Pankreas Yetmezliği Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Gıdaların sindirimi, besin maddelerinin emilimini sağlamak için pankreas tarafından üretilen hormon ve enzimlere ihtiyaç vardır. Pankreas, sindirim sisteminde üstlendiği roller ve hormon üreten bir organ olarak oldukça önemli organlardan biridir. Pankreas tarafından üretilen sindirim enzimlerinin yetersiz olması halinde vücutta çeşitli sağlık problemleri gelişebilir. Pankreas çeşitli nedenlerden dolayı fonksiyon kaybı yaşayabilir. Bu tür durumlarda pankreas yetmezliği gündeme gelebilir ve vücut fizyolojik olarak olumsuz yönde etkilenebilir.

Pankreas Yetmezliği Nedir?

Pankreas yetmezliği, pankreasın işlevlerini yeterli miktarda gerçekleştiremediği durumları ifade etmek üzere kullanılır. Eksokrin pankreas yetmezliği ve endokrin pankreas yetmezliği olmak üzere iki ana türe ayrılır. Eksokrin yetmezlik, pankreasın yeterli miktarda sindirim enzimleri üretememesi ile karakterizedir. Bazı eksokrin yetmezliklerinde ise üretilen enzimlerin ince bağırsakta yeterli miktarda çalışamadığı gözlemlenir. Bu durumun beraberinde gıdalar sindirilemeyebilir veya içeriğindeki besinler bağırsaklar tarafından emilmeyebilir. Uzun süre emilim problemi yaşanması halinde ise hastalarda besin yetersizlikleri gelişebilir. 

Bir diğer pankreas yetmezliği çeşidi ise endokrin pankreas yetmezliğidir. Endokrin yetmezlikte pankreas yeteri kadar hormon üretemez. Özellikle insülin miktarında ciddi azalmalar görülebilir ve bu durumun beraberinde diyabet gibi hastalıklar gelişebilir.

Pankreas yetmezliği teşhis edilmesi halinde bu durumu ihmal edilmemeli ve hastanın sağlık durumuna göre ideal tedaviye başlanmalıdır. Tedavi kapsamında genellikle pankreas enzim takviyelerine veya pankreas tarafından üretilen ve eksikliği görülen hormon takviyelerine başvurulur.

Pankreas Yetmezliği Belirtileri Nelerdir?

Pankreas yetmezliği nedeniyle açığa çıkan belirtiler; gelişen pankreas yetmezliği türüne ve hastalığın şiddetine göre değişkenlik gösterir. Başlangıçta görülen semptomlar hafif seyrederken hastalığın şiddetlenmesi ile açığa çıkan belirtilerin de şiddeti artabilir. 

Eksokrin pankreas yetmezliği nedeniyle açığa çıkabilen belirtiler aşağıdaki gibidir:

• Üst karın bölgesinde ağrı hissi
• İstemsiz kilo kaybı
• İshal
• Şişkinlik
• Yorgunluk
• Yağlı dışkı yapısı
• Gaz ve hazımsızlık şikayetleri

Endokrin pankreas şikayetlerinde ise;

• Şeker hastalığı belirtileri
• Düşük kan şekeri

Pankreas belirtilerinin göz ardı edilmesi halinde gelişen semptomlar beraberinde ciddi komplikasyonlar görülebilir. Bu nedenle benzer semptomlar görülmesi halinde mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

Pankreas Yetmezliği Kimlerde Görülür?

Pankreas yetmezliği her yaşta ve her cinsiyette görülebilir, ancak bazı risk faktörleri ve nedenler, pankreas yetmezliği riskini artırabilir. Kişilerde pankreatit gelişmesi halinde duruma müdahale edilmemesi pankreas yetmezliğine yol açabilir. Pankreatit nedeniyle pankreasta hasar gelişebilir ve pankreas işlevsiz hale gelebilir.

Kistik fibrozis hastalığına sahip kişilerde pankreas yetmezliği gelişebilir. Kistik fibrozis pankreas bezlerinin tıkanmasına ve hasar görmesine neden olabilir. Bu durum pankreasın ekzokrin işlevini etkileyebilir. 

Pankreasta kist veya tümör gelişimi de pankreasta tıkanma veya tıkanmaya neden olabilir. Yine ekzokrin işlevler olumsuz etkilenebilir. 

Bazı genetik koşullar, pankreas yetmezliği riskini artırabilir. Özellikle pankreatik lipaz eksikliği gibi nadir kalıtsal durumlar, pankreasın sindirim enzimlerini eksik üretmesine neden olabilir.

Diyabet hastalarında endokrin pankreas yetmezliği ile karşılaşılabilir. Tip 1 diyabet hastalarında pankreas yetmezliği görülme riski daha fazladır.

Alkol ve sigara tüketimi de pankreas fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu olumsuz alışkanlıklar pankreatit riskini arttırabilir ve dolaylı olarak pankreas yetmezliğini tetikleyebilir.

Pankreas yetmezliği riski yaşla birlikte artabilir. Özellikle yaşlı bireylerde pankreas yetmezliği daha sık görülebilir.

Pankreas Yetmezliği Nelere Yol Açar?

Pankreasın sindirim ve hormon üretim işlevlerini yerine getirememesi, vücutta çeşitli sorunlara neden olabilir. Pankreas yetmezliği nedeniyle en sık görülen sorunlar sindirim sistemi üzerinde gelişir. Özellikle ekzokrin yetmezliklerde sindirim enzimleri yeteriz üretildiğinden gıdalar yeterince sindirilemeyebilir. Yetersiz besin sindirimi ise kişilerin günlük hayatta; gaz, şişkinlik, ishal veya hazımsızlık gibi şikayetler yaşamasına neden olabilir.  

Yetersiz besin emilimi vücutta malnütrisyon gelişmesi ile sonuçlanabilir. Besin yetersizliği nedeniyle; istemsiz kilo kaybı, bağışıklık sisteminde düşüş, kas kayıpları ve kronik yorgunluk gibi belirtiler açığa çıkabilir. 

Sindirim enzimi eksiklikleri yağ malabsorbsiyonuna neden olabilir. Yağlar ince bağırsakta emilemeyebilir ve kişilerde yağlı dışkı, kötü kilo alımı gibi problemler veya yağda çözünen vitaminler olan A, D, E ve K vitaminlerde eksiklik gelişebilir. 

Endokrin pankreas yetmezliği, pankreasın insülin üretimini etkileyebilir. Bu durum, şeker hastalığı (diyabet) gelişimine yol açabilir. Diyabet, kan şekerinin yüksek seviyelerde olmasına neden olabilir ve tedavi edilmesi gerekir.

Pankreas Yetmezliği Düzelir Mi?

Pankreas yetmezliği çeşidine ve bulunduğu evreye göre tedavi edilebilen bir hastalıktır. Ancak bazı vakalarda tamamen iyileşme görülmeyebilir. Tedavi dahilinde beslenme alışkanlıklarında değişiklikler, enzim ve vitamin takviyelerine ihtiyaç duyulabilir. Pankreas yetmezliği tedavisi, hastanın durumuna ve semptomların şiddetine göre kişiselleştirilir. Tedaviye erken başlamak ve doktorun önerilerine uyum sağlamak, semptomları hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmak için önemlidir. 

Pankreas Yetmezliği Tedavi Yöntemleri Nelerdir? 

Pankreas yetmezliği tedavi yöntemleri, pankreas yetmezliğinin gelişim nedenine, hastalığın şiddetine ve açığa çıkan yetmezlik türüne göre değişkenlik gösterebilir. Ekzokrin pankreas yetmezliği olması halinde sindirim enzimi takviyelerine başvurulabilir. Yemeklerle birlikte pankreatik enzim takviyeleri alınarak sindirim süreci desteklenebilir. 

Pankreas yetmezliklerinde beslenme oldukça önemlidir. Ekzokrin yetmezlik olması halinde kişilerin dengeli bir beslenme planı uygulaması önerilir. Yüksek kalorili ve yağlı yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır. 

Yağ sindiriminde yaşanabilecek aksaklıklar nedeniyle yağda çözünen vitaminlerin eksikliği gelişebilir. Yağ malabsorbsiyonu riski taşıyan hastalarda A, D, E ve K vitamini takviyeleri önerilebilir. 

Pankreas yetmezliği nedeniyle gelişen semptomları hafifletmeye yönelik ilaç tedavilerine başvurulabilir. Anti-diyare ilaçlar ve gaz gidericiler kullanılabilir.

Endokrin pankreas yetmezliklerinde ise insülin tedavisi ve şeker ilaçları kullanılabilir. Alınan ilaçlar ile kan şekeri seviyelerinin düzenlenmesi sağlanabilir. 

Endokrin yetmezliklerde diyabetin ilerlemesini önlemek adına diyet ve egzersiz düzenine dikkat edilmelidir. İdeal lif ve protein içeriğine sahip, sağlıklı karbonhidrat kaynaklarından oluşan bir diyet planı uygulanabilir.

Sıkça Sorulan Sorular 

Pankreası Ne Yorar?

Pankreas endokrin ve ekzokrin görevlere sahip önemli bir organdır. Bazı çevresel faktörler veya hastalıklar nedeniyle pankreas yorulabilir ve işlevselliğini yitirebilir. Alkol ve sigara tüketimi, pankreasta gelişen tümörler, pankreatit veya kistik fibrozis gibi hastalıklar pankreası olumsuz etkileyebilir. Ayrıca genetik faktörler ve yüksek yağlı diyet ile beslenmek de pankreasın yapısında bozulmalar yaratabilir.

Pankreas Hastası Ne Yememeli?

Pankreas hastalarının beslenme şekillerine dikkat etmeleri ve belirli yiyeceklerin tüketiminden kaçınmaları gerekir. Yüksek yağ içeriğine sahip gıdalar, yağlı kırmızı et çeşitleri, şekerli yiyecekler, işlenmiş gıdalar, aşırı baharatlı yiyecekler ve bazı hastalarda süt ürünleri uzak durulması gereken gıdalar arasında yer alır.

Pankreas Gaz Yapar Mı? 

Pankreas tarafından üretilen enzimlerin azalması halinde vücutta çeşitli sindirim problemleri gelişebilir. Gıdaların yeterince sindirilememesi ve emilememesi nedeniyle gaz ve hazımsızlık şikayetleri gelişebilir.