Vejetaryen Diyeti Nedir?

Vejetaryen Diyeti Nedir?

Vejetaryen beslenme bitkisel ağırlık bir beslenme türüdür. Vejetaryen diyete sahip olan kişiler et ve et ürünleri tüketmezler. Hayvanlar kesilmeden elde edilen süt, yumurta gibi hayvansal gıdaları ise tüketirler. Eğer bir kişi hem et ve et ürünleri hem de hayvansal gıdaları tüketmiyorsa vegan beslenme olarak adlandırılan bir diyete sahiptir. İşte bu farkla vegan ve vejetaryen diyet birbirinden ayrılır.

Vejetaryen diyeti kişilerin etik kaygılarla kendi seçimleri olabilir aynı zamanda kalp damar sağlığını arttırmak için bazı doktorlar tarafından hastalara da önerilmektedir. Vejetaryen diyetinde et ve et ürünleri tüketilmediğinden kişilerin proteinlerini hala düzenli olarak alabilmesi için beslenmesini uygun şekilde düzenlemesi gerekir. Sebze ve tahıl gruplarını çeşitlendiren kişiler vejetaryen beslenme ile de yeterli protein alabilir ve sağlıklı bir yaşam sürebilir.

Vejetaryen Diyeti Nasıl Yapılır?

Vejetaryen diyeti yaparken eğer genel bir vejetaryenlik düşünüyorsanız et ve et ürünlerini tüketmemelisiniz. Tüketmemeniz gereken et çeşitleri; tavuk, balık, kırmızı ettir. Et ürünlerine örnek olarak da salam, sucuk, pastırma gibi ürünler örnek olarak verilebilir. Genel bir vejetaryen diyette bu ürünleri tüketmediğinizden tahıl, sebze gibi ürünleri çeşitlendirmeniz gerekir. Her diyet türünde olduğu gibi yaptığınız beslenme çeşidinde tek bir ürüne bağlı kalmak vitamin ve mineral eksikliklerine neden olabilir.

Vejetaryen diyette özellikle protein ve demir eksiklikleri yaşanabilir. Bu eksiklikler yine sebze ve tahıl gruplarıyla kolayca dengelenebilir. Et ve et ürünlerinden alamadığınız proteini alabileceğiniz vejetaryen alternatifler şu şekildedir:

• Bezelye, bakla gibi baklagiller,
• Fındık,
• Kinoa gibi tahıllar,
• Keten tohumu, chia, kabak çekirdeği gibi tohumlar,

Kırmızı et yenmediğinde ortaya çıkabilecek demir eksikliğini gidermek için vejetaryen diyeti olan kişilerin beslenme düzenine eklemesi gereken besinler şöyle sıralanabilir:

• Kuru üzüm,
• Brokoli,
• Buğday içeren tam tahıllı besinler,

Genel vejetaryen beslenme dışında başka vejetaryen çeşitleri bulunmaktadır. Bu çeşitlerden bazıları balık bazıları da belli başlı süt ve süt ürünlerini tüketmezler. Böyle bir çeşit vejetaryen diyet benimsediyseniz o ürünlerde bulunan vitamin ve mineralleri hangi sebzelerle alabileceğinizin araştırmasını yapmanız sağlıklı olur. Özellikle çinko, D vitamini gibi sağlığı önemli ölçüde etkileyen bu vitamin ve minerallere de dikkat etmeniz önerilir. Vejetaryen diyete başlamadan önce bir doktorla konuşmanız sağlıklı bir beslenme başlangıcı yapmanıza yardımcı olur.

Vejetaryen Diyeti Çeşitleri Nelerdir?

Vejetaryen diyeti sıkı kuralları olan bir diyet olarak görülmemelidir. İster etik kaygılarla isterse doktor isteğiyle bu diyete geçilsin kişinin ihtiyacına göre bazı ürünler yenebilir ya da ekstra bazı yenilebilen ürünler de yenmeyebilir. Bu tarz değişiklikler olduğundan belirli vejetaryen alt kategorileri vardır. Bu kategoriler:

• Vegan diyeti, bu diyette hiçbir hayvansal gıda tüketilmez. Süt ve süt ürünleri, yumurta gibi gıdalar tüketilmediğinden çinko ve B-12 vitamini eksikliği yaşanabilir. Bu eksikliği gidermek için de takviyeler, fındık gibi ürünler tüketilebilir. Bu beslenmede tahıl ve sebze ürünlerini geniş çeşitlilikte tüketilmesi sağlık için daha uygundur.
• Lakto vejetaryen diyeti, genel vejetaryen diyeti olarak da adlandırılan bu diyet çeşidinden sadece et ve et ürünleri tüketilmez. Süt, yumurta gibi hayvansal ürünler ise tüketilmeye devam edilir.
• Ova vejetaryen diyeti, bu diyet türünde ise sebze ve tahılların yanında yumurta da tüketilir. Lakin yumurta dışında süt gibi herhangi bir hayvansal gıda tüketilmez.
• Polo vejetaryen diyeti, bu diyette ise sadece kırmızı et tüketilmez. Hindi, tavuk gibi kümes hayvanları ise yenir.
• Pesko vejetaryen diyeti, genel vejetaryen diyetin yanında balık gibi su ürünleri tüketilmeye devam edilir. Onun dışında herhangi bir et ürünü tüketilmez.
• Semi vejetaryen diyeti, bu diyet türü de genel vejetaryenlik yanında sınırlı sayıda et ve et ürünlerinin tüketilmesini içerir. Kısacası et ve et ürünleri tüketilir ama epey az sayıda tüketilir.

Vejetaryen Diyeti Sağlıklı Mıdır?

Vejetaryen diyeti, diğer beslenmeler gibi dengeli olduğunda sağlıklıdır. Seçtiğiniz vejetaryen beslenme tarzına göre yemediğiniz ürünün yerine neyi koyabileceğinizi araştırmanız önemlidir. Bu tarz bir beslenme şekline girmeden önce bir uzman doktorla konuşmanız gerekir. Bu sayede doktorunuz belirli kan testleri yaparak vejetaryen beslenmeye uygun olup olmadığınızı da söyler. Herhangi bir mineral ve vitamin eksikliğiniz varsa da bu eksikliği yerine koymak için belirli takviyeler verir ve beslenmenizin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlar.

Sağlıklı bir şekilde vejetaryen diyete devam etmek için belirli öneriler bulunmaktadır. Bu öneriler şöyle listelenmektedir:

• Tüm besin gruplarını içeren dengeli bir tüketim,
• Balık gibi omega-3 içeren besinler tüketilmediğinde onun yerine geçen chia tohumu gibi ürünlerden kaç gram tüketmeniz gerektiğini öğrenmek gerekir. Örneğin balık yerine günde 2 avuç ceviz, 1 yemek kaşığı ezilmiş keten tohumu tüketilebilir.
• Vejetaryen beslenirken de diğer beslenme türleri gibi doymuş yağ içeren cips gibi ürünlerin tüketilmemesi gerekir.
• Eğer vejetaryen beslenecek kişinin özel bir durumu varsa örneğin sporcu ise ya da gelişme çağındaysa uzman diyetisyenlerle ekstra görüşmesi önerilir.
• Dengeli beslenmeye dikkat edilmelidir. Sebze ve tahıllar yanında lif üretimini sağlayan meyvelerden de mevsiminde tüketilmesi önerilir.
• Eğer kişi vegansa ekstra B-12, kalsiyum, demir gibi takviyeler alınması gerekebilir. Bu nedenle düzenli doktor kontrolü ile kan değerlerine baktırmak önerilir.

Vejetaryen Diyeti Faydaları Nelerdir?

Vejetaryen diyeti eğer kişiye uygun şekilde düzenlenirse ve çeşitli besinlerle dengeli bir diyet sağlanırsa vücuda birçok faydası bulunan bir beslenme türüdür. Vejetaryen diyeti, özellikle hayvansal gıdalardan uzak durulmasından kaynaklı belirli faydalar doğurur. Kırmızı et ağırlıklı beslenen kişilere göre vejetaryen beslenen kişilerin kalp damar hastalıklarına yakalanma riski %30 daha azdır. Vejetaryen beslenen kişilerin yüksek tansiyon riski daha azdır.

Et ve et ürünleri tüketen kişiler vejetaryen beslenen kişilere göre daha fazla doymuş yağ tüketir. Bu da hem bel bölgesinde yağlanma hem de kolesterol artışı riskini artırır. Vejetaryen beslenen kişiler ise eğer sebze ve meyveleri dengeli olarak tüketiyorsa ve çeşitli bir tüketimleri varsa daha çok lifli gıdalar tüketirler bu da kalp damar hastalıkları ya da aşırı kilo artışı gibi riskleri epey azaltır. Liften yüksek beslenme ek olarak kan basıncının dengelenmesini sağlar.

Vejetaryen beslenme eğer dikkatli yapılmazsa sağlık sorunları doğurabilir. Her beslenme türünde tek tip beslenme çeşitli sağlık sorunları oluşturur. Bu nedenle vejetaryen beslenme tahıl, sebze, meyve gibi her türden beslenme dengeli şekilde yapılmalıdır. Vejetaryen beslenmenin yanında şekeri yüksek besinler ve cips gibi doymuş yağı yüksek besinler tüketilmeye devam edilirse yine sağlıklı bir beslenme türü oluşmaz.

Bebek, çocuk, gelişme çağında genç, hamile gibi bireyler de kendi başına vejetaryen beslenmeye başlamamalıdır. Demir, çinko, kalsiyum, B-12 vitamini, riboflamin eksikleri gelişim problemlerine neden olabileceğinden gelişim çağındaki kişiler eğer bu beslenme çeşidini benimserse doktor kontrolünde olmalıdır.

Vejetaryen Diyetinde Neler Yenilmemelidir?

Vejetaryen beslenme çeşidine göre yememeniz gereken belirli hayvansal gıdalar bulunur. Bazıları kümes hayvanları yiyip kırmızı et yemezken bazıları ise hiçbir hayvansal gıda tüketmez. Bu tamamen sizin seçiminize kalmıştır. Hangi kategoride bir beslenme tarzında olduğunuzu hem doktorunuzun tavsiyesi ile hem de kendi düşünceniz ile oluşturabilirsiniz.

Vejetaryen beslenme dışında dengeli beslenme her türlü diyet türünde önemlidir. Çok şekerli içecek ve yiyecekler, işlenmiş yağların bol bulunduğu birçok paketli gıda herkese zararlıdır. Bu nedenle sağlıklı bir yaşam için hangi diyet tarzında olursanız olun sık sık kan değeri kontrolü, çeşitli ve dengeli beslenme önemlidir.