Parathormon

Vücutta çok sayıda önemli role sahip çeşitli hormonlar vardır. Bu hormonlardan biri paratiroid bezleri tarafından salgılanan parathormondur. Kanda bulunan kalsiyum ve fosfor seviyeleriyle yakından ilişkili olan parathormon, düşüklüğü veya yüksekliği olması halinde çeşitli semptomlar gözlemlenebilir. Her 2 durumda da parathormon seviyelerine müdahale edilmesi gerekir. Vücudun sağlıklı bir şekilde yaşamsal fonksiyonlarını sürdürebilmesi için parathormon seviyelerinin ideal aralıklarda olması gerekir.

Parathormon Nedir?

Parathormon bir diğer adıyla paratiroid hormon veya PTH, tiroid bezlerinde bulunan paratiroid bezleri tarafından salgılanan bir hormondur. Paratiroid bezleri tiroid bezinin her 2 yanında bulunur ve insan vücudunun en küçük organıdır. Bu küçük organın boyutu bir pirinç tanesi kadar olsa da vücuda kattığı etkiler oldukça büyüktür. Salgıladığı paratiroit hormonu kanda ve vücut sıvısında bulunan kalsiyum ve fosforun dengesinde önemli bir role sahiptir. Kalsiyumun kemiklerden kana iletilmesi, böbreklerdeki fosfor dengesinin korunması gibi görevleri vardır. Bahsedilen bu 2 özelliğinin yanı sıra başka hayati görevleri ile vücuttaki fonksiyonel işleyişin sorunsuz bir şekilde devam etmesinde etkilidir.

Parathormon Ne İşe Yarar?

Parathormon vücuttaki önemli rolleri ile ön plana çıkan hormonlardan biridir. Kandaki kalsiyum seviyesi, kalp sağlığı, sinir sistemi, böbrek sağlığı ve kemikler için son derece önemlidir. Parathormon, kanda bulunan kalsiyum dengesini korumaktan hükümlü bir hormondur. Bu sayede bu sayılan sistemlerin veya dokuların korunması ve sağlıklı bir şekilde fonksiyonlarına devam etmesi sağlanır. Kanda bulunan kalsiyum ve fosfor seviyeleri üzerinde çeşitli rollere sahip olan parathormonun görevleri şu şekilde sıralanabilir.

• Kemiklerde bulunan kalsiyumun kana geçmesini sağlar.
• Kan ve vücut sıvılarında bulunan kalsiyum ve fosfor miktarının dengede kalmasını sağlar.
• Kan kalsiyum seviyelerinin ideal aralıklarda olması için çalışır.
• Kanda bulunan kalsiyum miktarının düşmesi halinde parathormon salınımı artar. Bu sayede kandaki kalsiyum değeri de artar.
• Kanda bulunan kalsiyum miktarının fazla olması halindeyse pth salınımı düşer.
• Fosforun böbreklerden atılımını azaltır. Kandaki fosfor miktarının azalması halinde bu miktarın çoğalması için de çalışır.
• Sindirilen besinler içerisinde bulunan kalsiyum iyonlarının kana geçmesini destekler.

Parathormon Yüksekliği Ne Anlama Gelir?

Çeşitli nedenlere bağlı olarak parathormon seviyelerinde artış gözlemlenebilir. Parathormon yüksekliği kanda bulunan parathormon seviyesinin normal değerlerinden daha yüksek olduğunu vurgular. Parathormon yüksekliği beraberinde kan kalsiyum düzeylerini de yükseltir. Hem kalsiyumun hem de parathormonun yükseldiği bu durumlarda kemiklerde erime veya zayıflama gözlemlenir. Kandaki kalsiyum miktarının artması böbrek fonksiyonlarını da zorlar. Kalsiyumun böbreklerde birikmesi halinde böbrek taşı veya kumu oluşabilir.

Parathormon yüksekliğinin 3 farklı türü bulunur. Türler; primer, sekonder ve tersiyer olarak adlandırılır.

Parathormon yüksekliğinin nedenleri, tedavi sürecinin belirlenmesinde önemli bir role sahiptir. Kişilerde böbrek yetmezliği veya böbrek hastalıkları, magnezyum veya kalsiyum eksikliği, paratiroid bezi problemleri, D vitamini eksikliği ya da yoğun miktarda D vitamini bulunması, fosfor içeren gıdaların yoğun miktarda tüketilmesi, hamilelik gibi nedenler parathormon yüksekliğine sebebiyet verebilir. Bu nedenlerin yanı sıra düşük kan kalsiyum seviyesi ancak vücuttaki kalsiyum seviyesinin yüksek olması, şiddetli bulaşıcı hastalıklar, ağır egzersize bağlı gelişen kas hasarları da yükseklik nedenleri arasında yer alır.

Parathormon Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Parathormon düşüklüğü vücutta yeteri kadar parathormon sentezlenmemesi durumudur. Parathormon seviyelerinde düşüş beraberinde kan kalsiyum seviyelerinde düşüşü de getirir. Kandaki kalsiyum seviyesinin azalmasına bağlı olarak kaslarda ve sinir iletiminde fonksiyonel bozukluklar açığa çıkabilir. parathormon düşüklüğü de kısa süre içerisinde tedavi edilmesi gereken sağlık problemlerinden biridir.

Parathormon Yüksekliği Nelere Yol Açar?

Kişide parathormon yüksekliği olması halinde çeşitli semptomlarla karşılaşılır. Bu semptomlar kısa süre içerisinde gözlemlenebileceği gibi hormon seviyesine müdahale edilmemesi halinde parathormon seviyelerindeki uzun süreli bir yükseliş döneminden sonra da açığa çıkabilir. parathormon yüksekliğinin sebep olabileceği belirtiler aşağıdaki gibidir.

• Kas ve eklemlerde şiddetli ağrı
• İştahsızlık ve mide bulantısı
• Kronik yorgunluk ve depresyona eğilim
• Kaşıntı
• Böbrek taşı veya pankreatit
• Aşırı su içme isteği ve sık sık idrara çıkma
• Kemiklerde kist oluşumu
• Ekg’de bozulma ve kalp ritminde bozukluklar
• Yürüyüş sırasında denge bozuklukları

Parathormon Düşüklüğü Nelere Yol Açar?

Parathormon düşüklüğü de karşılaşılan paratiroid bezlerine yönelik bir diğer sağlık problemidir. Parathormon düşüklüğüne bağlı olarak kan kalsiyum seviyesinde de düşüş gerçekleşir. Kandaki kalsiyum seviyesinin düşmesi ile parmak uçlarında ve ağız çevresinde karıncalanma hissi, uyuşma gibi belirtiler açığa çıkar. Bazı kişilerde şiddetli kas ağrıları ve krampları da gözlemlenebilir. Elde, gırtlakta ve bronşlarda kasılmalar meydana gelmesi de parathormon düşüklüğüne bağlı gelişen semptomlar arasında yer alır.

Parathormon düşüklüğünün nedeninin tespit edilmesi son derece önemlidir. Aşağıda yer alan nedenler en sık karşılaşılan parathormon düşüklüğü nedenleridir.

• Hastanın herhangi bir kanser çeşidine sahip olması
• Yüksek miktarda kalsiyum veya D vitamini alınması
• Paratiroid bezlerinin radyasyona maruz kalarak fonksiyonlarında değişimler oluşması
• Vitamin ve mineral seviyelerinde dengesizlikler
• Lenfoma yüksekliği
• Kişide sarkoidoz hastalığı olması
• Cerrahi operasyonlar sırasında paratiroid bezlerinde meydana gelen tahribat

Parathormon Kaç Olursa Tehlikelidir?

Parathormonun normal değeri 15- 65 pg/mL şeklindedir. PTH değerinin 65’ten fazla olması halinde parathormon yüksekliğinden şüphelenilir. Kan tahlili ile tespit edilebilen hormon seviyeleri gözetim altında tutulmalıdır. Seviyenin yüksek veya düşük olması halinde seviyelerde meydana gelen değişimin ana nedeni bulunmalı ve tedavi planlaması yapılmalıdır. Hiperparatiroidizm görülmeye başlanması halinde bu durum böbrek fonksiyonlarını olumsuz yönde etkileyeceğinden erken müdahale ile parathormon seviyeleri dengelenmelidir.

Parathormon Yüksekliği Nasıl Tedavi Edilir?

Parathormon yüksekliği hiperparatiroidi olarak adlandırılır. Bahsedilen nedenlerden kaynaklı olarak parathormonun yükselmesi halinde mutlaka tedavi sağlanması gerekir. Parathormon yüksekliği ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.

Parathormon yüksekliğinin primer olması halinde tek tedavi yöntemi cerrahi müdahaledir. Cerrahi müdahale sırasında hastalıklı olan parathormon bezi çıkartılır ve vücuttan uzaklaştırılır. Sekonder ve tersiyer hiperparatiroidi de ise cerrahi müdahalelerle birlikte medikal tedaviler de uygulanır. Ameliyat olmayı reddeden hastalar için ise etanol ablasyon gibi tedavi yöntemlerine yönelinir. Ancak parathormon yüksekliği tedavisinde etkili ve kesin tedavinin cerrahi müdahale olduğu bilinmelidir.

Parathormon Yüksekliği Nasıl Beslenmeli?

Parathormon yüksekliği tedavisinde beslenme düzenine dikkat edilmesi de önemlidir. Kan kalsiyumunu artırmaya yönelik uygulanan tedavi protokolünde kalsiyumdan zengin beslenmek önem taşır. Kalsiyum içeriğiyle zengin gıdalar beslenmeye eklenerek bu durum sağlanabilir.

Kalsiyum içeriği bakımından zengin gıdalar aşağıdaki gibidir.

• Süt ve süt ürünleri
• Yumurta
• Somon balığı
• Brokoli, lahana ve şalgam gibi sebzeler
• Fındık ve badem
• Susam ve chia gibi tohumlar
• Tahıllar ve kuru baklagiller
• Mısır unu ve mısır ekmeği

Kalsiyumdan zengin diyet uygulanırken günde alınması gereken D vitamini miktarına da dikkat edilmelidir. Günlük alınması gereken kalsiyum miktarı 1000 miligramdır. D vitamini ise günde 400- 600 IU değerlerinde alınmalıdır. D vitamini kalsiyumun bağırsaklardaki emilimini arttırmada etkilidir. Kalsiyumdan zengin bir diyetten daha sağlıklı bir verim alınabilmesi için vücutta yeteri kadar D vitamini olmasına ve günlük D vitamini alımına dikkat etmek gerekir.

Parathormon yüksekliğine yönelik beslenmede günlük tüketilen su miktarına da dikkat edilmelidir. Günde en az 6-8 bardak olacak şekilde su içilmelidir. Kişilerin kilosu ve vücut tipine göre bu miktar değişebilir.