Sindirim Sistemi Hastalıkları

Sindirim sistemi birçok farklı organın senkronize bir çalışma gerçekleştirdiği fizyolojik reaksiyonlardan oluşan geniş bir sistemdir. Ağızla başlayıp dışkının atılımının gerçekleşti anüsle sonlanan sindirim sistemi birçok farklı organın bir arada bulunduğu bir yapıdır. Özofagus, yutak, yemek borusu, mide ve ardından ince-kalın bağırsak ve anüs gibi organları bir arada bulundurur. Bu organlarda gelişen hastalıklar sindirim sistemi hastalığı olarak adlandırılır. Her bir organı farklı türde etkileyebilen bir hastalık olabileceği gibi hastalıklarla beraber gözlemlenecek olan semptomlar da farklılık gösterebilir.

Sindirim sistemi hastalıkları tedavi edilmesi gereken ve aksatılmaması gereken sağlık problemleridir. Çok çeşitli sindirim sistemi hastalığı bulunabileceği gibi özellikle belirli olanları toplumumuzda çok sık görülür. Sindirim sistemi hastalığına yönelik bir belirti gösterilmesi halinde aksatılmadan bir sağlık kuruluşuna danışılmalı ve ihtiyaç duyulan tedaviye başlanmalıdır.

Sindirim Sistemi Hastalıkları Nelerdir?

Sindirim sistemi hastalıkları sistemde yer alan her bir organda farklı bir şekilde gelişebilir. Çok sayıda sindirim sistemi hastalığı bulunurken özellikle belirli olanlarla daha sık karşılaşılır. Halk arasında da birçoğu bilinen bu hastalıkların tedavisinin sağlanması ve ilerlemesinin durdurulması kişinin genel sağlık durumu için son derece önemlidir. Sindirim sistemi hastalıkları arasında en sık karşılaşılanlar aşağıdaki gibidir.

• Reflü hastalığı: mide içerisinde bulunan yemeklerin veya mide sıvısının tekrardan yemek borusuna gelmesi ile karakterize bir hastalıktır. Başlangıçta kişiler dikkat çekici şikayetler yaşamazken hastalığın tedavi edilmemesi durumunda yemek borusu mide asidinden olumsuz yönde etkilenmeye başlar. Bu noktada hastalıkla beraber gösterilen semptomlar da şiddetlenir. Reflüde yemek borusu ve midenin birleştiği bölgedeki kapakçık gevşekliğe uğrar. Bu gevşeklik sonucunda mide sıvısı yüksek asidite ile patolojik reflüye sebep verir. Reflüde, reflüye uygun bir beslenme planlaması yapılmalıdır. Kişinin semptomları gidermek üzere ilaç kullanımına ve beslenmesine özen göstermesi gerekir.
• Gastrit: midenin mukozal doku kısmında oluşan iltihaplanmaları gastrit denir. Gastrit akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Kronik gastritin oluşma nedeni “helicobakter pylori” bakterisidir. Besin yolu ile vücuda girebilen bu bakteri mukozal dokuda iltihaplanmalara sebebiyet verir. Bu ciddiye alınması gereken bir sağlık problemi olup ilerleyen dönemlerde ince bağırsak ülseri veya mide ülseri gibi daha ciddi sonuçlara sebep olabilir.
• Gastrik ülser: bir diğer adıyla mide ülseri olan bu hastalıkta mide dokusunda hasarlar oluşur. Mide sıvısı veya sindirim salgılarından kaynaklı gelişen bu yaralar mide ülseri olarak adlandırılır. Mide ülseri de genellikle “helicobakter pylori” bakterisinden kaynaklı oluşabilir. Yoğun stresli bir yaşam, genetik faktörler, asitli gıdaların fazla tüketimi, alkol ve sigara kullanımı da mide ülserine tetikleyen diğer faktörlerdir. Mide ülseri tedavi edilmesi gereken bir hastalık olup tedavisinde ilaç kullanımı ve diyet uygulaması ön plana çıkar. Bazı durumlarda cerrahi müdahalelere de başvurulur.
• Kabızlık ve ishal: kabızlık ve ishal çok sık karşılaşılan sağlık problemleri olduğundan hastalık olarak düşünülmeyebilir. Ancak her ikisi de bir sindirim sistemi hastalığıdır. Kabızlık, bağırsak hareketlerinin yavaşlaması olarak tanımlanır ve birey haftada 3 veya daha az miktarda dışkılama gerçekleştirir. Kabızlıkla beraber karın bölgesinde ağrı ve şişkinlik gözlemlenir. Liften fakir beslenme, yeteri kadar sıvı tüketmeme kabızlığın başlıca nedenleri olurken kabızlık farklı hastalıklardan kaynaklı da gelişebilen bir semptomdur. İshal ise tam tersi bir durumdur. İshalde dışkı yapısı sıvı kıvamında olur ve kişi günde 2 veya daha fazla şekilde tuvalete çıkar. Genellikle bağırsaklarda gelişen enfeksiyonlarla açığa çıkan ishal durumu da yine farklı bir hastalığın belirtisi olarak gözlemlenebilir.
• Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı: Crohn hastalığı ağızdan anüse kadar geniş bir tutunma alanına sahiptir. Ancak genellikle ince ve kalın bağırsak kısmında görünür. Bu bölgede meydana gelen iltihabı kapsayan Crohn hastalığı tedavi edilmemesi halinde yaşamsal risk yaratabilir. Ülseratif kolit, Crohn hastalığı ile benzerdir. Ülseratif kolitte vücut otoimmün bir reaksiyon gerçekleştirerek kendi bağırsak hücrelerine saldırır. Bağırsak dokusunun uzun vadede tahribatına neden olan bu durum ciddi besin emilimi bozukluklarına sebebiyet verebilir. İlaç ve hastalıklara uygun beslenme tedavisi uygulanmalıdır.
• Hazımsızlık: tıbbi adı dispepsi olan bu durum üst abdominal bölgede yani karnın üst bölgesinde şişkinlik ve baskı hissi oluşması halidir. Dispepsi rahatsızlığı olan kişiler öğün tüketimleri ardından sürekli olarak rahatsızlık hissederler. Hazımsızlık genellikle tek başına gelişen bir hastalık olmamakla birlikte reflü veya ülser gibi hastalıkların bir semptomu olarak da gelişebilir. Az az sık sık beslenme hazımsızlık problemini gidermek üzere etkili bir yöntemdir.
• Pankreas iltihabı: akut ve kronik olmak üzere 2 farklı gruba ayrılan pankreas iltihabı pankreasın hasara uğraması ile pankreatit gelişmesi durumudur. Pankreas birçok farklı sindirim salgısını salınımında önemli bir role sahip olan bir organ olarak fonksiyonel işleyişinde aksaklıklar olması sindirim sisteminin genelini olumsuz yönde etkiler. Bundan dolayı pankreatit tespit edilmesi halinde tedavi kesinlikle aksatılmamalı ve derhal uzman bir ekip tarafından tedavi edilmelidir.
• Hemoroit: basur olarak da bilinen hemoroit problemi kalın bağırsağın bitiş kısmı olan anüste gerçekleşen bir hastalıktır. Anüste bulunan damarlar uzun süreli kabızlık veya geçirilen bir travma sonucunda şişerek büyümeye başlar. Hemoroidin anüsün iç kısmında kalması iç hemoroit olarak adlandırılırken hemoroidin oldukça büyüyüp anüsten dışarı çıkması durumu ise dış hemoroit olarak adlandırılır.
• Karaciğer hastalıkları: karaciğer vücut için en önemli olan organlardan biridir. Sindirim sürecini direkt olarak etkileyen bu organ; sarılık, karaciğer kisti, siroz gibi ciddi hastalıklarla karşı karşıya kalabilir.
• Safra kesesi hastalıkları: safra kesesi hastalıkları yaygın görülen ve akut semptomları ile en hızlı müdahale edilen hastalıklardır. Safra kesesinde birçok farklı nedenden kaynaklı oluşabilecek olan taşlar, safra kesesinin tıkanmasına sebebiyet verebilir. Safra akımını engelleyen bu durum safra kesesinde iltihaplanmalara neden olur ve safra kesesinin boyutu büyür. Son aşama olarak safra kesesi patlaması gelişir. Safra kesesi patlaması halinde derhal müdahale edilmeli ve iltihaplı sıvının vücuda yayılmasının önlenmesi gerekir. 
• Kanserler: sindirim sisteminde yer alan her bir organ kanserle karşı karşıya kalabilir. Bu organlarda gelişen kötü huylu tümörler sindirim sistemi kanserlerine sebebiyet verir. Özofagus kanseri ve mide kanseri sindirim sistemi kanserleri arasında en sık görülen olurken kolon kanseri de hem kadın ve hem de erkeklerde sıkça görülür. Sindirim sistemi kanserlerinde de diğer kanser çeşitlerinde olduğu gibi erken teşhis hayat kurtarır.

Sindirim Sistemi Hastalıkları Belirtileri Nelerdir?

Sindirim sistemi hastalıklarında gözlemlenen belirtiler her bir hastalık türüne göre farklılaşabilir. Ancak en yaygın görülen ortak belirtileri arasında karın ağrısı, iştah kaybı, şişkinlik hissi, yutmada güçlük çekme, istemsiz kilo kaybı, dışkı yapısında ve renginde değişiklikler, dışkılama sırasında kanama, mide bulantısı veya kusma ve göğüs kafesinde yanma gibi belirtiler yer alır.

Sindirim Sistemi Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Sindirim sistemi hastalıklarında genellikle laboratuvar tetkiklerine ve görüntüleme işlemlerine başvurulur. Bu noktada genellikle endoskopi kullanılır. Endoskopide hastanın ağız yolu ile endoskopik cihazlar yemek borusundan mideye doğru hareket ettirilir. Endoskopi cihazının ucunda bulunan kamera sayesinde organların görüntülenmesi sağlanır. Aynı işlem kolonoskopi yöntemiyle anüs yoluyla girilerek kalın bağırsak ve ince bağırsakların incelenmesiyle de gerçekleştirilir. Bu sayede tüm sindirim sistemi organları taranabilir. Gerekli kan tetkikleri ve yapılacak endoskopik incelemeler ile sindirim sistemi hastalığı teşhisi konulabilir.

Sindirim Sistemi Hastalıkları Nasıl Tedavi Edilir?

Sindirim sistemi hastalıkların tedavi şekli de birbirine göre farklılaşır. Ancak çoğu hastalıkta ilk başvurulan tedavi genellikle ilaç tedavisidir. Semptomları önlemek hedefli olan ilaç tedavilerine ek olarak iltihaplanma durumu söz konusuysa antibiyotik tedavileri de kullanılır. Bu tedavilerle birlikte kişinin beslenmesine yönelik değişimler yaparak tedavi sürecini desteklemesi gerekir. Mide veya bağırsak sağlığını destekleyici bir şekilde sağlıklı beslenme alışkanlığı benimsenmelidir.

Daha ciddi vakalarda ise cerrahi yöntemleri başvurulur. Safra kesesinin patlaması veya organlardan birinde tümör tespit edilmesi halinde safra kesesinin alınması veya tümörlü yapının bölgeden uzaklaştırılması gerekir.

Sindirim Sistemi Hastalıkları İyileşir Mi?

Sindirim sistemi hastalıklarından bazıları iyileşebilirken bazıları yaşam boyunca kontrol altında tutulması gerekir. Örneğin; hemoroit beslenme veya cerrahi müdahaleler ile iyileşebilirken yaşamın ilerleyen dönemlerinde tekrarlayabilen bir hastalıktır. Ancak safra kesesi patlaması gibi bir durum söz konusu olduğunda safra kesesi alınacağından bu hastalığın tekrarlaması mümkün değildir. Sindirim sistemi hastalığına sahip olan kişilerin yaşam boyu sağlıklı beslenme alışkanlıklarını uygulaması önerilir.

Sindirim Sistemi Hastalıklarına Hangi Bölüm Bakar?

Sindirim sistemi hastalıkları gastroenteroloji bölümü tarafından incelenir. Gastroenteroloji kliniklerinde her bir hastalık için tanı ve tedavi işlemleri uygulanır. Kişilerin semptomlarına yönelik alınan hikâye geçmişi ardından belirli tetkikler talep edilir. Doğru tedavi yöntemi için ihtiyaç duyulan tüm tetkiklerin yapılması büyük bir öneme sahiptir. Sindirim sistemi hastalıklarında bazı durumlarda farklı birimler ile ortak bir tedavi planlaması yapılması gerekebilir.  

Sindirim Sistemi Hastalıklarında Beslenme Neden Önemlidir?

Sindirim sistemi, tüm tüketilen besinlerden etkilenen bir sistemdir. Lifsiz bir beslenme bağırsak hareketlerinin yavaşlamasına sebep olurken, asidik bir beslenme mide içi sıvısının dengesini bozarak mukozal yapıyı olumsuz yönde etkileyebilir. Sağlıklı ve dengeli bir beslenmeyle tüm sindirim sisteminin verimli bir şekilde çalışması ve sağlıklı bir işleyişe sahip olması sağlanabilir. Sindirim sistemi hastalıklarını önlemede ve tedavisinde beslenme büyük bir öneme sahiptir.

Sindirim sistemi sayesinde tüketilen her bir besin sindirilir. Besinler karbonhidrat, yağ, protein ve vitamin minerallerine göre vücutta ayrıştırılarak emilir. Doğru bir şekilde beslenilmemesi halinde bu ayrışma sonucu kilo alımı veya çeşitli besin yetersizlikleri açığa çıkabilir. Uzun süre sağlıksız beslenme durumunda organların sürekli sağlıksız besinlerle temas etmesi, belirli bir süre ardından organ sağlığını olumsuz yönde etkiler.

Sindirim Sistemi Hastalıklarında Beslenme Nasıl Olmalıdır?

Sindirim sistemi hastalıklarında dengeli ve sağlıklı bir beslenme programı uygulanmalıdır. Genellikle az az sık sık yeme alışkanlığı ile uygulanan bu programlarda sebze ve meyve tüketimine yer verilir. Yağsız hayvansal kaynaklar tercih edilirken belirli durumlarda laktozsuz süt ve süt ürünlerine yönelim sağlanabilir. Sebze meyve çeşitlerine yer verilmeli günlük alınması gereken lif miktarına özen gösterilmelidir. Özellikle tahıllar ve kuru baklagiller liften zengin gıdalar olarak günlük beslenmede mutlaka bulunmalıdır.

Sindirim sistemi sağlığında suyun da büyük bir önemi vardır. Günlük alınması gereken miktarda su tüketimi ihmal edilmemelidir.