Selenyum Nedir? Ne İşe Yarar?

Selenyum, vücutta birçok farklı sistemde rol alan önemli bir mineraldir. İnsan yaşamının her döneminde selenyuma ihtiyaç duyulur. Yeteri kadar selenyum alınmaması halinde eksikliği görülmesi selenyum mineralinin önemini vurgular niteliktedir. Besin yoluyla alınabilen selenyum bazı durumlarda yeteri kadar alınamayabilir. Belirli dönemlerde ise kişinin selenyum ihtiyacı artabilir. Selenyum alımının önemini anlayabilmek için selenyum hakkında bilgi sahibi olunması oldukça önemlidir. “Selenyum nedir?” sorusunun cevabı ile selenyumun insan sağlığı için ne kadar önemli olduğu anlaşılacaktır. 

Selenyum Nedir? 

Selenyum, üreme sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasından enfeksiyonlarla savaşmaya kadar birçok temel işlevi gerçekleştiren önemli bir mineraldir. Selenyum yapısında vücutta birçok fonksiyonda görev alan selenoprotein bulunur. Kas dokusu ve tiroit bezinde belirli bir miktarda depolanan bildiği gibi selenyum dışarıdan alınması gereken önemli bir mineraldir. Süt ve süt ürünleri, yumurta ve kuru baklagiller gibi besinlerde bulunan selenyum sağlıklı bir beslenme alışkanlığında gerektiği kadar vücuda alınabilir. Selenyum güçlü bir antioksidandır ve üzerine yapılan çalışmalar selenyumun DNA yapımında, hücre hasarını önlemede ve kan lipid seviyelerinin düzenlenmesinde etkili bir mineral olduğunu göstermektedir.

Selenyum Ne İşe Yarar?

Selenyum, vücuttaki çeşitli sistemlerin işlevlerini destekler. Bu önemli mineral başta endokrin, bağışıklık ve kardiyovasküler sistem üzerinde etkilidir. Endokrin sisteminin önemli yapılarından biri olan tiroit bezi, en yoğun selenyum konsantrasyonu içeren organdır. Selenyum ile tiroit bezi vücut için önemli olan tiroit hormonlarının düzenli bir şekilde üretilebilir.

Selenyum selenoproteinlerin ve enzimlerin bir bileşenidir. Bu bileşenler dokuları ve DNA’ya zarar verebilecek olan iltihaplanma ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilecek peroksitlerin parçalanmasına yardımcı olur. Selenoproteinlerin bu özelliği selenyumun bir antioksidan özelliğe sahip olmasını sağlar.

Yapılan son çalışmalar, selenyum alımının belirli kanser türlerinden korunmada da etkili olduğunu öne sürer.

Selenyum Faydaları Nelerdir?

Selenyumun vücutta başta hormonal mekanizmalar olmak üzere DNA sentezi ve bağışıklık sistemi üzerinde çeşitli rolleri vardır. Öncelikle selenyum tiroit hormonlarının metabolizmasında yer alır. Bu sayede tiroit hormonlarının sağlıklı bir şekilde salınımını destekler. Üreme hormonlarını da etkileyen selenyum bireylerin sağlıklı bir şekilde yumurta ve sperm üretebilmesi üzerine çalışır. DNA yapımında ve hücre hasarını önlemede de etkileri vardır.

Selenyum Hangi Hastalıklara İyi Gelir?

Selenyumun selenoprotein yapısı sayesinde antioksidan özellikleri bulunur. Hücreleri ve DNA’ya zarar verebilecek olan peroksitleri durduran bu bileşenler vücuttaki birçok hastalığın gelişimini de önleyici etki gösterir. Bu hastalıklar arasında en ciddi yere sahip olan başta kanser hastalıklarıdır. Bağışıklık sistemini destekleyen ve DNA hasarını önleyen selenyum kansere karşı koruyucu bir mineraldir. Selenyum kandaki lipid seviyelerinin sağlıklı değerlerde kalmasını destekleyerek kalp damar hastalıklarını önleyici etki gösterir. Tiroit bezinde rol aldığı fonksiyonlar sayesinde tiroit bezlerinin sağlıklı bir şekilde çalışmasını destekleyerek tiroit hastalıklarının oluşumunu önler. Yapılan bazı çalışmalar tiroit bezinde nodül bulunan kişilerde selenyum takviyesi ile nodül miktarında veya boyutlarında azalmalar sağlanabileceğini göstermiştir.

Selenyum Günlük Alım Miktarı Ne Kadardır?

Vücudun İhtiyaç duyduğu selenyum miktarı yaş ve kişinin mevcut sağlık durumuna göre değişkenlik gösterir. Sağlıklı bir bireyin;

• İlk 6 ay 15 mcg
• 7 ay- 3 yaş arası 20 mcg
• 4- 8 yaş arası 30 mcg
• 9- 13 yaş arası 40 mcg
• 14 yaş ve üstünde 55 mcg
• Hamilelik ve emzirme döneminde ise 60 mcg selenyuma ihtiyacı vardır. 

HIV veya böbrek hastalıklarında bu miktar artış gösterebilir.

Selenyum Nerelerde Bulunur?

Selenyum çeşitli besinlerde bulunan ve bu besinlerin tüketimiyle vücuda alınabilen bir mineraldir. Selenyum içeriğiyle zengin olan besinler arasında başta;

• Pirinç
• Fasulye
• Tam buğday ekmeği
• Orkinos balığı
• Fındık
• Organ etleri yer alır.

Bahsi geçen besinlerin dışında selenyum;

• Brezilya fıstığı
• Balık
• Jambon
• Sığır Eti
• Hindi
• Tavuk
• Süzme Peynir
• Yumurtada da bulunur.

Ay çekirdeği, kahverengi pirinç, mantar, kuru fasulye, yulaf ezmesi, ıspanak, süt ve süt ürünleri, muz, mercimek ve kaju da selenyum içeriğiyle zengin besinlerdir.

Selenyum Vücutta Depolanır Mı?

Günlük alınan selenyumun belli bir miktarı vücutta depolanabilir. İnsan vücudunda yaklaşık olarak 3- 20 mcg kader selenyum minerali bulunmaktadır. Selenyum minerali genellikle iskelet kasında ve tiroit bezinde depolanır. Günlük selenyum işlevlerin sürdürülebilmesi için vücutta depolanan miktar yeterli değildir. Bundan dolayı günlük selenyum alımının miktarı özenli bir şekilde sağlanmalıdır. 

Selenyumu Kimler Kullanmalı?

Selenyum, her insanın ihtiyaç duyduğu önemli bir mineraldir. Genellikle kişiler selenyum kaynağı besinleri günlük beslenmeye ekleyerek ihtiyaç duyulan kadar selenyum tedarik edebilir. Ancak bazı durumlarda selenyum takviyesine ekstradan ihtiyaç duyulabilir. Selenyum eksikliği saptanan kişilerin, diyalize giren kişilerin, HIV hastalarının ve Crohn hastalığı gibi sindirim bozukluğuna sahip olan bireylerin ekstradan selenyum kullanımına ihtiyacı olabilir. Bu tarz hastalıklara sahip bireylerin selenyum kullanmadan öncesinde doktora danışması gerekir.

Bu tür durumların yanı sıra bazı kişilerin de ekstradan selenyum kullanımına ihtiyacı olabilir. Graves hastalığına sahip bireylerde, tiroit nodülü bulunan kişilerde, kanser geçmişi olan veya zayıf bağışıklığa sahip bireylerin selenyum kullanması gerekebilir. Hamile ve emziren anneler de ekstradan selenyum alımına ihtiyaç duyulabilir.

Selenyum Eksikliği Nedir?

Selenyum eksikliği, vücutta yeteri kadar selenyum olmaması durumudur. Selenyum gıda kaynakları ile vücuda alınabildiği gibi günümüzde besin yetiştirme şekillerinden bağlı olarak besinlerde yeteri kadar selenyum bulunmayabilir. Selenyum kaynakları günlük beslenmeye belirli bir miktarda eklense bile bazı kişilerde besinler içerisinde düşük miktarda selenyum bulunmasından kaynaklı selenyum eksikliği görülebilir. Ancak yapılan çalışmalar genellikle kişilerin selenyum kaynağı besinlere günlük beslenmelerinde yeteri kadar yer vermemesinden kaynaklı olarak eksiklik açığa çıktığını gösterir. Selenyum eksikliği beraberinde bazı sağlık problemlerini getirebilir. Bundan dolayı ihtiyaç duyulan kadar selenyumun vücutta bulunması oldukça önemlidir.

Selenyum Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

Selenyum eksikliğiyle beraber bazı belirtiler gelişebilir. Bu belirtiler aşağıdaki şekildedir.

• Erkeklerde veya kadınlarda kısırlık
• Kas güçsüzlüğü
• Zihinsel bulanıklık
• Saç dökülmesi
• Bağışıklık sisteminde düşüş
• Halsizlik

Selenyum Eksikliği Nelere Yol Açar?

Selenyum vücutta çeşitli sistemlerde görev alır. Özellikle tiroit hormon metabolizmasında, DNA sentezinde ve üreme sağlığında selenyumun büyük bir rolü vardır. Enfeksiyondan korunmada da etkili olan selenyumun eksikliğinde bağışıklık sisteminde düşüş meydana gelebilir. Hormon sentezinde aksaklıklar meydana gelmesi vücudun birçok farklı sistemini olumsuz yönde etkiler. Üreme hormonlarının yeteri kadar salgılanmamasına bağlı olarak kadın ve erkeklerde kısırlık meydana gelebilir. tiroit metabolizmasında meydana gelen bozulmalar ise metabolizma hızında düşüşten hücre yenilenmesinde aksaklıklara kadar birçok fonksiyonu etkilemektedir.

Selenyum Her Gün Kullanılır Mı?

Kişilerde selenyum eksikliği görülmesi halinde veya hamilelik gibi selenyum ihtiyacında artış olan dönemlerde selenyum içeriğinden zengin besinler günlük beslenmeye özenli bir şekilde eklenmelidir. Bazı durumlarda selenyum takviyeleri de kullanılabilir. Hamile ve emziren kadınların günlük 70 mcg kader selenyum alması önerilir. 14 yaşından büyük kişilerde ise günlük alınması gereken selenyum miktarı 55 mikrogramdır. 

Selenyum takviyesi alan bireyin doktor kontrolünde düzenli olarak selenyum kullanması gerekir. Belirli periyotlar halinde selenyum kullanılabilir. Günlük 400 mikrogramı aşmayacak şekilde selenyum kullanılmasının herhangi bir olumsuz etkisi saptanmamıştır. Ancak yoğun miktarda selenyum kullanılması nefeste sarımsak kokusuna benzer bir koku yaratabilir veya ağızda metalik bir tat bırakabilir. Her şeyde olduğu gibi kullanılan miktarda aşırıya kaçılmaması selenyum takviyeleri için de önemlidir. 

Selenyum ve Magnezyum Aynı Anda Kullanılır Mı?

Selenyum ve magnezyumun işlevselliğinin artırılabilmesi için birlikte alınması gerektiği öne sürülür. Her iki mineral takviyesinin de aynı anda kullanılması ko- suplemantasyon olarak adlandırılır. Yapılan çalışmalar selenyum ve magnezyumun birlikte alımının hiperlipidemiyi azalttığını, karaciğer yağlanmasını önlediğini ve hiperlipidemi nedeniyle gelişebilecek olan kalp ve damar hastalık risklerini azalttığını göstermiştir.