Polikistik Over Sendromunda Nasıl Beslenilmeli?

Polikistik over sendromunda beslenme değişikliklerine gitmenin ve doğru besin tüketimine yönelmenin hastalıkla gelişebilecek olan semptomların hafiflemesinde etkili olduğu bilinir. Daha yüksek lifli yiyeceklerin tüketildiği, yağsız protein kaynaklarının ön planda tutulduğu ve rafine karbonhidratları içermeyen yiyeceklerin tüketildiği bir beslenme şekli PKOS’lu bireylerin daha sağlıklı yaşam standardına sahip olmasını destekler. Bu noktada PKOS’un ne olduğunu anlamak ve beslenme üzerinde yapılacak değişimlerin bireyin sağlığını ne şekilde etkileyeceğini bilmek son derece önemlidir.

Polistik Over Nedir?

Polikistik over sendromu PKOS kısaltması ile de bilinen, genellikle düzensiz adet görme veya hiç adet görememe ile açığa çıkan bir hastalıktır. Kadınlarda gelişen bu hastalık, kişilerin yumurtalıklarında androjen hormonlarının aşırı üretilmesinden kaynaklı olarak kist oluşmasına neden olur. Oluşan kist başta hormonal dengesizlikleri beraberinde getirirken kadınların adet görmesini zorlaştırır. PKOS’a bağlı olarak gelişen hormonal farklılıklar kadınların kilo almasına ve beraberinde obezite riskini getirmesine neden olabilir. Bunun yanı sıra akne, erkek tipi kellik ve aşırı tüylülük gibi farklı semptomlar da açığa çıkabilir.

Polistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik over sendromu, yumurtalıklarda sürekli olarak kist gelişmesi durumudur. Akne, erkek tipi kellik ve aşırı tüylülük gibi semptomlarını beraberinde görüldüğü bu rahatsızlık ilerleyen dönemlerde kişilerin kilo artışına neden olabilir. Kilo vermenin zor olmasına da neden olan bu sendrom ilerlemesi halinde daha ciddi sağlık problemlerini beraberinde getirebilir. Kalp hastalıkları, endometriyal kanser, diyabet ve yüksek tansiyon PKOS’a bağlı olarak gelişebilecek hastalıklardır.

PKOS tedavisinde ilaç kullanımı ön planda olduğu gibi kişilerin diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri de yapması gerekir. Yapılacak olan yaşam değişiklikleriyle gelişebilecek olan sağlık sorunlarının gelişme riski azaltılabilir.

Polistik Over Belirtileri Nelerdir?

Polikistik over sendromu belirtileri arasında en yaygın görülen belirti adet düzensizlikleri veya adet olmamaktır. Kişilerde meydana gelen hormonsal değişimler beraberinde de polikistik overden şüphelenilir. Kişilerin akne problemiyle karşı karşıya olması, hirsutizm olarak adlandırılan aşırı tüylülük problemi yaşaması ve depresyona eğilim de polikistik over belirtileri arasındadır. İnsülin seviyelerinin artmasına bağlı olarak insülin direnci gelişmesi de hastalık belirtileri arasında yer alır. PKOS’un ilerlemesi halinde belirtiler arasında kısırlık gelişimi de gözlemlenebilmektedir.

Polistik Over Neden Olur?

Polikistik over sendromu hormonsal bozuklukların yol açtığı bir hastalıktır. Androjen üretiminin fazla olmasından kaynaklı gelişen bu hastalığın ana gelişim sebebi tam olarak bilinmemektedir. Ancak genetik ve çevresel faktörlerin PKOS gelişimi üzerinde etkisi olduğu düşünülür. PKOS gelişmesindeki en temel nokta genellikle ailesel yatkınlıktır. Aile geçmişinde polikistik over sendromu bulunan bireylerin de bu sendrom ile karşı karşıya ihtimali daha yüksektir. Fazla kilo ve beraberinde gelen insülin direnci, androjen hormonu sentezini artıracağından bu durum polikistik over sendromuna neden olabilir. Cinsiyet hormonlarının salınımını etkileyebilecek olan hastalıklar da polikistik over sendromunu neden olabilmektedir. Yumurtlama düzeninin bozulması yumurtada kist oluşumuna sebep olabilir ve bu durum ilerleyen dönemlerde PKOS gelişmesine yol açabilir.

Bazı tarım ilaçları, fito östrojenler, BPA, DBP gibi ilaç ve kimyasallar da hormon üretim sürecini etkileyerek PKOS gelişmesine sebep olabilir.

Polistik Over Tedavisi Nasıldır?

Polikistik over tedavisinde genellikle multidisipliner bir çalışma gerçekleştirilir. Hastalarda gelişebilecek dermatolojik sorunlar olması takdirinde dermatoloji biriminden destek alınarak bu tür problemlere yönelik ilaçlara başlanabilir. Bunun yanı sıra polikistik over sendromu tedavisinde vücuttaki hormon dengesinin sağlanması için hormon tedavilerine başvurulur. Yumurtlama fonksiyonunun bozulması durumunda laparoskopik (kapalı cerrahi) yöntemler ile yumurtalara yönelik cerrahi işlemler gerçekleştirilebilir.

İlaç ve cerrahi müdahaleler öncesinde ise sağlıklı bir beslenme programının benimsenmesi ve düzenli egzersiz yapılması gibi yaşamsal değişikliklere başvurulur. Yapılan değişimler yaşamın bir parçası haline getirilmelidir. Depresyona yatkınlık gösteren veya yaşamsal değişiklikler yapmakta zorlanan bireyler için ise psikolojik destek almaları önerilebilir. 

Polikistik Over Hamile Kalmak İçin Ne Yapmalı?

Polikistik over sendromunun ilerlemesi ve tedavi edilmemesi halinde kadınlar kısırlık problemiyle karşı karşıya kalabilir. Yumurta sayısını ve kalitesini düşürme üzerinde etkili olabilecek polikistik overe olarak hastalığın tedavisinde yumurtaların sağlıklı kalmasına yönelik tedaviler uygulanır. Polikistik over sendromuna sahip bireylerin hamile kalabilmesi için öncelikle bu hastalığa yönelik tedavi olması gerekir. Kullanılan ilaçlar ile hormon seviyelerinin dengelenmesi hedeflenir. Bu sayede sağlıklı bir yumurtlama süreci ve yumurta kalitesinin bu durumdan etkilenmemesi sağlanabilir. İnsülin direncinin kırılması da hamile kalabilmek için son derece önemlidir. İnsülin direncinin kırılmasıyla birlikte androjen salınımı azalacağından daha az kist oluşumu sağlanabilir. Bu durumda kadının hamile kalmasını kolaylaştıracaktır.

Polikistik Over Hastaları Kilo Verince Hamile Kalabilir Mi?

Polikistik over hastalarının sağlıklı kiloya sahip olması hamile kalabilme oranını ciddi ölçüde artırır. Fazla kilo beraberinde insülin direncini insülin direnci ise androjen salınım miktarını artırır. Böylece yumurtalıklardaki kist oluşumu oranı da artar. Kilo verilmesiyle beraber insülin direncinin azalması sağlanabilir. İnsülin direnci beraberinde gelen olumsuz sağlık koşulları da böylece engellenebileceğinden hastalar kilo vermesiyle hamile kalabilme ihtimalini arttırabilir.

Polikistik Over Nasıl Beslenmeli?

PKOS’lu kişilerde yapılan çalışmalar sonucunda PKOS’un, insülin seviyelerini yükseltebileceği görülmüştür. İnsülin pankreastan salgılanan vücuttaki şekerin enerjiye dönüştürülmesi için kullanılan bir hormondur. İnsülin üretiminin artmasıyla beraber yumurtalıklardaki testosteron gibi androjen hormonların üretilmesi artabilir. Hücreler aşırı miktarda insüline maruz kaldığı için insülin direnci geliştirebilir ve bu durum ilerleyen dönemlerde yerini diyabete bırakabilir. İnsülin direnci vücut kitle indeksinin artmasına yani bir diğer deyişle kişilerin kilo almasına neden olup kilo vermelerini zorlaştırabilir. PKOS’da beslenmede yapılan ilk adım insülin salınımını ideal seviyelerde tutmaya çalışmaktır. Bu sayede kilo kontrolünün de desteklenmesi hedeflenir. 

PKOS’ta beslenmede tüketilmesi önerilen ve tüketilmesinden kaçınılması gereken bazı yiyecekler bulunur. Yüksek lifli bir beslenme planı benimsenir ve aşırı yağlı, şekerli işlenmiş ürünlerin tüketiminden kaçınılması gereken bir beslenme programı uygulanır. PKOS’ta beslenme genel sağlık beslenme ilkeleri kapsamında planlanır. Kişiler hem hastalığının tedavisini destekleyebilir hem de sağlıklı beslenme alışkanlığı benimseyerek yaşam kalitesini artırabilirler

Polikistik Over Hastası Ne Yememeli?

Polikistik over hastalarının özellikle sınırlaması gereken yiyecekler bulunmaktadır.

• Beyaz ekmek ve kek gibi hamur işleri sınırlandırılmalıdır.
• Şekerli atıştırmalık ve içecek tüketiminden kaçınılmalıdır.
• İşlenmiş etler ve kırmızı etler gibi inflamatuar özellik gösterebilecek gıdaların tüketimi sınırlandırılmalıdır. 
• İrmik durumu unu veya durum buğdayı unu gibi makarna ve hamur işleri karbonhidrat açısından yüksek ancak lif açısından fakir yiyeceklerdir. Buğday unu yerine, karabuğday unu veya fasulye veya mercimek unundan yapılan makarna ve hamur işi türleri tercih edilebilir.
• Şeker tüketiminin hem sağlıklı bir beden hem de insülin direncini önlemek üzere sınırlandırılması gerekir. Paketli ürün tüketen kişilerin etiket okuma alışkanlığı geliştirmesi ve tercih ettikleri ürünler içerisinde sakaroz, dekstroz ve yüksek fruktozlu mısır şurubu olmadığına özen göstermesi gerekir.
• Polikistik over sendromuna yönelik beslenen kişilerin ızgara, haşlama veya fırında pişirme yöntemleriyle besinleri tüketmesi kızartma ürünlerden tamamıyla kaçınması önerilir.

PKOS hastasının sağlıklı ve sürdürülebilir bir diyet listesi uygulaması için genellikle diyetisyenlerden destek alması diyete adapte olma sürecini destekler. 

Polikistik Over Olan Kişiler Nasıl Bir Diyet Yapmalı?

Polikistik over olan kişilerin yüksek lif içeriğine sahip taze sebze ve meyve tüketiminin ön planda tutulduğu dengeli bir beslenme planı uygulaması önerilir. İşlenmemiş gıdalar tercih edilmelidir. Bu noktada besin çeşitliliği ön planda tutulmalı brokoli gibi yüksek lifli sebzeler beslenmeye eklenmelidir. Balık veya tavuk göğsü gibi yağsız protein kaynakları ve zerdeçal, domates, çilek gibi iltihap önleyici gıdalar ve baharatlar tüketilmelidir. Antioksidan içeriği yüksek bir beslenme planı yine PKOS’ta önemli bir yere sahiptir.

PKOS’ta beslenmede yüksek lifli gıdaların beslenmeye eklenmesi gerektiği vurgulanmıştır. Bu noktada aşağıdaki besinler günlük beslenmeye eklenerek lif içeriği yüksek bir diyet planı uygulanabilir.

• Brokoli karnabahar Brüksel lahanası gibi turpgiller
• Roka, marul gibi yeşil yapraklı sebzeler
• Yeşil ve kırmızı biber
• Fasulye ve mercimek gibi kurubaklagiller
• Çilek, armut, portakal vb. antioksidan içeriği zengin meyveler
• Tatlı patates
• Kış kabağı

İltihapları azaltmaya yardımcı olacak yiyeceklerin de günlük beslenmeye eklenmesi büyük bir öneme sahiptir. Bu kapsamda da aşağıdaki yiyecekler beslenmeye eklenebilir.

• Domates
• Lahana
• Ispanak
• Badem ve ceviz gibi yağlı tohumlar
• Zeytinyağı
• Yaban mersini ve çilek gibi meyveler
• Somon ve sardalya gibi Omega 3 yağ asitlerinden zengin balıklar

Polikistik Over Hangi Vitamin Eksikliğinden Olur?

Polikistik over sendromu direkt olarak bir vitamin eksikliğiyle eşleştirilmiş bir hastalık değildir. Ancak yapılan çalışmalar polikistik over sendromlu kadınların D vitamini eksikliğine sahip olma oranının yüksek olduğunu gösterir. D vitamini eksikliği adet düzensizliğini tetikleyen bir unsurdur. Vücutta farklı sistemleri de olumsuz yönde etkileyeceğinden PKOS’lu kadınların genellikle D vitamini takviyesi kullanması önerilir. Hem yumurta sağlığını korumak hem de adet düzenini sağlamak için yeterli miktarda D vitaminine sahip olunması önemlidir.

Polikistik Over Olanlar Kahve İçebilir Mi?

Polikistik over sendromuna sahip kadınların kafein tüketiminin sınırlandırması önerilir. Yüksek miktarda kafein tüketimi PKOS semptomlarını arttırabilmektedir. Bu nedenle PKOS’lu bireylerin kafein tüketimini sınırlandırması hem hastalığın semptom şiddetini hafifletmede hem de hastalık seyrini yavaşlatmada etkilidir. Kahve tüketimi yoğun olan bireyler kafeinsiz kahve tercih ederek günlük kafein alımını sınırlandırabilir.