı düzenlemede önemli bir role sahiptir. Bu özelliklerin yanı sıra leptin hormonu kas aktivitesinin düzenlenmesinde, bağışıklık sisteminin verimli bir şekilde çalışmasında ve üreme ve büyüme sistemlerinde çeşitli rollere sahip önemli bir hormondur.

Leptin hormonu hamilelik döneminde de bazı özel rollere sahiptir. Hamilelik döneminde plasentanın gelişmesini sağlayarak bebeğin büyümesini destekler.

Leptin Hormonu Nasıl Aktive Edilir?

Leptin hormonunun verimli bir şekilde salınması ve aktive edilmesi için yaşamsal değişiklikler yapılması gerekir. Vücutta gelişen inflamasyonun azalması leptin direncinin tersine çevirmede etkili olabileceği düşünülür. Bu nedenle kişilerin taze sebze ve meyve tüketimine günlük beslenmelerinde yer vermeleri önerilir ve işlenmiş gıdalardan kaçınılmaları gerekir. Bu sayede vücuttaki besinlerden kaynaklı oluşabilecek inflamatuar oluşumlar azalabilir. Kişilerin çözünür lif içeriğine sahip besinler tüketmesi önerilir. Bu sayede bağırsak sağlığı verimli bir şekilde çalışmaya devam edebilir.

Leptin hormonunun aktive edilmesinde egzersizin büyük bir rolü vardır. Düzenli egzersiz ile leptin seviyelerinin ideal düzeyde olması desteklenir.

Uyku ve leptin hormonunun salınımı arasındaki ilişki ise son derece büyüktür. Kişiler günde 6 veya 8 saat boyunca gece saatlerinde olacak şekilde uyumalı ve gerekli dinlenme alanını kendilerine yaratmalıdır.

Protein ağırlıklı bir beslenme planı uygulanarak ideal kilo seviyelerine sahip olunması desteklenebilir. Sağlıklı karbonhidrat kaynaklarına yönelip yoğun karbonhidrat alımı sınırlandırılmalıdır. Bu sayede leptin hormonunu aktive edilmesi kolaylaşabilir.

Leptin Hormonunu Ne Bozar?

Leptin hormonu yanlış beslenme alışkanlıkları veya genel sağlığı olumsuz yönde etkileyebilecek yaşamsal aktivitelerden dolayı bozulabilir. Hormonun kendisi bozulmasa bile miktarındaki değişimler vücutta ghrelin ve leptin seviyesi arasında olması gereken bağlantıyı olumsuz yönde etkileyebilir. 

Sağlıksız bir uyku düzenine sahip olmak ve günde 7 saatten az uyumak leptin hormonu seviyelerini olumsuz yönde etkiler. Düzensiz ve kalitesiz uyku düzeni de yine benzer bir şekilde etki gösterir.

Ciddi kalori kısıtlamaları ile yapılan diyetler ve beraberinde gelen ani kilo kayıpları da yine leptin hormonunu olumsuz yönde etkiler. Düzenli bir diyet planı yapılması ardından kişilerin sağlıksız beslenme alışkanlıklarının hızlı bir şekilde dönmesi de yine leptin hormonlarında bozulmalara yol açar.

Egzersizden uzak bir yaşam ve sürekli hareketsiz kalmakta yine leptin hormonunu olumsuz yönde etkiler.

Yoğun stres de ideal leptin hormonunu seviyelerinde olumsuzluklar yaratabilir.

Leptin Hormonu Nereden Alınır?

Leptin hormonu vücutta başta yağ dokusu olmak üzere; meme dokusu, mide mukozası, iskelet kasları, deri hücreleri ve beynin belirli bir bölümü tarafından üretilir. Bu doku ve organlar tarafından salgılanan leptin genellikle kişiler için yeterli miktardadır. Ancak tokluk seviyesini artırmak veya leptin direncini kırmak adına leptin hormonu içeren besinlerden de faydalanabilir. Leptin çeşitli bitkisel kaynaklardan veya yumurta ve kabuklu deniz ürünleri gibi hayvansal kaynaklardan alınabilen bir hormondur.

Leptin İçeren Besinler Nelerdir?

Leptin hormonu genellikle vücut tarafından üretilir. Ancak bazı besinler içerisinde de leptin hormonuna rastlamak mümkündür.

Bu besinler arasında;

• Soğan,
• Sarımsak,
• Avokado,
• Acı biber,
• Kayısı,
• Yumurta ve kabuklu deniz ürünleri yer alır.

Bu gıdaların yanı sıra safran, mantar, ayva, mango kavun ve papaya gibi tropikal meyvelerde de leptin bulunur.

Leptin Diyetinde Neler Yenir?

Leptin diyetinde sağlıklı bir beslenme planının uygulanması hedeflenir ve kişilerin sağlıklı bir şekilde kilo kaybı gözlemlenmesi için yapılan bir diyettir. Leptin diyeti kapsamında kişilerin leptin kaynağı besinleri günlük beslenmeye eklemesi önerilir. Akşam saatlerine kalmadan ideal saatlerde ideal porsiyonlarda yemek yenilmesini destekleyen bir beslenme şeklidir. Kişiler kahvaltıda peynir veya yumurta olmak üzere mutlaka bir protein kaynağına yer vermelidir. Akşam yemeklerinde protein tercih edilmesi önerilir. Kişiler uyumadan en az 3 saat öncesinde yemek yiyerek, yatana kadar ihtiyaç duydukları sindirim süreçlerini gerçekleştirilmesi desteklemelidir.

Leptin diyeti kapsamında karbonhidrat alımının sınırlandırılması önerilir. Leptin diyetinde aşılanması gereken temel davranış: kişinin gerçekten doyduğunu hissetmeden masadan kalkma alışkanlığı benimsemesidir. Bu noktada kendisi için ideal olan porsiyonu belirlemeli ve yeterli miktarda enerji aldığına emin olması takdirinde o öğün için yemek yemeyi sonlandırmalıdır.

Leptin Hormonu Hangi Saatlerde Çalışıyor?

Günün her saatinde leptin hormonu seviyelerinde değişiklik görülür. Sabah saatlerinde leptin hormonu azalmaya başlar ve kişiler açlık hissiyatıyla karşı karşıya kalır. Öğle saatlerinde leptin hormonu en düşük seviyelerdedir böylece kişiler daha çok yemek yeme ihtiyacı hisseder. Akşam saatlerine doğru leptin hormonu seviyeleri yükselir. Gece saatlerinde ise leptin hormonu seviyesi ciddi oranda artar ve kişiler kendilerini aç hissetmezler.

Leptin Direnci Nedir?

Vücutta biriken yağ miktarı ile kan dolaşımında bulunan leptin seviyesi arasında orantı bulunur. Vücut yağının artmasıyla daha fazla leptin salınımı gerçekleşir. Tam tersi durumda ise vücut yağının azalmasıyla beraber leptin seviyelerinde düşüş görülür. Bazı durumlarda leptin seviyeleri yükselmesine rağmen beyin yanıt vermeyebilir. Bu duruma leptin direnci denir. Leptin direnci olan bir bireyde beyne midenin dolu olduğu sinyali gelmez. Tok olunmasına rağmen kişiler kendilerini aç hissetmeye devam eder. Uykunun düzenlenmesi, egzersiz yapılması ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsenmesiyle leptin direnci kırılabilir. Leptin direnci olan bireylerin öğün sıklığını azaltmaları ve hareket düzeylerini artırmaları önerilir.

Leptin Direnci Nasıl Ölçülür?

Leptin direnci kan testleri ile ölçülebilir. Çeşitli kan parametrelerine bakılarak kişinin leptin direnci olup olmadığına yönelik fikir sahibi olunabilir. Bu noktada kişinin açlık insülin seviyesi, HbA1C seviyeleri ve trigliserit seviyesi olmak üzere çeşitli kan parametreleri incelenir. Seviyeler arasındaki orantı veya orantısızlık sonucunda ise kişinin leptin direnci olup olmadığı tanısı konulabilir.

Leptin Direnci Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Leptin direnci olan kişiler çeşitli belirtiler gösterir. Bu belirtiler arasında en sık karşılaşılanı genellikle kişilerin sürekli kendilerini aç hissetmesidir. Açlık hissiyle beraber kişiler bol karbonhidratlı ve aşırı yağlı gıda tüketimine yönelir. Normal şartlarda geceleri leptin hormonu seviyelerinin artmasıyla tokluk hissiyatı gelişirken direncin olması halinde kişiler gece de açlık krizi ile karşı karşıya kalabilir. Leptin direnci karaciğer yağlanması ve insülin direnci gibi olumsuz sağlık koşullarının gelişmesiyle de anlaşılabilen bir bozukluktur.

Leptin Hormonu Eksikliği Nasıl Giderilir?

Kişilerde tokluk hormonu eksikliği görülmesi beraberinde sürekli açlık hissiyle karşı karşıya kalınması ve bununla birlikte kilo alımına neden olabilir. Yapılacak olan çeşitli yaşamsal değişimler ile leptin hormonu eksikliğinin giderilmesi desteklenebilir. Bu noktada ilk müdahale yeme düzenine gerçekleştirilir. Kişiler günlük beslenmelerinde yeteri kadar lif alarak tokluk sürelerini uzatmalıdır. Früktoz veya yüksek glikoz içeren gıdaların tüketiminden kaçınmalıdır. Bu tür karbonhidrat kaynakları yerine tam tahıllı kompleks karbonhidrat kaynaklarına yönelmelidir.

Kişiler sabah kahvaltılarında yumurta yiyerek yoğun protein içerikli bir kahvaltı tüketebilir. Haftada 2 gün olacak şekilde yağlı balık tüketimi sağlanmalı ve omega 3 alımı desteklenmelidir.

Özellikle hızlı şekilde zayıflamak için uygulanan ciddi kalori kısıtlamalı diyetlerden kaçınılmalıdır. Kişiler sağlıklı ve dengeli bir beslenme planı uygulamalıdır.

Leptin hormonu seviyelerini artırmak için kişiler düzenli bir uyku düzenine sahip olmalıdır. Gece saatlerinde olacak şekilde günde 6 veya 8 saat arasında düzenli bir uyku düzeni benimsenmelidir.

Leptin hormonu içeren avokado, yumurta, acı biber ve mango gibi çeşitli leptin hormonu kaynağı besinler günlük beslenmeye eklenebilir.

Leptin Hormonu Çalışmazsa Ne Olur?

Leptin hormonunun çalışmaması halinde kişiler tokluk hissi hissetmeyerek yüksek miktarda kalori alımına yönelir. Ciddi açlıkla karşı karşıya kalacağından kişiler sürekli aşırı yağlı ve şekerli yiyeceklere yönelerek kilo almaya başlayabilir. Leptin seviyelerinin gece saatlerinde de yetersiz olması sebebiyle gece yemek yeme alışkanlığı benimseyerek yeme bozuklukları geliştirebilirler. Kilo artışıyla beraber kişilerin insülin direnci gibi metabolik hastalıklara karşılaşma riski artar. Leptin hormonu seviyelerini düzenlenmemesi ve kişilerin kilo almaya devam etmesi halindeyse obezite gibi hastalıklar ile karşılaşılabilir.

Sık Sorulan Sorular: 

Limonlu Su İçmek Leptini Bozar Mı?

Limonlu su içmek ve leptin arasında olumsuz bir bağlantı bulunmamaktadır. Şeker içeriği yüksek bir sıvı içilmediği takdirde sıvılar ve leptin hormonu arasında bir ilişki bulunmamaktadır.

Leptin Hormonu Nasıl Hızlı Çalışır?

Leptin hormonunu hızlı bir şekilde çalışması için dengeli bir beslenme planı uygulanması önerilir. Az ve küçük porsiyonlarda yemek yenilerek leptin hormonunun daha hızlı bir şekilde çalışması desteklenebilir.

Maden Suyu Leptini Bozar Mı?

Şekersiz içecekler ve leptin hormonu arasında önemli bir bağlantı bulunmamaktadır. Şekersiz veya tatlandırıcı içermeyen sade maden sularının tüketimi leptin hormonunu bozmaz.