Trans Yağ Nedir?

Trans yağlar doymamış yağ asitlerinin hidrojenle doyurulması yöntemiyle elde edilen zararlı bir doymuş yağ çeşididir. Gıda endüstrisinin sıklıkla tercih ettiği bu yağ çeşidi, sağlığa oldukça zararlıdır. Trans yağ bakımından çok zengin olan paketli hazır gıdalar ve fast foodlar insan sağlığını tehdit ediyor. Trans yağ oda sıcaklığında daha uzun süre katı halde kalabilen bir yağ çeşidi. Gıdalara istenilen tat ve dokunun verilmesinde önemli rol oynuyor. Trans yağlar diğer yağ çeşitlerine göre daha kolay üretiliyor ve diğerlerinden çok daha ucuz. Bu yüzden de gıda endüstrisi maliyeti az tutup kar etmek amacıyla yiyeceklerde trans yağ kullanmayı tercih ediyor.

Trans yağlar, hazır ve paketli gıdaların raf ömrünü uzatarak korumaya gerek bırakmıyor. Bu yüzden de gıda endüstrisi doymamış bitkisel ve doğal yağlar yerine “doyurulmuş” yağ asitlerini yani trans yağları tercih ediyor. Trans yağ bakımından zengin besinlerle oluşturulan bir diyet insan sağlığını önemli ölçüde riske atıyor. Kandaki yağ oranının artmasına sebep olan trans yağlar, kolesterolü yükselterek kalp krizi ve felç riskini tetikliyor. Doymuş ya da trans yağ gibi “doyurulmuş” yağlar insanlarda kalp ve damar sağlığı için oldukça riskli. Bu yüzden de mümkün olduğunca az tüketilmesi gerekiyor.

Trans yağ nedir?

Trans yağlar doymamış yağ asitlerinden oluşur. Doğal yollarla hayvan vücudunun üretebileceği bu yağ çeşidi, yapay olarak üretilmeye de oldukça müsaittir. Bazı hayvanların vücutlarında sentezlenerek oluşan trans yağlar, doğal olarak hayvansal gıdalarda da bulunur. Ancak hayvansal gıdalarda bulunan trans yağlar, kontrollü tüketimle risk oluşturmayacak kadar az miktardadır. Endüstriyel trans yağ olarak adlandırılan ve yapay yollarla üretilen trans yağlar, bitkisel sıvı yağların hidrojen kullanılarak doyurulmasıyla üretilir. İnsan sağlığını en çok tehdit eden bu yağ türü, kötü kolesterolü (LDL) tetikleyerek kalp ve damar hastalıklarına neden olabilir.

Trans yağ neden yapılır?

Trans yağlar sıvı haldeki bitkisel yağların hidrojenle doyurulmasıyla elde edilen zararlı bir tür yağ çeşididir. Doğal olarak sığır ya da koyun gibi hayvanlardan elde edilen et veya süt gibi hayvansal gıdalarda bulunur. Diğer doğal yağlara göre daha uygun fiyatı, daha uzun raf ömrü ve gıdalara istenen tatları vermeyi sağlayan bir madde olan trans yağlar, gıda endüstrisi tarafından en çok tercih edilen yağ çeşididir. Endüstriyel trans yağlar birtakım kimyasal işlemlerden geçer. Hidrojenle doyurma denilen bu kimyasal süreç, hazır gıda endüstrisine büyük katkı sağlıyor. Çünkü bu yağlar çok kolay elde edilebiliyor ve ürünlerin raf ömrünü uzatıyor.

Trans yağ nelerde vardır?

Trans yağlar en çok paketli hazır gıdalarda ve fast food denilen hazır yiyeceklerde bulunur. Fast food endüstrisinde bolca yer alan trans yağlar, kızartmalarda birçok kez kullanılabilmesi nedeniyle çok tercih edilir. Hazır gıda endüstrisinin trans yağ tercih etmesinin en önemli nedenleriyse maliyeti düşük tutmak ve raf ömrünü uzatmaktır. En çok trans yağ içeren besinler şöyle sıralanabilir:

•       Margarin
•       Paketli atıştırmalıklar
•       Patlamış mısır
•       Patates kızartması ve hamburger gibi fast foodlar
•       Toz kahve kremaları
•       Cips
•       Kek, pasta gibi hazır ürünler

Trans yağ neden zararlıdır?

Yağlar, insan vücudu için enerji sağlayan önemli besinlerdir. Doğal ve işlem görmemiş hayvansal ya da bitkisel yağlar insan vücudu için en faydalı yağlardır. Ancak insan vücudu trans yağa hiç ihtiyaç duymaz ve iç organlara zarar verir. Trans yağlar iyi kolesterol (HDL) düzeyini düşürür ve kötü kolesterolü (LDL) tetikleyerek kalp ve damar rahatsızlıklarına yol açar. Doğal olarak üretilen tereyağı gibi hayvansal yağların tüketimi bile sınırlandırılmalıdır. İnsan vücuduna kimyasal işlem görmüş çoğu şey zarar verir. Trans yağlar da doğal olarak hayvansal gıdalarla alındığında bile, fazla tüketildiğinde ciddi hastalıklara sebebiyet verir. Bu zararlı yağlar vücutta Omega 3 üretiminin de önüne geçer.

İnsan vücudu trans yağları kolayca sentezleyemez. Bu da vücuttaki diğer organlar gibi akciğer ve karaciğerlerde de yağlanmayı artırır. Bu da sindirim sistemindeki bütün organları tehlikeye atar ve mide ve yemek borusunda hasara yol açarak kansere sebep olur. Trans yağların aşırı tüketimi, kronik hastalıkların oluşmasına neden olabilir. Trans yağ bakımından zengin yiyecekleri sıklıkla tüketmek, tip 2 diyabet gelişmesine sebep olabilir. Diyabetli kişiler bu yiyecekleri tükettiğinde vücuttaki kan şekeri yükselir ancak hücreler bu şekeri kullanamaz. Bu da kalp, böbrek veya göz hastalıklarına yakalanmalarına neden olabilir. Bu yüzden trans yağ tüketimi sınırlandırılmalıdır.

Trans yağın zararları nelerdir?

Trans yağların aşırı tüketimi, vücutta kalıcı hasarlara sebep olabilir. Bu yağların aşırı tüketilmesi, hücre bozukluklarına neden olur. Trans yağların tüketilmesi direkt olarak kalp ve damar sağlığını etkiler. Damarların iç tabakalarında hasara neden olarak damarlarda genişlemeye sebebiyet verebilir. Damar sağlığının bozulması, kan akışının da aksamasına sebep olacağından insan hayatını riske atar. Trans yağların tüketimi sınırlandırılmalıdır. Çünkü trans yağlar;

•       Kalp hastalıklarına,
•       Diyabet riskinin artmasına,
•       Obezite riskinin artmasına,
•       Karaciğer rahatsızlıklarına,
•       Hücre bozukluklarına,
•       Uzun vadede Alzheimer ve Parkinson gibi nörolojik rahatsızlıklara,
•       Kandaki yağ oranının yükselmesine,
•       Kadınlarda meme kanseri riskinin artmasına,
•       Bölgesel yağlanmalara,
•       Yüksek kolesterole sebep olabilir.

Trans yağ tüketiminin neden olduğu hastalıklar nelerdir?

Dünya Sağlık Örgütü, trans yağ tüketimine bağlı hastalıklar sebebiyle dünya üzerinde her sene yaklaşık olarak 550 bin kişinin hayatını kaybettiğini bildirmiştir. Bununla birlikte yine trans yağ tüketimine bağlı olarak bazı hastalıkların görülme sıklığının arttığı biliniyor. Trans yağların aşırı tüketilmesi vücuttaki iyi kolesterol düzeyini azaltıp kötü kolesterol düzeyini artırıyor. Bunlar da insanlarda kalp rahatsızlıkları ve felç riskini tetikliyor. Sentetik olarak üretilen bu yağlar aynı zamanda tip 2 diyabet ve kanser riskini artırıyor. İnsülin direnci ve obezite de trans yağların kullanımının insanlar üzerinde görülen etkileri arasına giriyor.

Uzmanlar, trans yağların bağışıklık sistemini de zayıflattığını söylüyor. Bu da koronavirüsün etkisini hala sürdürdüğü bugünlerde risk teşkil ediyor. Aynı zamanda koronavirüsün kalp, diyabet ya da obezite hastalıklarına sahip kişilerde tehlike oluşturduğu biliniyor ve özellikle bu dönemde trans yağlardan uzak durulması gerektiği söyleniyor. Salgın döneminin en az hasarla atlatılması için uzmanlar, bağışıklık sisteminin büyük ölçüde önem arz ettiğini söylüyor. Bunun yolu da dengeli beslenme, düzenli fiziksel aktivite ve uyku. Dengeli bir şekilde beslenebilmeniz için endüstriyel trans yağların diyetinizde yer almaması gerektiği söyleniyor.

Trans yağlarla birlikte diğer doymuş yağların aşırı tüketimi de kalp ve damar sağlığını oldukça kötü etkiler. Hayvansal gıdalarda oldukça fazla bulunan doymuş yağlar, tüketimi sınırlandırılması gereken bir diğer yağ çeşididir. Ancak yine de bu yağlar hayvanların vücudunda doğal olarak bulunduğundan, gereğinden fazla tüketilmemesi halinde vücuda fayda sağlar. Ancak endüstriyel trans yağların bugüne kadar kanıtlanmış herhangi bir faydası bulunmamaktadır. Aksine tüketilmesi uzun vadede insan sağlığını tehlikeye atar veya kalıcı hasarlara sebebiyet verebilir. Bu yüzden de uzmanlar, diyetlerinizde doymuş yağ tercih etmek yerine zeytinyağı ya da avokado yağı gibi bitkisel sıvı yağlara ağırlık vermenizi öneriyor.