Melatonin Nedir ve Etkileri Nelerdir?

Melatonin, halk arasında uyku hormonu olarak tanımlanır. Vücut tarafından üretilebilen bu hormon kişilerin uyku ve uyanıklık dengesini sağlamasını destekler. Akşam saatlerinin gelmesiyle vücutta üretim miktarı artan melatonin kişilerin uykuya hazırlanmasını sağlarken aydınlıkla beraber seviyelerinin azalması insanların uyanmasını sağlar. Bu denge sadece uyku değil birçok metabolik süreç içerisindeki dengeyi etkiler. Bu nedenle vücutta ideal miktarda melatonin bulunması sadece uykuyu değil vücudun genel işleyişini etkileyebilir.

Günümüz şartlarında melatonin eksikliğiyle sıkça karşılaşılmaktadır. Yaşam ve beslenme şekli, uyku düzeni ve stres faktörleri vücuttaki melatonin seviyelerini etkileyebilir. Melatoninin ideal seviyelerin altına düşmesiyle kişiler uyku problemleri yaşayabilir. Bu tür durumların tedavisinde ise melatonin takviyelerinden destek alınması önerilebilir.

Melatonin Nedir?

Melatonin, insan vücudunun kendisi tarafından üretilebilen, uyku ve uyanıklık döngüsünü sağlayan önemli bir hormondur. Beyinin altında bulunan pineal bez bir diğer adıyla epifiz bezi tarafından üretilir. Melatonin halk arasında direkt uyku hormonu olarak bilinirken, kan basıncının düzenlenmesi veya mevsimsel üreme dürtüleri gibi vücudun genel ritmini oluşturan fizyolojik süreçleri de etkiler. Günlük hayatta değişen döngüleri senkronize etmede etkili bir hormondur.

Günümüzde melatonin takviyelerine yönelim oldukça artmıştır. Laboratuvar ortamında sentetik olarak üretilen melatonin, diyet takviyesi olarak veya uyku problemlerinde kısa süreli tedaviler sağlanması üzere kullanılır. Doktor tavsiyesi doğrultusunda alınması gereken melatonin genellikle hap formunda üretilir. Böylece oral kullanım için uygundur.

Melatonin Ne İşe Yarar?

Melatonin, vücuttaki gece ve gündüz döngülerini düzenlemesi ile bilinir. Karanlıkla beraber vücut daha fazla melatonin üretmeye başlar ve beden uykuya hazırlanır. Melatonin eksikliği gelişmesi halinde uykuya geçişte zorlanma veya uyku kalitesinde düşüş gözlemlenebilir. Karanlıkla beraber artan melatonin seviyeleri günün aydınlanması veya ışıklı bir ortama geçirmesiyle azalmaya başlar. Böylece vücut uyanık olmaya yönelik sinyaller üretir. Uyku ve uyanıklık dengesinin sürdürülebilmesi için vücutta ideal miktarda melatonin bulunmalıdır.

Uyku problemi yaşayan kişiler için melatonin hormonu kullanımı önerilebilir. Ancak alınan takviyeler ile uyku probleminin tamamı ile düzelmesi üzerine kesin bir kanıt bulunmamaktadır. Bu konuyla ilgili yapılan araştırmalar devam etmektedir.

Melatonin Ne Kadar Süre Kullanılmalıdır?

Melatonin için önerilen kullanım süresi kişiden kişiye değişken gösterebilir. Uyku problemlerini gidermek ve uyku kalitesini artırmak üzere genellikle 2 ila 4 ay arası melatonin kullanımı önerilir. Kullanılma amacı ve hastanın sağlık durumuna göre ideal kullanım süresi doktor tarafından belirlenmelidir. Birçok uzman melatoninin 3 aydan fazla kullanılmasını önermemektedir. Düzenli bir kullanım ardından mutlaka melatonin kullanımına ara verilmelidir.

Melatonin Yan Etki Yapar Mı?

Melatonin takviyesi bazı kişilerde yan etkiye sebep olabilir. Kısa süreli ve düşük dozlarda alınan takviyelerin yan etkilere Sebep verme olasılığı oldukça düşüktür. Ancak kullanımın uzun süreli olması ve yoğun miktarda melatonin alınması halinde aşağıdaki semptomlar açığa çıkabilir;

• Ağız kuruluğu
• Anksiyete problemleri
• Halsizlik
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Göğüs ağrısı
• Karaciğer fonksiyon testlerinde anormallikler
• Dermatit

Melatonin Eksikliği Nelere Sebep Olur? 

Yaş almayla beraber vücuttaki melatonin seviyelerinde azalma görülebilir. Bunun yanı sıra sağlıksız beslenme, uyku dengesinin bozulması, stres ve çalışma düzeni de melatonin seviyelerinde değişiklikler yaratabilir. Melatonin eksikliği gelişmesi halinde kişilerin uyku düzeni ciddi ölçüde etkilenebilir. Uykuya geçişte zorluklar yaşanabilir veya uyku kalitesinde ciddi bir düşüş görülebilir. Bu tür durumların yanı sıra melatonin eksikliği dolaylı yoldan bazı hastalıkların tetikleyicisi olabilir. Kalitesiz bir uyku düzeni vücuttaki metabolik dengeyi olumsuz yönde etkileyebileceğinden; demans, tip 2 diyabet, duygu durum bozukluğu veya kanser gibi ciddi hastalıklara neden olabilir.

Melatonin Fazlalığı Nelere Sebep Olur? 

Melatonin takviyesi kullanılırken kullanılan doza özen gösterilmelidir. Gereğinden fazla melatonin alınması halinde vücutta melatonin fazlalığı gelişebilir ve çeşitli semptomlar açığa çıkabilir. Bu semptomlardan en yaygın karşılaşılanları; kusma, baş ağrısı, baş dönmesi ve sürekli uyku halidir. Kişiler melatonin hormonu fazlalığı nedeniyle sürekli uykuya ihtiyaç duyabilir ve uyanmakta zorluk yaşayabilir. Bu nedenle takviye alınırken belirtilen dozda kullanılmaya özen gösterilmelidir. Olası bir yan etki gözlemlenmesi halinde mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Melatonin Doğal Yollarla Nasıl Alınır? 

Melatonin, insan vücudunda epifiz bezi tarafından salgılanabilen ve vücutta doğal olarak bulunan hormonlardan biridir. Yapılan çalışmalar bazı besin öğelerinin bu üretimi arttırmayı teşvik edeceğini öne sürer. Triptofan içeriğiyle zengin olan besinlerin günlük beslenmeye eklenmesi melatonin salınımını destekleyebilir. Bu noktada triptofan kaynakları olan; ıspanak, havuç, kabak, marul, karnabahar, tatlı patates gibi besinlerden faydalanabilir.

Triptofan kaynağı besinlerin yanı sıra direkt olarak melatonin içeren besinlerin de günlük beslenmeye eklenmesi vücuttaki ideal melatonin seviyelerinin korunmasını destekleyebilir. Melatonin içeren besinler arasında; vişne, fındık, badem, ceviz, muz, çilek, portakal, böğürtlen, kestane, lahana, soğan, mantar ve patlıcan gibi besinler sıralanabilir. Bu tür besinlerin günlük beslenmeye eklenmesi ile melatoninin doğal yolla alımı sağlanabilir.

Melatonin Hangi Sıklıkla Tüketilmelidir? 

Melatonin takviyeleri genellikle bir kür olarak uygulanır. Doktor tarafından belirtilen süre boyunca kişilerin düzenli olarak melatonin alması önerilir. Alınan günlük takviye oranı 0.5 ila 10 mg arasında olabilir. Kişi için ideal doz yine doktor tarafından belirlenir. 

Sıkça Sorulan Sorular 

Melatonin Uyku Getirir Mi?

Vücuttaki melatonin seviyeleri karanlıkla beraber artar. Melatonin hormonunun fazlalaşması ise vücudun uykuya hazırlık aşamasına geçmesine yardımcı olur. Böylece kişiler uykuya dalabilir.

Melatonin Takviyesi Sağlıklı Mı? 

Melatonin takviyeleri üzerinde yapılan çalışmalar günümüzde devam etmektedir. İdeal dozlarda kullanılması halinde melatonin takviyeleri genel olarak sağlıklı kabul edilir. Ancak fazla veya uzun süreli kullanımlarda bazı kişilerde melatonin takviyesi nedeniyle çeşitli semptomlar gelişebilir.

Melatonin Ne Kadar Süre Sonra Etki Eder? 

Melatonin takviyesi kullanılması halinde; alınan hapların uyku saatinden 2 saat önce alınması önerilir. Belirlenen dozda alınmaya ve düzenli kullanıma özen gösterilmelidir.