Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Nedir ?

Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit)

Safra kesesi vücutta karnın solunda ve karaciğerin altında bulunan armut şeklinde bir organdır. Görevi ince bağırsağa gönderilen safra adındaki sindirim sıvısını tutmaktır. Safra kesesi vücudun safraya ihtiyaç duyduğu zaman (yağları parçalamak amacıyla) ihtiyaç duyulan safrayı ince bağırsağa gönderir. Bazı zamanlarda ise ince bağırsağa giden yolda tıkanıklık olabilir. Bu durumda safra ince bağırsağa ulaşamaz ve safra kesesinde kalır.

Safra Kesesi İltihabı (Kolesistit) Nedir ?

Safra kesesinde gereğinden uzun süre kalan safra belli bir süreden sonra safra kesesini tahriş etmeye ve daha sonra da safra kesesi iltihabı olarak bilinen safra kesesi iltihabı oluşumuna sebep olur. Yaş ilerledikçe ve kilo arttıkça kişinin safra kesesi iltihabı rahatsızlığına yakalanma olasılığı artar. Yapılan araştırmalara göre safra kesesi iltihabı kadınlarda erkeklere kıyasla daha sık görülür.

Safra Kesesi İltihabı Nedenleri Nelerdir ?

Safra kesesi iltihabının birçok sebebi vardır. Safra kesesi iltihabı sebepleri şu şekilde maddelendirilebilir:

• Safra taşları: Safra taşları az bilinen bir olgu olmakla beraber safra kesesini terk ettiklerinde safranın ince bağırsağa giderken kullandığı yolu tıkarlar. Bu tıkanma, safranın birikmesine ve akabinde safra kesesi iltihabına sebep olur. Safra birikiminin kolesistite neden olduğu durumlarda safra enfekte olabilir.
• Tümör: Safra kesesinde oluşan bir tümör safra kesesindeki safranın düzgün bir şekilde ince bağırsağa gitmesini engeller ve böylece safra kesesi iltihabı ortaya çıkabilir.
• Damar Sorunları: Şiddetli geçen bazı hastalıkların ardından kan damarları zarar görebilir. Kan damarlarının zarar gördüğü durumlarda safra kesesine giden kan miktarı ve akışında sekteler olabilir. Bu sekteler sonucunda safra kesesi zarar görebilir ve işlevini yerine getiremez. Böyle bir durumda tedaviye erken başlanmadığı takdirde safra keses iltihabı oluşabilir.
• Safra Kanalı Tıkanması: Safra kanallarında meydana gelen yaralanmalar ve kıvrılmalar safra kesesi iltihabına sebep olabilir.
• Enfeksiyon: Bazı viral enfeksiyonlar (AIDS gibi) safra kesesi iltihabına sebep olabilir.

Aniden ortaya çıkan kolesistite akut safra kesesi iltihabı, uzun vadeli olan kolesistite ise kronik safra kesesi iltihabı adı verilir.

Safra Kesesi İltihabı Belirtileri Nelerdir ?

Safra kesesi iltihabının en yaygın belirtisi karnın sağ üst ve orta kısmına giren ani ve şiddetli ağrıdır. Bu ağrı zamanla sağ omuza kadar yayılır. Karnın ağrıdan etkilenen kısmı genelde daha hassastır ve derin nefes almak bu ağrıyı daha da şiddetlendirebilir.

Diğer karın ağrılarına kıyasla safra kesesi iltihabından kaynaklanan ağrı ısrarcı olarak tanımlanabilir, diğer karın ağrıları birkaç saat içinde kesilirken safra kesesi iltihabı kaynaklı ağrılar birkaç saat içinde geçmez. Karnın sağ üst ve orta kısmında geçmeyen ısrarcı bir ağrı hissettiğinizde gecikmeden bir uzmana başvurmanız gereklidir. Safra kesesi iltihabı kendini genelde karın ağrısı şeklinde gösteriyor olsa da başka belirtileri de vardır. Bu belirtiler şunlardır:

• Yüksek ateş,
• Hasta hissetme ve halsizlik,
• Terleme,
• İştah kaybı,
• Ten renginin sararması,
• Karında olan bariz çıkıntı.

Bu belirtiler safra kesesi iltihabının ilk belirtileridir. Belirtiler tedavi edilmediği takdirde akut safra kesesi iltihabı kronikleşebilir ve kronik kolesistite dönüşebilir.

Safra Kesesi İltihabı Nasıl Önlenir ?

Safra kesesi iltihabı riskini azaltmanın yolu safra taşlarının oluşum riskini azaltmaktan geçer. Safra taşlarının oluşum riski ne kadar azsa safra kesesi iltihabına yakalanma ihtimaliniz de o oranla azalacaktır. Peki safra taşlarının oluşum riski nasıl azaltılır?

• Kilo kaybını düzenlemek: Hızlı ve ani kilo kayıpları safra taşı riskini arttırır. Eğer kilo vermek gibi bir amacınız varsa haftada en çok bir kilo vermeyi amaçlayın. Böylelikle safra taşı oluşum riskiniz minimum düzeye iner.
• İdeal kiloya erişmek ve onu korumak: Aşırı kilolu olan insanlar birçok farklı şeye yatkın oldukları gibi safra taşı oluşumuna da yatkın olurlar. İdeal kilonuza ulaşmak için aldığınız kalorileri azaltın ve fiziksel aktivitenizi arttırın. İdeal kilonuza ulaştıktan sonra yemek düzeninizi değiştirerek ve egzersiz yaparak bu kiloda kalmaya devam edin.
• Sağlıklı beslenmek: Yağ açısından zengin lif açısından zayıf beslenme türleri safra taşı riskini arttırır. Bu riski azaltmak için bol meyve, sebze ve tam tahıl içeren bir beslenme tarzına geçin.

Safra Kesesi İltihabı Tanısı Nasıl Konulur?

Safra kesesi iltihabı teşhisi için doktora gittiğinizde her şeyi detaylıca anlatın. Ağrı nerenizde, ne şiddetle, hangi etkenler oldukça ağrınız çok artıyor? Bu soruları detaylı bir şekilde yanıtladıktan sonra doktorunuz sizden görüntüleme testleri, kan testleri ve safranın vücutta nasıl hareket ettiğini gösteren test isteyebilir.

• Kan testleri: Doktor, kan testlerini temel olarak vücudunuzda enfeksiyon olup olmadığını anlamak için ister. Bunun yanında safra kesenizin doğru çalışıp çalışmadığı da kan testlerinde ortaya çıkar.
• Hepatobiliyer İminodiasetik Taraması: Hepatobiliyer İminodiasetik taraması, safranın safra kanallarındaki ilerleyişini gösteren bir taramadır. Bu taramada görüntüleme yapılabilmesi için safra üreten hücrelerin içine radyoaktif boya enjekte edilir.
• Görüntüleme testleri: Safra kesesi ve safra kanallarını ayrıntılı olarak görüntüleyebilmek için doktorunuz sizden bilgisayarlı tomografi, endoskopik ultrason veya abdominal ultrason çektirmenizi isteyebilir.

Safra Kesesi İltihabı Tedavi Yöntemleri Nelerdir ?

Safra kesesi iltihabı tedavisinde çeşitli yöntemler mevcuttur. İlaçla veya cerrahi yolla tedavi uygulanabilir ancak uzun vadede hasta için en iyi tedavi şekli safra kesesinin çıkarılması yani kolesistektomi ameliyatıdır. Buna ek bazı tedaviler aşağıdaki gibidir:

• Safra kesesini dinlendirmek: İltihaplı safra kesesinin dinlenmesi için ilk olarak besin alımı durdurulur ve serum yoluyla hastanın sıvı kaybının önüne geçilmesi için sıvı desteği yapılır.
• Antibiyotik: Her enfeksiyon ve iltihapta kullanıldığı gibi kolesistitin tedavisi için de doktorunuz antibiyotik kullanmanızı önerebilir.
• Ağrı kesici kullanımı: Kolesistiti tam olarak geçirmese de ağrıların kısa vadede kontrol edilebilmesi için ağrı kesici kullanılabilir.
• Safra taşlarının çıkartılması: Safra kanalı safra taşları tarafından tıkandığında bu taşların çıkartılması için endoskopik retrograd kolanjiyopankreatografi denen bir yol izlenebilir.

Safra Kesesi İltihabına Neler İyi Gelir?

Safra kesesi iltihabına iyi gelen besinler şu şekildedir:

• Limon ve Karbonat: Safra kesesi iltihabından kaynaklanan ağrılarda limon ve karbonat ağrıları azaltmada ve kesmekte kullanılabilir. Ağrıları azaltmak için bir limonun içerisine bir tutam karbonat eklenir. Karbonat ekledikten sonra oluşan kabarma geçene dek beklenir, bu karışım hafif ağrılarda günde bir, şiddetli ağrılarda üç defa içilebilir.
• Elma sirkesi: Bir kaşık elma sirkesi içmek mide asitini (safrayı) düzenleyecek ve ağrı, sancı gibi şikayetlerinizi azaltmaya yardımcı olacaktır.

Safra Kesesi İltihabı Nefes Darlığı Yapar Mı ?

Safra kesesi iltihabı şiddetlendiğinde, safra kesesindeki gerilim miktarı artarsa ve buna bağlı olarak kan dolaşımında sorun olursa safra kesesi duvarı iltihaplanmıştır denebilir. Bu iltihaptan dolayı nefes alırken kişi zorlanır veya midesinin sağ üst kısmında bir batma ve ağrı olduğunu tarif eder. Bu aşamada akut kolesistitten söz edilir ve nefes darlığı çoğunlukla eşlik eder.

Safra Kesesi İltihabı Olanlar Nasıl Beslenmeli ?

Safra kesesi iltihabından muzdarip olan kişiler beslenmelerini şu şekilde değiştirirse daha sağlıklı olurlar:

• Yemeklerde margarin, tereyağı vb. hayvansal yağlar yerine bitkisel sıvı yağların tüketilmesine ağırlık verilmeli.
• Sıvı alımına dikkat edilmeli, bol sıvı tüketilmeli.
• Yumurta ve yumurta içeren besinlerin tüketiminden kaçınılmalı.
• Kahve, çay, alkol vb. kafein içeren içecekler tüketilmemeli,
• Yemeklerde baharat kullanımı sınırlandırılmalı, aşırı baharat kullanımından uzak durulmalı.